Ekonomik Kriz Nedeniyle İş Akdinin Feshi

EKONOMİK KRİZ NEDENİYLE İŞ AKDİNİN FESHİ

Ekonomik Kriz Nedeniyle İş Akdinin Feshi, bir işletme veya işyerinin herhangi bir nedenden dolayı iktisadi bir kriz ile karşı karşıya kalması halinde işletmesinde ya da işyerinde çalışan bir işçinin iş sözleşmesini feshetmesidir.

4857/18 açısından iş sözleşmelerinin; işçinin yetersizliğinden ve davranışlarından, işin, işletmenin veya işin gereklerinden kaynaklanan nedenlerle işveren tarafından feshi mümkün olabilmektedir. Bilindiği üzere İş Kanununda iki türlü fesih söz konusudur. Bunlar 

• İşçi ya da işveren tarafından yapılabilen haklı nedenle fesih 
• İşveren tarafından yapılabilen geçerli fesih

Haklı nedenle fesih sebepleri kanunda açıkça düzenlenmiş gerek işçi gerekse işveren tarafından haklı nedene dayalı fesih durumları maddeler halinde ve geçerli nedene göre daha somut bir şekilde yer almıştır.

Geçerli nedenle fesih İş Kanunu’nun 18. maddesinde “Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.” şeklinde belirterek geçerli nedenle feshin tanımını yapmıştır. Görüldüğü üzere geçerli nedenle fesih hali haklı nedenle fesih haline göre daha soyuttur. Madde metninde yer alan “işletmenin, iş yerinin ya da işin gereklerinden kaynaklanan” ifadesi kullanılarak yapılacak geçerli bir feshin geniş anlamda işyerinin ya da işletmenin faaliyet alanının daralması, sektörel olarak o alanın ekonomik ve iktisadi nedenlerden dolayı iş yapamaz hale gelmesi ve bu durumun artık o işletmenin varlığını ekonomik olarak devam ettiremeyeceği ya da küçülmeye gitmesi gerektiği sonucuna varılabilir.

Bir işletmenin ya da iş yerinin ekonomik ya da iktisadi bir kriz ile karşı karşıya kalması sadece kendisinden kaynaklı nedenlerle olmayabilir, ayrıca ülke içinde yaşanan genel fiyatlar düzeyinin yani enflansyonun aşırı yükselmesi, döviz kurlarında yaşanan yukarı yönlü yükselişler, siyasi veya politik krizler sürüm ve satış olanaklarının azalması, talep ve sipariş düşüklüğü, enerji sıkıntısı,  ülkede yaşanan ekonomik kriz, piyasada genel durgunluk pazar kaybı, hammadde sıkıntısı gibi sebepler ile de bir işletme ekonomik krize girebilir.

Ekonomik kriz ile karşı karşıya kalan bir işletmenin alabileceği tedbirler, işletmenin varlığını daha uzun süre devam etmesini sağlayabilir. Bu kapsamda, işletmenin küçülerek ayakta kalması seçenekler arasındadır.

İşletmenin küçülme seçenekleri arasında en çok rastlanılanı ise personel çıkarmadır. Personel sayısının azaltılması şirketin maliyetlerinin azalmasına ve bu sayede işletmenin hayatta kalma ihtimaline katkı sağlanacaktır.

Ekonomik kriz ile karşı karşıya kalan bir işletmenin işçi çıkartması durumunda işçilerin haklarının ne olacağı konusu gündeme gelmektedir.

İş Kanunu’nun işçi ya da işveren bakımından haklı nedenle fesih maddelerinde ekonomik kriz ya da bu anlama gelecek bir ifade ile fesih nedenine yer verilmemiştir.

Ancak İş Kanunu’nun 18.maddesinde “işletmenin, iş yerinin ya da işin gereklerinden kaynaklanan” ifadesine yer verilerek feshin geçerli bir nedene dayanmak zorunda olduğu düzenlemesine yer verilmiştir.  Başka bir ifade ile ekonomik kriz sebebi ile işçi çıkarma ile karşı karşıya kalan işverenin işten çıkarma sebebinin iş yerinde ekonomik ve iktisadi bir kriz olduğunu ortaya koyması zorunludur.

İşletmenin ya da iş yerinin böyle bir durum karşısında çıkarılan işçilerin haklarını ödeme zorunluluğu bulunmaktadır. Bir başka deyişle ekonomik ya da işletmeyi ilgilendiren başkaca bir neden durumunda işveren işçinin haklarını ödememezlik edemez.

Ekonomik kriz sebebine dayanarak iş sözleşmesini fesheden işveren İş Kanununda yer alan geçerli feshe ilişkin kuralları uygulamak zorundadır.

İŞ AKDİNİN FESHEDİLMESİNDE USUL NEDİR?

Fesih Süresi:

İş kanunun da geçerli nedenlerle fesih için belirli bir süre düzenlemesi yapılmamıştır. Geçerli nedenle fesihte sürenin fesih nedenlerinin ortaya çıkmasından itibaren iyi niyet kurallarına göre makul bir sürede yapılması uygun gerekir.

Feshin Yapılma Şekli:

İş K. M.19/1 ” İşveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır” kuralı gereğince işveren geçerli nedenle işçinin iş sözleşmesini fesih etmek istiyorsa bunu mutlaka yazılı yapmak durumundadır, aksi halde fesih geçersiz olur.

EKONOMİK KRİZ NEDENİYLE İŞ AKDİNİN FESHEDİLMESİ HALİNDE TALEP EDİLECEK HAKLAR NELERDİR?

İşçi ekonomik kriz sebebiyle işveren tarafından işten çıkarılması halinde;

• Kıdem tazminatına hak kazanır.
• İhbar Tazminatına hak kazanır. Ayrıca işçinin fazla mesai alacağı, UGBT ve yıllık izin ücreti ile diğer ödenmeyen ücretleri var ise bunları da isteyebilir.
• Diğer yandan işçi işe iade davası için gerekleri şartlar mevcut ise (iş yerinde 30 işçi çalışması ve en az 6 aylık kıdeminin olması) işe iade davası da açabilir.

Yargıtay 9.Hukuk Dairesinin 30.09.2013 tarih ve E:2011/29584 K:2013/24453 Sayılı Kararı;

“Davacı iddiası ve tanıkların detaylı anlatımları karşısında davacının iş akdinin Digitürk bayiinin kapatılması sonucu oluşan ekonomik sıkıntı nedeni ile işveren tarafından haksız olarak feshedildiği anlaşıldığından davacının ihbar tazminatı talebinin kabulü gerekirken davacının dahi dayanmadığı bir gerekçe ile ihbar tazminatı talebinin reddi hatalıdır.” şeklinde karar vermiştir.

Yargıtay 22.Hukuk Dairesinin 03.10.2019 tarih ve E:201724294 K:2019/18011 Sayılı Kararı;

“İşyerinden kaynaklanan zorlayıcı nedenler ise değinilen madde kapsamında olmayıp aynı Kanunun 24/III maddesinde düzenlendiği üzere işçiye derhal fesih hakkı veren nedenlerdir. Dosya kapsamı ile işyerinin ihalenin feshi nedeni ile kapandığı ve feshin davalı işveren tarafından bu nedenle yapıldığı açıktır. İşyerinin kapanması nedeni ile İş Kanunun 24/III. maddesi uyarınca fesih hakkı davacı işçiye aittir. Mahkemece davalı işverenin feshinin İş Kanununun 25/III. maddesine dayanılarak feshedildiği, bu nedenle davacının ihbar tazminatına hak kazanamayacağı belirtilerek bu talebin reddine karar verilmiş ise de davalı işverenin bu maddeye dayanılarak haklı fesih hakkı bulunmadığı anlaşıldığından ihbar tazminatı talebinin kabulü gerekirken bu hususun gözetilmemesi hatalı olmuştur.” şeklinde karar vermiştir.

SIK SORULANLAR

Ekonomik Kriz Nedeniyle İş Akdinin Feshi Süresi Ne Kadardır?

İş kanunun da geçerli nedenlerle fesih için belirli bir süre düzenlemesi yapılmamıştır. Geçerli nedenle fesihte sürenin fesih nedenlerinin ortaya çıkmasından itibaren iyi niyet kurallarına göre makul bir sürede yapılması uygun gerekir.

Ekonoik Kriz Nedeniyle İş Akdinin Feshinde Şekil Şartı Var Mı?

İşveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır” kuralı gereğince işveren geçerli nedenle işçinin iş sözleşmesini fesih etmek istiyorsa bunu mutlaka yazılı yapmak durumundadır, aksi halde fesih geçersiz olur.

İŞ HUKUKU VE İŞ DAVALARI AVUKATI EKİBİMİZİN İŞÇİ HAKLARI HİZMETLERİ

• Kıdem, ihbar tazminatlarının temini,
• İşe iade davaları,
• İş Hukuku arabuluculuk başvurusu ve sürecin takibi,
• Ödenmeyen veya eksik ödenen Fazla mesai, resmi ve dini tatil ücretlerine ilişkin davalar,
• İş hukukunda güncel mevzuata uyumlu iş sözleşmelerinin hazırlanması,
• Mobbing ve kötü niyet tazminatlarına ilişkin davalar,
• İş hukukundan kaynaklı diğer tüm uyuşmazlıklara ilişkin davalar

İşçi Hakları ve İşveren Hakları konusunda İstanbul İşçi Avukatı ve İş Hukuku Avukatı İçin Hukuk Büromuza Ulaşabilirsiniz. İstanbul’ da faaliyet gösteren Harbiye Hukuk Bürosu alanında uzman kadrosu ile iş hukuku ve işçi hakları ile ilgili tüm uyuşmazlık konularında işçi ve işveren arasında arabuluculuk ve danışmanlık yapmaktadır.