MEMUR DİSİPLİN CEZASINA İTİRAZ NASIL YAPILIR?

Memur disiplin cezasına itiraz hakkı ve bu hakkın nasıl kullanılacağı tüm kamu görevlilerinin bilmesi gereken bir konudur. Kamu görevlileri, görevlerini yürütürken belirlenen kurallara uymakla yükümlüdür ve bu kuralların ihlali halinde disiplin cezalarıyla karşılaşabilirler. Disiplin cezaları, uyarma ve kınamadan kademe durdurma, maaş kesintisi veya memuriyetten çıkarma gibi daha ağır yaptırımlara kadar çeşitlilik gösterir. Memurlar aldıkları cezalara karşı idari itiraz yollarını kullanabilir, süreler ve usuller doğrultusunda dava açabilir ve gerekirse süreç boyunca avukat desteği alabilirler.

DİSİPLİN CEZASI NEDİR VE TÜRLERİ NELERDİR?

Kamu kurumlarında çalışan memurların görevlerini yerine getirirken belirli kurallara uymaları beklenir. Bu kuralların ihlali durumunda, kamu düzeninin ve kurum disiplininin korunması amacıyla bazı yaptırımlar uygulanır. İşte bu yaptırımlar “disiplin cezaları” olarak adlandırılır. Disiplin cezaları, memurun görevindeki davranışlarını düzenlemeyi, kamu hizmetinin saygınlığını korumayı ve benzer hataların tekrarını önlemeyi amaçlar.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda disiplin cezaları; uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve devlet memurluğundan çıkarma olmak üzere beş ana grupta düzenlenmiştir. Her cezanın ağırlığı, işlenen fiilin niteliğine ve memurun davranışına göre değişir.

HANGİ DURUMLARDA DİSİPLİN CEZASI VERİLİR?

Disiplin cezaları, memurun görevini yaparken mevzuata, amir talimatlarına veya kamu hizmetinin genel gereklerine aykırı davranması hâlinde gündeme gelir. Başka bir ifadeyle kamu görevlisinin görevinin gerektirdiği saygı, dürüstlük ve tarafsızlık ilkelerine uygun hareket etmemesi disiplin cezası verilmesine neden olabilir. Örneğin; göreve geç gelmek, izin almadan görevi terk etmek, amire saygısız davranmak, görevine ilişkin belgeleri eksik ya da yanlış düzenlemek gibi fiiller uyarma veya kınama cezası ile sonuçlanabilir.

Daha ağır fiillerde ise görev sırasında yetkisini kötüye kullanmak, kamu malına zarar vermek, devlet sırlarını ifşa etmek veya memurluk onuruna yakışmayan davranışlarda bulunmak gibi durumlarda kademe ilerlemesinin durdurulması ya da devlet memurluğundan çıkarma cezaları uygulanabilir. Kısacası disiplin cezası, kamu hizmetinin düzenini bozan, vatandaşın devlete olan güvenini zedeleyen veya kurumsal işleyişi aksatan her türlü davranış karşısında devreye girer.

MEMURUN DİSİPLİN CEZASINA İTİRAZ HAKKI

Her memur hakkında verilen disiplin cezasına karşı itiraz etme hakkına sahiptir. Bu hak, hem hukukun temel ilkelerinden biri olan savunma hakkının bir gereğidir hem de idarenin işlem ve kararlarının denetlenebilmesini sağlar.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre, disiplin cezalarına karşı itiraz süresi cezanın tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 gündür. Bu süre içinde ilgili memur, cezayı veren disiplin amirinin bir üstündeki itiraz merciine başvuruda bulunabilir. İtiraz başvurusu, cezayı veren makamdan farklı bir merci tarafından değerlendirilir ve genellikle 30 gün içinde karara bağlanır. Eğer itiraz kabul edilirse, ceza kaldırılır veya daha hafif bir cezaya çevrilebilir. Ancak itiraz reddedilirse, memurun idari yargıya başvurma hakkı da saklıdır. Bu yönüyle itiraz süreci, hem memurun kendini savunmasına imkân tanır hem de disiplin cezalarının keyfi uygulanmasını engeller.

HANGİ DİSİPLİN CEZALARINA İTİRAZ EDİLEBİLİR?

Kamu görevlilerinin aldığı tüm disiplin cezalarına karşı itiraz hakkı bulunmaktadır. Ancak itiraz merci ve değerlendirme süreci, cezanın türüne göre değişiklik gösterebilir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre; uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarına karşı, cezayı veren disiplin amirinin bir üstündeki itiraz merciine başvurulabilir.

Buna karşılık, devlet memurluğundan çıkarma cezası, disiplin kurulu tarafından verilen en ağır yaptırımdır. Bu cezaya karşı itiraz hakkı bulunmaz; ancak ilgili memur, kararın iptali için idari yargıya (idare mahkemesine) başvurabilir. Dolayısıyla, memurlar disiplin cezası aldıklarında önce idari itiraz yollarını kullanabilir, sonuç alamazlarsa yargı yoluna başvurarak haklarını arayabilirler. Bu süreç, hem idarenin hatalı kararlarını düzeltme fırsatı verir hem de memurun adil bir inceleme talep etmesine imkân tanır.

DİSİPLİN CEZASINA İTİRAZ SÜRESİ VE USULÜ

Disiplin cezasına itiraz etmek isteyen memurlar için en önemli husus, yasal sürenin kaçırılmamasıdır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 135. maddesine göre, disiplin cezasına karşı itiraz süresi tebliğ tarihinden itibaren 7 gündür. Bu süre içinde başvuru yapılmazsa, verilen ceza kesinleşir ve artık itiraz etme imkânı kalmaz.

Hafif ve orta cezalar söz konusu ise cezayı veren amirin bir üst makamına itiraz etmelidir. Eğer ağır ceza söz konusu ise doğrudan disiplin kuruluna ya da ilgili idari merciye itiraz yapılır.

İtiraz merci, başvuruyu 30 gün içinde inceleyerek karara bağlar. Bu inceleme sonucunda ceza; kaldırılabilir, hafifletilebilir veya onaylanarak kesinleşebilir. Eğer memur, itirazın reddedilmesinden sonra hâlâ kararın hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsa bu kez idare mahkemesinde iptal davası açma hakkına sahiptir.

MEMUR DİSİPLİN CEZASINA İTİRAZ NASIL YAPILIR

İTİRAZ BAŞVURUSU NEREYE YAPILIR?

• Disiplin amirleri tarafından verilen uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı disiplin kuruluna, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı yüksek disiplin kuruluna itiraz edilebilir.
• İtirazda süre, kararın ilgiliye tebliği tarihinden itibaren yedi gündür. Süresi içinde itiraz edilmeyen disiplin cezaları kesinleşir.
• İtiraz mercileri, itiraz dilekçesi ile karar ve eklerinin kendilerine intikalinden itibaren otuz gün içinde kararlarını vermek zorundadır.
• İtirazın kabulü hâlinde, disiplin amirleri kararı gözden geçirerek verilen cezayı hafifletebilir veya tamamen kaldırabilirler.
• Disiplin cezalarına karşı idari yargı yoluna başvurulabilir.
• Ancak devlet memurluğundan çıkarma cezası kesin nitelikte olup, idari anlamda itiraz edilemez. Bu durumda memur, doğrudan idare mahkemesinde iptal davası açarak yargı yoluna başvurabilir.
• Disiplin cezasına itiraz başvurusunun yapılacağı yer, cezayı veren makamın kim olduğuna göre değişir. Bu nedenle memurun tebliğ edilen cezada yer alan “itiraz merci” bilgisini dikkatle incelemesi büyük önem taşır.

DİSİPLİN CEZASINA KARŞI DAVA NASIL AÇILIR?

Disiplin cezasına yapılan idari itiraz reddedildiğinde veya süresinde yanıt verilmediğinde, memur artık idari yargı yoluna başvurabilir. Bu durumda açılacak dava, “iptal davası” niteliğindedir ve cezanın hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle mahkemeden iptali istenir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca, disiplin cezalarına karşı dava açma süresi itirazın reddi kararının tebliğinden itibaren 60 gündür. Eğer memur doğrudan dava açma yoluna gitmişse, bu süre cezanın tebliğ tarihinden itibaren başlar.

Disiplin cezaları için idari itiraz yoluna başvurulmuş ve itiraz merciince itiraz reddedilmiş olsa bile yargı yoluna müracaat edilebilmesi mümkündür.Dava, memurun görev yaptığı yerin bağlı bulunduğu idare mahkemesinde açılır. Dilekçede; cezaya konu olay, savunma hakkının ihlal edilip edilmediği, delillerin toplanma şekli ve işlemin hukuka aykırı yönleri ayrıntılı şekilde açıklanmalıdır.

Mahkeme, dosyayı inceleyerek hem usul yönünden hem de esas yönünden bir değerlendirme yapar. Eğer işlemin hukuka aykırı olduğu tespit edilirse, disiplin cezası iptal edilir ve memurun tüm hakları iade edilir. Bu süreç, memurun idare karşısında hakkını arayabilmesi için en etkili yoldur.

HANGİ MAHKEMEDE DAVA AÇILIR?

Disiplin cezalarına karşı açılacak davalar, idari yargı kapsamında değerlendirilir. Bu nedenle görevli mahkemeler, idare mahkemeleridir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca, disiplin cezaları birer idari işlem niteliği taşır. Dolayısıyla, memurun cezaya karşı açacağı iptal davası da idare mahkemelerinde görülür.

Dava, genellikle memurun görev yaptığı yerin bağlı bulunduğu idare mahkemesinde açılır. Ancak bazı durumlarda, cezayı veren kurumun merkezinin bulunduğu yerdeki mahkeme de yetkili olabilir.Davada, disiplin cezasının hukuka uygunluğu; usul, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden incelenir. Eğer mahkeme, işlemin bu unsurlardan biri bakımından hukuka aykırı olduğuna kanaat getirirse, ceza iptal edilir ve memurun tüm hakları iade edilir.

DAVA AÇMAK İÇİN GEREKLİ BELGELER NELERDİR?

Disiplin cezasına karşı dava açmak isteyen memurların, süreci eksiksiz yürütebilmesi için bazı belgeleri hazırlaması gerekir. Bu belgeler, hem dava dilekçesinin dayanağını oluşturur hem de mahkemenin olayı doğru şekilde değerlendirmesine yardımcı olur. Genel olarak dava açmak için gereken temel belgeler şunlardır:

• Disiplin cezasının tebliğ edildiğine dair belge veya yazı,
• İtiraz başvurusu yapılmışsa buna ilişkin dilekçe ve verilen cevap,
• Savunma istem yazısı ve varsa verilen yazılı savunma,
• Olayla ilgili tutanaklar, tanık beyanları veya kurum içi yazışmalar,
• Cezanın hukuka aykırılığını gösteren diğer belgeler
• Kimlik fotokopisi ve vekâletname (avukat aracılığıyla dava açılıyorsa).

Bu belgeler dava dilekçesine eklenerek, memurun görev yaptığı yerin bağlı bulunduğu idare mahkemesine sunulur. Eksiksiz bir dosya hazırlamak, davanın hem hızlı hem de sağlıklı şekilde sonuçlanmasını sağlar.

YÜRÜTMEYİ DURDURMA KARARI NE ZAMAN İSTENİR?

Disiplin cezasına karşı açılan idari davalarda, memur bazen cezanın uygulanmasının beklenmesi durumunda mağduriyet yaşayacağını düşünebilir. İşte bu gibi durumlarda, mahkemeden yürütmenin durdurulması kararı talep edilebilir.

Yürütmeyi durdurma kararı, cezanın uygulanmasının memurun haklarına geri dönülemez zararlar vereceği veya kamu hizmetinin işleyişinde ciddi aksamalara yol açacağı durumlarda gündeme gelir. Örneğin:

• Memurun kademe ilerlemesinin durdurulması veya maaş kesintisi gibi ekonomik kayıplar söz konusuysa,
• Görevden uzaklaştırma gibi uygulamalar nedeniyle mesleki itibar veya gelir kaybı oluşacaksa,
• Ceza uygulanırsa telafisi güç zararlar ortaya çıkacaksa, mahkeme yürütmeyi durdurma talebini incelerken aciliyet, telafisi güç zarar ve hukuka uygunluk kriterlerini değerlendirir. Karar verilirse, ceza mahkeme nihai karar verene kadar uygulanmaz.

DİSİPLİN CEZASI MEMURUN KARİYERİNİ NASIL ETKİLER?

Cezanın türü ve ağırlığı, bu etkinin boyutunu belirler. Örneğin; uyarma ve kınama gibi hafif cezalar, genellikle kısa vadede kariyer üzerinde ciddi bir engel oluşturmaz. Ancak kademe ilerlemesinin durdurulması, aylıktan kesme veya memurluktan çıkarma gibi ağır cezalar, hem ekonomik hem de mesleki anlamda önemli sonuçlar doğurur.

Cezalar, memurun terfi, ödül veya görev değişikliği gibi kariyer fırsatlarını olumsuz etkileyebilir. Ayrıca sicile işlenen disiplin kayıtları, ileride başka kurumlarda görev almayı veya görev yükseltmeyi zorlaştırabilir. Bu nedenle memurların disiplin kuralları konusunda titiz davranması ve hak ihlali durumlarında itiraz ve dava yollarını kullanması büyük önem taşır.

Disiplin cezaları, kamu görevlilerinin özlük dosyalarına işlenmekte ve belirli bir süre geçtikten sonra silinme imkânı tanınmaktadır. Devlet memurluğundan çıkarma cezası dışındaki disiplin cezaları, memurun belirli bir süre boyunca görevini iyi bir şekilde yürütmesi halinde özlük dosyasından kaldırılabilir.

Buna göre, uyarma ve kınama cezaları uygulanmalarından itibaren beş yıl, diğer disiplin cezaları ise uygulanmalarından itibaren on yıl geçtikten sonra memur, atamaya yetkili amire başvurarak cezalarının dosyasından silinmesini talep edebilir. Bu talebin kabulü için, memurun söz konusu süre zarfında disipline aykırı bir davranışta bulunmaması ve göreviyle bağdaşır nitelikte bir tutum sergilemesi gerekir. Ayrıca, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının silinmesi sürecinde, disiplin kurulunun görüşü alındıktan sonra aynı prosedür uygulanır. Bu düzenleme, memura geçmişteki hatalarından ders çıkarma ve mesleki itibarını yeniden kazanma fırsatı sunmaktadır.

MEMURLAR HAKKINDAKİ DİSİPLİN SORUŞTURMASINDA ZAMANAŞIMI

Disiplin soruşturmalarında, memurların hak ve yükümlülüklerini güvence altına almak için zamanaşımı süreleri belirlenmiştir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre, Disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten itibaren iki yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar. Zamanaşımı süresi dolduğunda, memur hakkında disiplin soruşturması başlatılamaz ve herhangi bir ceza verilemez. Bu kural, hem memurun hukuki güvenliğini sağlar hem de idarenin soruşturma süreçlerini makul bir süre içinde yürütmesini zorunlu kılar.

DİSİPLİN CEZASINA İTİRAZ SÜRECİNDE AVUKATLA ÇALIŞMANIN AVANTAJLARI

Disiplin cezasına karşı itiraz veya dava süreci, hem hukuki prosedürler hem de zamanaşımı ve usul kuralları açısından oldukça hassastır. Bu süreçte bir avukatla çalışmak, memurun haklarını en etkili şekilde korumasına yardımcı olur. Avukat, itiraz ve dava dilekçelerinin doğru merciye ve yasal süreler içinde sunulmasını sağlayarak sürecin aksamamasını önler.

Ayrıca, tutanaklar, yazışmalar ve diğer delillerin eksiksiz şekilde hazırlanmasını temin eder, cezanın niteliğine göre en uygun savunma ve başvuru stratejisini belirler. Bu sayede zamanaşımı veya usul hatalarından kaynaklanabilecek hak kayıpları önlenir ve sürecin karmaşık ve stresli doğası daha yönetilebilir hâle gelir. Yani disiplin cezası itiraz sürecinde bir avukatla çalışmak, sürecin hukuka uygun ve etkin şekilde yürütülmesini sağlarken, memurun hak kaybı riskini de minimuma indirir.

SIK SORULAN SORULAR

Memur Disiplin Cezasına Nereye İtiraz Eder?

Memur, cezayı veren disiplin amirinin bir üst merciine veya disiplin kuruluna itiraz eder. Devlet memurluğundan çıkarma cezası hariç, çoğu ceza idari yoldan itiraz edilebilir.

Disiplin Cezasına İtiraz Etmeden Dava Açılabilir Mi?

Genellikle disiplin cezasına karşı önce idari itiraz yolları kullanılır. Ancak itiraz süresi geçirilmiş veya ceza doğrudan uygulanmışsa, memur idare mahkemesinde dava açabilir.

Devlet Memurlarının Disiplin Cezalarına Karşı İdari Yoldan İtiraz Süresi Kaç Gündür?

Disiplin cezasına karşı idari itiraz süresi tebliğ tarihinden itibaren 7 gündür. Bu süre içinde başvuru yapılmazsa ceza kesinleşir.

Disiplin Cezasına İtiraz Dilekçesi Nasıl Yazılır?

Dilekçede, cezaya konu olay, hukuka aykırılık gerekçeleri ve savunma detayları açıkça belirtilir. İtiraz dilekçesi yazılı olarak cezayı veren bir üst merciye sunulur.

İtiraz Reddedilirse Ne Yapılabilir?

İtiraz reddedildiğinde memur, idare mahkemesinde iptal davası açabilir ve cezanın hukuka aykırı olduğunu mahkemeye sunabilir.

Disiplin Cezası Sicilden Silinir Mi?

Cezanın sicile işlenip işlenmeyeceği ve ne zaman silineceği, cezanın türüne ve ilgili mevzuata bağlıdır. Hafif cezalar genellikle belirli süre sonra sicilden silinir.

Disiplin Cezasına İtiraz İçin Avukat Tutmak Zorunlu Mu?

Hayır, zorunlu değildir. Ancak hukuki süreçlerin doğru yönetimi ve hak kaybının önlenmesi açısından avukatla çalışmak büyük avantaj sağlar.

Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezasına İtiraz Edilebilir Mi?

Devlet memurluğundan çıkarma cezası idari itiraz yolu ile değerlendirilemez. Ancak memur, cezanın hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsa idare mahkemesinde dava açabilir.

Av. Gözde BÜTÜN