Disiplin Cezasına Karşı İptal Davası Nasıl Açılır?

Kamu görevlilerinin görevleri sırasında işledikleri disiplin fiilleri ve bu fiillere uygulanacak yaptırımlar, başta Devlet Memurları Kanunu olmak üzere çeşitli kamu personeli mevzuatında ayrıntılı biçimde düzenlenmiştir. Disiplin cezasına karşı idare mahkemesinde açılacak davalarda, sunulacak dilekçenin kanunda belirtilen şekil ve içerik şartlarını taşıması zorunludur; aksi hâlde mahkeme, dilekçeyi usulden reddedebilir. Disiplin hukukuna ilişkin temel ilkeler ile disiplin cezalarının türleri, 657 sayılı Kanun’un 124 ila 136. maddeleri arasında yer almaktadır. Ancak her kamu görevlisi aynı hükümlere tabi değildir; görev yapılan kurum ve statüye göre farklı disiplin düzenlemeleri uygulanabilir.

Disiplin cezaları, kamu personelinin hem mesleki hem de kişisel hakları üzerinde önemli sonuçlar doğurur. Örneğin aylıktan kesme cezası alan bir memur 5 yıl, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası alan bir memur ise 10 yıl boyunca daire başkanı veya benzeri üst görevlere atanamaz. Bunun yanı sıra, disiplin cezaları memurun maaşını, terfi imkânlarını, tayin hakkını ve diğer sosyal haklarını da olumsuz etkileyebilir. Ayrıca, aynı disiplin fiilinin tekrarlanması hâlinde bir üst ceza uygulanır; bu durum, zamanla devlet memurluğundan çıkarma sonucuna kadar gidebilir.

Bu nedenle kamu personelinin, görevini yerine getirirken disiplin suçu teşkil edebilecek davranışlardan uzak durması büyük önem taşır. Eğer bir disiplin soruşturmasıyla karşı karşıya kalınmışsa, süreç boyunca usulüne uygun ve güçlü bir savunma yapılmalı; verilen ceza kesinleştiğinde ise süresi içinde, yetkili idare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır. Bu makalede, disiplin cezasına karşı idare mahkemesine sunulacak itiraz dilekçesine ilişkin temel bilgiler ele alınacaktır.

DİSİPLİN CEZASI NEDİR, TÜRLERİ NELERDİR?

Disiplin cezası, kamu görevlilerinin görevlerini yerine getirirken uymaları gereken kuralları ihlal etmeleri durumunda uygulanan yaptırımları ifade eder. Bu cezalar, hem kurum içi düzenin korunmasını hem de kamu hizmetinin etkin ve güvenli bir şekilde yürütülmesini amaçlar.

 Devlet Memurları Kanunu’na göre disiplin cezaları beş ana başlıkta düzenlenmiştir. Bunlar, uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve en ağır yaptırım olan devlet memurluğundan çıkarma cezalarıdır. Kanun Disiplin cezalarının çeşitleri ile ceza uygulanacak fiil ve haller başlıklı madde 125 ‘de hangi durumların hani yaptırımla karışılaşacağınıda açıkça düzenlemiştir. Her ceza türü, memurun işlediği fiilin niteliğine, ağırlığına ve tekrarlanma durumuna göre uygulanır. Hafif ihlaller genellikle uyarma veya kınama ile sonuçlanırken ciddi veya tekrarlayan fiiller daha ağır disiplin cezalarını gerektirir.

HANGİ DİSİPLİN CEZALARINA KARŞI DAVA AÇILABİLİR?

Devlet memurları, kendilerine verilen disiplin cezalarına karşı idari yargı yoluna başvurarak dava açabilirler. Ancak hangi cezaların dava konusu yapılabileceği, cezanın türüne göre değişir.

Devlet Memurları Kanunu’na göre, uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarına karşı memur, öncelikle idari itiraz yollarını kullanabilir ve itirazın reddi halinde idare mahkemesinde iptal davası açabilir. Ancak devlet memurluğundan çıkarma cezası, idari itiraz yoluna tabi değildir. Bu durumda memur doğrudan idare mahkemesinde dava açmak suretiyle haklarını arayabilir. Bu süreç memurların haklarını koruması ve disiplin cezalarının hukuka uygunluğunun denetlenmesi açısından oldukça önemlidir.

DİSİPLİN CEZASINA KARŞI DAVA AÇMA SÜRESİ VE BAŞVURU ŞEKLİ

Disiplin cezasına karşı dava açmak isteyen memurlar için en önemli hususlardan biri, yasal süreleri kaçırmamaktır. Verilen uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı disiplin kuruluna, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı yüksek disiplin kuruluna 7 gün içinde itiraz edilebilir. Bu durumda İtiraz mercileri, itiraz dilekçesi ile karar ve eklerinin kendilerine intikalinden itibaren otuz gün içinde kararlarını vermek zorundadır.

Devlet Memurları Kanunu’na göre, disiplin cezasına karşı idari itiraz yoluna başvurulmuşsa bu itirazın reddi veya süre aşımı sonrası idare mahkemesinde dava açma süresi 60 gündür. Ayrıca iptal davalarının işleyişi genel hükümlere tabidir. Kesinleşmeyen disiplin cezalarına karşı dava açmak mümkün değildir.

Dava, memurun görev yaptığı yerin bağlı bulunduğu idare mahkemesinde açılır. Başvuru dilekçesinde, cezanın hangi fiile dayandığı, hukuka aykırı olduğu gerekçeleri ve varsa deliller açıkça belirtilmelidir. Dava süreci, hem usul hem de esas yönünden incelemeyi kapsar; mahkeme, cezayı hukuka uygun bulmazsa iptal kararı verir ve memurun hakları iade edilir.

DİSİPLİN CEZASINA KARŞI İPTAL DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Disiplin cezalarına karşı açılacak iptal davaları, idari yargı kapsamında değerlendirilir ve görevli mahkemeler idare mahkemeleridir. Devlet Memurları Kanunu’na göre disiplin cezaları birer idari işlem niteliği taşır ve bu nedenle memurun dava hakkı idare mahkemesinde kullanılır. Dava açılmasına karar verildikten sonra tüm hususular idare hukukunun temeli idari yargılama usulü kanunu hükümleri dikkate alınarak ilerleyecektir.

Dava, memurun görev yaptığı yerin bağlı bulunduğu idare mahkemesinde açılır. Mahkeme, cezanın hukuka uygunluğunu hem usul hem de esas yönünden değerlendirir. Eğer işlem hukuka aykırı bulunursa disiplin cezası iptal edilir ve memurun tüm hakları geri iade edilir.

DAVA DİLEKÇESİNDE YER ALMASI GEREKEN HUSUSLAR

Disiplin cezasına karşı açılacak iptal davalarında, dilekçenin hem şekil hem de içerik bakımından belirli unsurları taşıması büyük önem taşır. Dilekçede öncelikle memurun kimlik bilgileri ile görev yaptığı kurum açıkça belirtilmelidir; zira bu bilgiler, mahkemenin davayı doğru şekilde kayda alabilmesi ve yetki yönünden değerlendirme yapabilmesi açısından gereklidir. Ayrıca, cezanın tebliğ tarihi ve disipline konu fiil açıkça ifade edilmelidir. Hangi tarihte, hangi eylem veya davranış nedeniyle ceza verildiğinin net biçimde ortaya konması, uyuşmazlığın sınırlarını belirler.

Dilekçede mutlaka hukuka aykırılık nedenleri ayrıntılı olarak açıklanmalıdır. İşlemin hangi kanun, yönetmelik veya ilke hükümlerine aykırı olduğu; idarenin hangi yönlerden hatalı davrandığı somut biçimde ortaya konulmalıdır. Bunun yanında, savunma hakkının kullanılıp kullanılmadığı ve disiplin soruşturması sürecinde usule ilişkin hataların bulunup bulunmadığı da detaylı şekilde belirtilmelidir.

Davacının iddialarını destekleyen deliller örneğin olay tutanakları, resmi yazışmalar, bilirkişi raporları veya tanık beyanları dilekçeye eklenmelidir. Son olarak, davacının mahkemeden talep ettiği hususlar, yani cezanın iptali ve varsa uğranılan zararların giderilmesi açıkça belirtilmelidir. Bu şekilde hazırlanan dilekçe, mahkemenin olayı eksiksiz biçimde değerlendirmesine yardımcı olur ve kamu görevlisinin haklarını en etkili biçimde savunmasını sağlar.

DİSİPLİN CEZASINA KARŞI İPTAL DAVASI NASIL AÇILIR

YÜRÜTMEYİ DURDURMA TALEBİ VE KOŞULLARI

Yürütmenin durdurulması, dava konusu edilen bir idari işlemin uygulanmasını geçici olarak engelleyen bir yargısal önlemdir. Bu karar, mahkeme tarafından verildiğinde, işlemin doğuracağı hukuki sonuçlar dava kesinleşene kadar askıya alınır. Başka bir ifadeyle, yürütmenin durdurulması kararı, dava süreci devam ederken işlemin icrasını geçici biçimde durdurur.

Ancak bu tedbirin uygulanabilmesi için mutlaka o işleme karşı iptal davası açılmış olması gerekir. İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesi uyarınca, tek başına yürütmenin durdurulması talebiyle dava açılamaz; bu talep, iptal davasının bir parçası olarak ileri sürülmelidir. Dolayısıyla, mahkeme ancak iptal davası kapsamında yapılan bir başvuru üzerine yürütmenin durdurulmasına karar verebilir.

Tüm disiplin cezalarına karşı açılan idari davalarda memur, cezanın uygulanması durumunda geri dönülemez zararlar oluşacağını düşündüğünde mahkemeden yürütmenin durdurulmasını talep edebilir. Yürütmeyi durdurma talebinin kabul edilmesi için cezanın uygulanması hâlinde memurun maddi veya manevi haklarında telafisi güç kayıpların ortaya çıkması, kamu hizmetinin işleyişinde aksama riski bulunması ve işlemin hukuka açıkça aykırı olması gibi koşulların bir arada değerlendirilmesi gerekir. Talep, dava dilekçesiyle birlikte veya dava sürecinde mahkemeye iletilir. Mahkeme koşulları uygun bulursa yürütmeyi durdurma kararı verir ve ceza, mahkeme nihai bir karar verene kadar uygulanmaz. Böylece memurun hakları korunmuş olur ve süreç hukuka uygun bir şekilde yürütülür.

DAVA SÜRECİ NE KADAR SÜRER?

Disiplin cezasına karşı açılan iptal davalarının süresi, dava konusu işlemin niteliğine, mahkemenin iş yüküne ve delillerin toplanma durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İdare mahkemelerinde disiplin cezalarına ilişkin iptal davaları genellikle 6 ay ile 1 yıl arasında sonuçlanır. Ancak iş yüküne ve dosyanın karmaşıklığına göre bu süre bazı durumlarda 18 aya kadar uzayabilir. Basit ve net dosyalarda ise birkaç ay içinde karara bağlanması da mümkündür.

Süreç mahkemenin dava dilekçesini kayda almasıyla başlar. Ardından savunma ve delillerin sunulması, gerekirse duruşma ve nihai karar aşamaları takip edilir. Memurun süreci yakından takip etmesi, eksik veya yanlış bilgi sunmaktan kaynaklı gecikmeleri önleyebilir ve dava sürecinin daha etkin ilerlemesini sağlar. Buradaki en önemli etkenlerden bir diğeri davanın açıldığı yer bakımından mahkemenin sahip olduğu iş yoğunluğudur.

DİSİPLİN CEZASININ İPTALİ DURUMUNDA NE OLUR?

Disiplin cezasının idare mahkemesi tarafından iptal edilmesi durumunda, memurun hakları tamamen geri iade edilir. Ceza sicilden silinir ve cezanın uygulanması nedeniyle oluşmuş maddi kayıplar varsa bunların da telafi edilmesi sağlanabilir. Örneğin, maaş kesintisi yapılmışsa memur eksik ödemelerini geri alır; kademe veya terfi durdurulmuşsa, hak ettiği kademe ilerlemesi ve terfi süreçleri yeniden işler hâle gelir. Ayrıca memurun mesleki itibarına yönelik olumsuz etkiler de ortadan kalkar.

Ayrıca iptal edilen veya silinmesine karar verilen cezaların tüm kayıt sistemlerinden tamamen kaldırılması gerekmektedir. Bu kapsamda, söz konusu cezaların hem fiziksel dosyalardan hem de elektronik personel bilgi sistemlerinden hiçbir şekilde erişim sağlanamayacak biçimde silinmesi zorunludur.

Silme işlemi yalnızca özlük dosyasıyla sınırlı olmayıp, cezaya ilişkin herhangi bir verinin farklı bir arşivde ya da veri tabanında saklanması da hukuken mümkün değildir. Ayrıca, memurun başka bir kuruma naklen atanması hâlinde de daha önce silinmiş cezaların herhangi bir biçimde paylaşılması ya da bu bilgilere atıf yapılması yasaya aykırıdır.

Aksi yönde bir uygulama, yani idare tarafından silinmesine karar verilmiş disiplin cezalarının fiilen sistemden kaldırılmaması, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na açıkça aykırılık oluşturur.

AVUKATLA DAVA AÇMANIN AVANTAJLARI

Disiplin cezasına karşı dava açma süreci, hem usul kurallarının titizlikle uygulanmasını hem de hukuki bilgi birikimini gerektiren hassas bir süreçtir. Bu nedenle, bir avukatın desteğiyle hareket etmek, memurun haklarını koruma açısından büyük önem taşır. Avukat, davanın doğru yargı merciinde ve kanunda öngörülen süreler içinde açılmasını sağlar; dilekçenin şekli ve içeriğinin mevzuata uygun şekilde hazırlanmasına özen gösterir. Bununla birlikte, olayın özelliğine göre hangi delillerin öne çıkarılması gerektiğini belirler, hukuki argümanları sistemli bir biçimde kurgular ve mahkemeye en etkili şekilde sunar.

Ayrıca, zamanaşımı veya usul eksiklikleri gibi davanın seyrini olumsuz etkileyebilecek riskleri önceden tespit eder ve bu sayede olası hak kayıplarının önüne geçer. Disiplin yargılamasının çoğu zaman stresli ve karmaşık bir süreç olduğu düşünüldüğünde, avukatın rehberliği memura hem hukuki hem de psikolojik anlamda önemli bir güvence sağlar. Sonuç olarak, profesyonel hukuki destekle yürütülen bir süreç, memurun haklarını en güçlü şekilde savunmasına ve adil bir karar elde etmesine imkân verir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Disiplin Cezasına Karşı Kaç Gün İçinde Dava Açılır?

Memur, disiplin cezasının tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açabilir. Bu süre, dava açmadan önce idari itiraz yolu kullanılmışsa, itirazın reddi tarihinden itibaren başlar. İtiraz merci verilen disiplin cezasına göre farklılık gösterecektir. Ve itiraz süresi 7 gündür.

Disiplin Cezasına Karşı Hangi Mahkemede Dava Açılır?

Disiplin cezalarına karşı açılacak iptal davaları idare mahkemelerinde görülür. Dava memurun görev yaptığı yerin bağlı bulunduğu idare mahkemesinde açılır.

Disiplin Cezasına İtiraz Mı Yoksa Dava Mı Açılmalı?

Hafif ve orta şiddetteki disiplin cezalarında önce idari itiraz yolu kullanılmalıdır. İtiraz reddedilirse veya süre geçirilmişse, memur doğrudan idare mahkemesinde dava açabilir. Devlet memurluğundan çıkarma cezası ise doğrudan dava konusu yapılabilir.

Disiplin Cezasına İtiraz Süresi Kaç Gündür?

İdari itiraz süresi, cezanın tebliğinden itibaren 7 gündür. Bu süre içinde itiraz yapılmazsa ceza kesinleşir. O andan itibaren memurun 60 gün içinde iptal davası açması gerekmektedir.

Disiplin Cezası İptal Davası Masrafları Ne Kadardır?

Dava masrafları, mahkeme harçları ve posta masraflarını kapsar. Avukatlık ücreti ayrıca değerlendirilir.

Disiplin Cezası İptal Davası Ne Kadar Sürer?

Dava süresi, mahkemenin iş yüküne ve dosyanın karmaşıklığına bağlı olarak değişir. Genellikle 6 ay ile 1 yıl arasında sonuçlanır; bazı durumlarda daha uzun sürebilir.

Disiplin Cezasına Karşı Avukat Olmadan Dava Açılabilir Mi?

Evet, memur dava açarken avukat tutmak zorunlu değildir. Ancak hukuki sürecin doğru yönetimi ve hak kaybının önlenmesi açısından avukatla çalışmak büyük avantaj sağlar. Zira idare hukukunda sürelerin önemi oldukça büyüktür.

Av.RÜMEYSA DERE