Gece Çalışan İşçilerin Hakları, 20.00 – 06.00 saatleri arasında çalışan işçinin sahip olduğu haklardır. Söz konusu düzenlemeye göre işçilere gece fazla çalışma yaptırılamaz. Çocuk ve genç işçilerin gece dönemine denk gelen vardiyada çalıştırılması yasaktır. İşçilerin gece yaptıkları çalışma süresi 7,5 saati aşamaz. Ancak istisna olarak özel güvenlik, sağlık hizmetleri ve turizm alanlarında görev yapan işçilerden yazılı onay alınması halinde bu çalışma saatleri aşılabilir.
İş hayatında bazı iş yerlerinin 24 saat çalışması gerekebilmektedir. Örneğin seramik fabrikaları, döküm fabrikaları vs. gibi. Çünkü çalışmaya ara verildiğinde çok yüksek maliyetler çıkabilmektedir. Bu gibi iş kollarında 24 saat çalışılması gerekiyorsa gece çalışması yapılması zorunlu hale gelmektedir. Söz konusu çalışma ise vardiya sistemiyle yapılmaktadır.
4857 Sayılı İş Kanunu gereği eğer 24 saat çalışma olmadan iş yeri faaliyetleri sürdürebiliyorsa gece çalışması yapılamaz.
İş Kanunu’na göre gece çalışması en geç 20:00’da başlayıp en erken de 06:00’da sona eren ve en çok 11 saat sürebilen bir dönem olarak belirtilmiştir. Uygulamada genel olarak gece döneminin 20:00-06:00 saatleri arasında olduğu kabul görmüştür. Yani işçinin 20:00-06:00 saatleri arasında çalışması gece çalışması olarak kabul edilir.
İÇİNDEKİLER
Gece Çalışmasında İşçinin Yazılı Onay Verme Zorunluluğu
Kanundaki yeni düzenleme gereği gece 12 saat çalışacak işçiden yazılı onay alınması gerekmektedir. İşçiden bu onay alınmadığı takdirde işçinin zorlanarak bu şartlarda çalıştırılması kanunen yasak olup eğer işçi işten ayrılmak isterse bu husus, işçi açısından haklı nedenle fesih nedeni sayılmaktadır.
Gece Çalışması Yapan İşçilerin Hakları Nelerdir?
- İşçilere gece fazla çalışma yaptırılamaz.
- Çocuk ve genç işçilerin gece dönemine denk gelen vardiyada çalıştırılması yasaktır.
- İşçilerin gece yaptıkları çalışma süresi 7,5 saati aşamaz. Ancak istisna olarak özel güvenlik, sağlık hizmetleri ve turizm alanlarında görev yapan işçilerden yazılı onay alınması halinde bu çalışma saatleri aşılabilir.
Gece Vardiyasında Çalıştırılamayacak İşçiler Kimlerdir?
- Engelli memurlara isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez.
- Kadın işçilerin gece vardiyasında çalıştırılıp çalıştırılamayacağı konusunda Sağlık Bakanlığı’ndan görüş alınması gerekir.
- Kadın çalışanlar hamileliğin 24. haftasından itibaren doğuma kadar gece çalışmasına zorlanamaz.
- Yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır.
- Sanayiye ait işlerde 18 yaşını tamamlamamış çocuk işçiler ve genç işçiler gece çalıştırılamaz.
Gece Çalışan İşçilerle ilgili Yargıtay Kararları
Gece Çalışan İşçi Yargıtay Kararı – 9. HD., E. 2009/7490 K. 2011/7309 T. 17.03.2011
“… Somut olayda bir grup işçinin başvurusu üzerine Çalışma Bakanlığı Müfettişince düzenlenen denetim raporunda gece çalışmalarının haftanın 6 günü 19.30-09 arası yapıldığı, bordrolarda fazla çalışma tahakkuklarının bulunduğunu belirtmiştir. İşveren vekilince imzalı tutanakta ise gece çalışmalarında 1.5 saatlik ara dinlenme ile 19.30-09 arası çalışıldığı, ancak çalışma saatlerinin yukarıda yer aldığı şekilde bazen olmadığını değişiklik arz ettiğini, gündüz çalışmalarının 5 gün 8.30-20 arası , cumartesi günleri ise 08.30-19 arası olduğunu , 1 saat ara dinlenmesi yapıldığını ifade etmiştir. Raporda neticeten gece çalışmalarının 7.5 saati geçemeyeceği bordrolarda yer alan fazla çalışmaların mahsup edilerek gece çalışan işçilere günde en az 3 saatlik gündüz çalışan işçilere de haftalık 17 saatlik fazla çalışma ücretlerinin yeniden hesaplanarak zamlı olarak ödenmesi gerektiği belirtilmiştir.
Dinlenen davacı tanıkları iş müfettişince tespit edilen çalışma saatleri arasında çalıştıklarını ifade ederken davalı tanıkları haftada 6 gün normalde 20-20.30 – 5.30 arası çalıştıklarını fakat bazen sarkmaların olduğunu hizmet sektörü oldukları için bu tür durumların olabileceğini ifade etmişlerdir.
Davalı işyerinde çalışan işçilerin farklı mahkemelerde açtıkları aynı mahiyetteki davalarda fark fazla çalışma istekleri kabul edilmiştir.
Dosya içeriği ve teftiş raporu birlikte değerlendirildiğinde davalı işyerinde gece ve gündüz olmak üzere iki vardiya halinde çalışıldığı, gündüz vardiyasının haftanın 5 günü 08.30-20 arası cumartesi günleri ise 08.30-19 arası çalışıldığı gece vardiyasında ise haftanın 6 günü 19.30-09 saatleri arasında çalışıldığı anlaşılmaktadır.
Davalı işyerinde kargo-paket servisi işi yapılmakta, hizmet sektörü olarak yoğun bir şekilde çalışılmaktadır.Davalı işverenin de kabulünde olduğu üzere belirlenen 19.30-09 saatleri dışındaki farklı saatler arasındaki çalışmalar istisnaen-bazen gerçekleşmiştir.Dolayısıyla iş müfettişi raporu ile belirlenen çalışma saatlerinde çalışıldığının genel kural gereği kabulü gerekecektir. Kaldı ki ilke kararında belirttiğimiz gibi gece çalışmalarında haftalık 45 saati geçmese de gece 7.5 saati geçen çalışmalar fazla çalışma sayılır. Davalı tanıklarının ifadelerine göre de bordrolarda tahakkuku yapılan 2007 yılı için aylık 13 er saat 2006 yılında ise aylık 20 şer saat fazla çalışma saatlerinden daha fazla fazla çalışma yapıldığı anlaşılmaktadır.
İşyerinde mevcut çalışma saatleri belirli olduğuna, işverende tutanakta bu saatler arasında çalışıldığını kabul ettiğine ve tahakkuk ettirilen bordrolardaki fazla çalışma saatleri çalışılan süreyi kapsamadığına göre bordroda gösterilenin dışında fazla çalışıldığının kabulü gerekir.Mahkemece fark fazla çalışma ücretlerinin hüküm altına alınması gerekirken yazılı şekilde reddedilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir…”
Gece Çalışan İşçi Yargıtay Kararı – 9. HD., E. 2022/7332 K. 2022/8041 T. 20.6.2022
“… Uyuşmazlık, davacının fazla çalışma, gece zammı ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarına hak kazanıp kazanmadığı, hak kazanmışsa alacakların hesabı, karşılığının ödenip ödenmediği ve zamanaşımına uğrayıp uğramadıklarına ilişkindir…
6100 sayılı Kanun’un 317 nci maddesinin ikinci fıkrası ve 319 uncu maddesi uyarınca ıslah dilekçesinin davalı tarafa tebliği üzerine iki haftalık süre içinde ıslaha konu kısımlar için zamanaşımı def’inde bulunulabileceği kabul edilmelidir.
Süre geçtikten sonra yapılan zamanaşımı def’inin geçerli sayılabilmesi için davacının açıkça muvafakat etmesi gerekir. Başka bir anlatımla süre geçtikten sonra ileri sürülen zamanaşımı def’ine davacı taraf muvafakat etmez ise zamanaşımı def’i dikkate alınmaz.
Somut olayda, dava kısmi dava olarak açılmış olup davacı 10.02.2020 tarihinde harcını yatırmak suretiyle ıslah talebinde bulunmuş, ıslah dilekçesi 24.02.2020 tarihinde davalı tarafa tebliğ edilmiştir. Bunun üzerine davalı, 04.03.2020 tarihinde ıslah ile arttırılan miktarlar bakımından ıslaha konu alacakların tümü bakımından zamanaşımı def’inde bulunmuştur. Davacının gece zammı ücretine ilişkin talebi ıslah zamanaşımına uğramış olup bu alacak bakımından Mahkemece, davalının süresinde ileri sürdüğü ıslah zamanaşımı def’i değerlendirilmeden hüküm tesisi hatalı olup kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir…”
Gece Çalışan İşçi Yargıtay Kararı 7. Hukuk Dairesi 2013/22706 E. , 2014/11110 K.
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün, Yargıtayca incelenmesi davalı M.. B.. vekili tarafından istenilmekle, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dosya incelendi, gereği görüşüldü:
1-Dosyadaki yazılara, hükmün Dairemizce de benimsenmiş bulunan yasal ve hukuksal gerekçeleriyle dayandığı maddi delillere ve özellikle bu dellilerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazlarının reddine,
2-Davalı belediye tarafından, davalı şirkete ihale edilen park ve bahçeler ile hizmet binası ve nikah salonu gibi yerlerin güvenliği ile ilgili işlerde çalıştığını, iş sözleşmesinin haksız olarak feshedildiğini belirterek tazminat ve işçilik alacaklarını talep etmiştir.
Davalı belediye başkanlığı vekili davanın reddine karar verilmesini, davalı şirket vekili davacının elemanı olarak çalıştığını, kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamadığını, fazla çalışma yapmadığını, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmadığını, hafta tatili ücret alacağının olmadığını beyan ederek davanın reddine karar verilmesini istemişlerdir. Mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Uyuşmazlık davacının fazal çalışma ücretine hak kazanıp kazanmadığı ve gece çalışması yapıp yapmadığı noktalarında toplanmaktadır. İşçilerin gece çalışmaları günde yedi buçuk saati geçemez.(İş Kanunu, Md.69/3). Bu durum günlük çalışmanın, dolayısıyla fazla çalışmanın sınırını oluşturur. Gece çalışmaları yönünden, haftalık kırk beş saat olan yasal çalışma sınırı aşılmamış olsa da günde yedi buçuk saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmelidir. Somut olayda, davacının işyerinde ara dinlenmeler düşüldükten sonra, hafta içi 12 saat çalışma 36 saat dinlenme, hafta sonu ise 14 saat çalışma ve 34 saat dinlenme şeklinde çalıştığı ve gece çalışması yaptığı sabittir. Bilirkişi, gece çalışmaları yönünden günde 7,5 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerektiği kabulü ile 12 saat çalışma yapılan gecelerde 12-7,5=4,5 saat, 14 saat çalışma yapılana gecelerde 14-7,5=6,5 saatlik sürelerin gece fazla çalışması niteliğinde olduğu davacının bir hafta 20 saat, diğer hafta 15,5 saat fazla çalışması olduğu ve (20+15,5=35,5/2=17,75) haftalık ortalama 17,75 saat fazla çalışma yaptığını kabul ederek alacakları günlük 1 saate denk gelen ücretin %50 artırılmış kısmı üzerinden hesaplamıştır. Bilirkişi gece çalışmalarını iki haftanın ortalamasını alarak 17,5 saat üzerinden hesaplamışsa da fazla çalışmanın haftalılk esasa göre her hafta için ayrı ayrı yapılmaması hatalıdır. 4857 SK.69. Maddesine göre gece çalışması; Çalışma hayatında “gece” en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemdir.
Bazı işlerin niteliğine ve gereğine göre yahut yurdun bazı bölgelerinin özellikleri bakımından, çalışma hayatına ilişkin “gece” başlangıcının daha geriye alınması veya yaz ve kış saatlerinin ayarlanması, yahut gün döneminin başlama ve bitme saatlerinin belirtilmesi suretiyle birinci fıkradaki hükmün uygulama şekillerini tespit etmek yahut bazı gece çalışmalarına herhangi bir oranda fazla ücret ödenmesi usulünü koymak veyahut gece işletilmelerinde ekonomik bir zorunluluk bulunmayan işyerlerinde işçilerin gece çalışmalarını yasak etmek üzere yönetmelikler çıkartılabilir.
Davacının çalışma saatleri itibariyle çalışmaları gece çalışması niteliğinde ise de, 16:00-20:00 ile sabah 06:00-08:00 saatleri arası çalışması gece çalışma saatleri dışında kaldığından, bu saatlerin gece çalışması sayılacağına ilişkin yönetmelik de bulunmadığından bilirkişinin günlük hafta içi 12 ve hafta sonu 14 saatin tamamını gece çalışması olarak değerlendirmesi hatalıdır.
Haftalık çalışma süresi kural olarak 45 saat olup bu haftalık fazla çalışma süresini aşan kısım fazla çalışmadır. Bir saate denk gelen ücretin %50 artırılması ile hesaplama yapılması gerekir. Ancak gece çalışmalarının 7,5 saati geçen kısmı 69.maddeye göre fazla çalışma niteliğinde olup, 45 saat aşılmasa da o günlerde 7,5 saati aşan kısımlar için fazla çalışma ücreti ödenmelidir. Davalı işveren bu fazla çalışmanın normal kısmını yani 45 saat içinde kalan kısmının aylık ücret içinde ödemiştir. Bu durumda davacının 7,5 saati aşan kısımlar açısından sadece %50 zamlı kısım alacağı bulunmaktadır. Mahkemece gerekirse bilirkişiden rapor alınmak suretiyle 45 saat geçemeyen saatler yönünden %50 zamlı kısmı hüküm altına alınmalıdır. Mahkemece bu yön gözetilmeden hesaplama yapan bilirkişi raporunun hükme esas alınması hatalı olup bozma nedenidir. SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı nedenle BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde davalı M.. B..’na iadesine,22/05/2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Sık Sorulan Sorular
İşçinin Hangi Çalışma Saatleri Gece Çalışmasına Girer?
20.00 – 06.00 saatleri arasında çalışan işçinin çalışması, gece çalışmasıdır.
Her İşyerinde Gece Çalışması Yapılabilir Mi?
İş Kanunu gereği eğer bir iş yerinde 24 saat çalışma olmadan iş yeri faaliyetleri sürdürebiliyorsa gece çalışması yapılamaz.
Gece Çalışması için İşçiden Yazılı Onay Alınır Mı?
Kanundaki yeni düzenleme gereği gece 12 saat çalışacak işçiden yazılı onay alınması gerekmektedir. İşçiden bu onay alınmadığı takdirde işçinin zorlanarak bu şartlarda çalıştırılması kanunen yasak olup eğer işçi işten ayrılmak isterse bu husus, işçi açısından haklı nedenle fesih nedeni sayılmaktadır.
İş Hukuku Ve İş Davaları Avukatı Ekibimizin İşçi Hakları Hizmetleri
- Kıdem, ihbar tazminatlarının temini,
- İşe iade davaları,
- İş Hukuku arabuluculuk başvurusu ve sürecin takibi,
- Ödenmeyen veya eksik ödenen Fazla mesai, resmi ve dini tatil ücretlerine ilişkin davalar,
- İş hukukunda güncel mevzuata uyumlu iş sözleşmelerinin hazırlanması,
- Mobbing ve kötü niyet tazminatlarına ilişkin davalar,
- İş hukukundan kaynaklı diğer tüm uyuşmazlıklara ilişkin davalar
İşçi Hakları ve İşveren Hakları konusunda İstanbul İşçi Avukatı ve İş Hukuku Avukatı İçin Hukuk Büromuza Ulaşabilirsiniz
İstanbul’ da faaliyet gösteren Harbiye Hukuk Bürosu alanında uzman kadrosu ile iş hukuku ve işçi hakları ile ilgili tüm uyuşmazlık konularında işçi ve işveren arasında arabuluculuk ve danışmanlık yapmaktadır. İstanbul iş hukuku avukatı ve İstanbul işçi avukatı için Harbiye Hukuk Bürosuyla iletişime geçip işçi hakları konusunda detaylı hukuki destek alabilirsiniz.