Tevkifatlı Fatura Nedir? KDV Tevkifatı

Tevkifatlı fatura, Katma Değer Vergisi’nin (KDV) alıcı ve satıcı arasında paylaştırıldığı bir fatura türüdür. Başka bir deyişle, normal bir faturadan farkı, faturaya yansıyan verginin (KDV’nin) tamamının satıcı tarafından değil, alıcı ve satıcı arasında bölüştürülerek ödenmesidir. Bu uygulama, devletin vergi tahsilatını hem satıcıdan hem alıcıdan yapması anlamına gelir ve verginin iki taraf arasında paylaşılmasını sağlar. Tevkifatlı fatura, Türkiye’de belirli mal ve hizmet satışlarında, vergi sorumluluğunu taraflar arasında paylaştırarak verginin doğru tahsil edilmesini güvence altına almak için kullanılır. Bu sayede devlet, vergi gelirlerini daha düzenli toplayabilirken, işletmeler de vergisel yükümlülüklerini daha kontrollü bir şekilde yerine getirir.

Bir tevkifatlı faturada, normal faturadaki tüm bilgiler (satış tutarı, ürün/hizmet, vs.) yer alır; ek olarak faturadaki KDV’nin ne kadarının satıcı, ne kadarının alıcı tarafından ödeneceği belirtilir. Uygulamada KDV tutarı ikiye bölünür: KDV’nin belirli bir kısmını satıcı tahsil ederken, kalan kısmı alıcı tarafından kesilerek doğrudan vergi dairesine beyan edilir. Sonuç olarak, tevkifatlı fatura kesildiğinde satıcı, KDV’nin yalnız kendi payına düşen bölümünü tahsil eder ve kendi KDV beyannamesinde bildirir; alıcı ise fatura üzerinde kendisine düşen KDV tutarını vergi dairesine KDV 2 beyannamesi ile beyan edip öder.

TEVKİFAT NEDİR?

Tevkifat, genel anlamıyla “kesinti” demektir. Vergi mevzuatında tevkifat, bir verginin alıcı ve satıcı arasında paylaştırılarak kesinti yoluyla tahsil edilmesi uygulamasını ifade eder. Yani devlet, örneğin KDV gibi bir vergiyi sadece satıcıdan almak yerine hem satıcıdan hem de alıcıdan parça parça tahsil eder. Bu yöntem vergi tahsilat sürecini daha düzenli ve kontrollü hale getirmeyi amaçlar. Tevkifat kavramı sadece KDV’de değil, gelir vergisi gibi diğer vergilerde de karşımıza çıkar. Örneğin, maaşlar üzerindeki gelir vergisi kesintileri veya kira ödemelerindeki stopaj uygulaması da birer tevkifat türüdür – bu durumlarda vergi, geliri elde eden kişiye ödenmeden önce kesilip devlet hazinesine aktarılır.

KDV tevkifatı ise tevkifat kavramının KDV üzerindeki özel bir uygulamasıdır. Belirli mal ve hizmet alımlarında, KDV’nin tamamı satıcı tarafından üstlenilmez; bir kısmı alıcı tarafından kesilerek devlete ödenir. Özellikle inşaat, temizlik, danışmanlık, reklam gibi sektörlerde KDV tevkifatı yaygın olarak uygulanmaktadır. Tevkifat sayesinde, vergi sorumluluğu paylaşıldığı için devletin KDV tahsilatı daha güvence altına alınmış olur.

KISMİ TEVKİFAT NEDİR?

Kısmi tevkifat, faturadaki hesaplanan verginin belirli bir kısmının alıcı tarafından, kalan kısmının ise satıcı tarafından ödenmesi esasına dayanan tevkifat türüdür. Bakanlık tarafından belirlenen oranda bir kesinti yapılır; bu oranın paylaştırılmasıyla vergiyi hem alıcı hem de satıcı ödemiş olur. Kısmi tevkifatta, KDV tutarının örneğin yarısı veya belirli bir oranı alıcı tarafından kesilerek vergi dairesine yatırılır, geri kalanı satıcı tarafından beyan edilir.

Kısmi tevkifat örneği: Eğer kısmi tevkifat oranı 5/10 (yarı yarıya) ise, faturaya yansıyan KDV’nin %50’si alıcı tarafından, %50’si satıcı tarafından ödenir. Örneğin 1.500 TL + %18 KDV tutarında (KDV’si 270 TL) bir satışta 5/10 kısmi tevkifat uygulanıyorsa, 270 TL KDV’nin 135 TL’si satıcının, 135 TL’si alıcının sorumluluğundadır. Satıcı bu işlemde 1.635 TL tahsil ederken (1500 TL + 135 TL KDV), kalan 135 TL KDV alıcı tarafından kesilip kendi adına devlete ödenir. Kısmi tevkifat genellikle kısmi oranlı gösterilir; örneğin 5/10, 7/10, 9/10 gibi oranlar kısmi tevkifata işaret eder ve sektörlere göre değişebilir.

Kısmi tevkifatın uygulandığı sektörlere birkaç örnek vermek gerekirse: temizlik hizmetleri, özel güvenlik, yemek servisi ve organizasyon, danışmanlık, mühendislik/mimarlık hizmetleri, baskı/basim işleri gibi hizmet alımlarında farklı oranlarda kısmi tevkifat uygulanabilmektedir. Bu sayede söz konusu işlemlerde KDV yükü tek tarafa binmez, alıcı ve satıcı arasında paylaştırılır.

TAM TEVKİFAT NEDİR?

Tam tevkifat, bir işlem üzerinden hesaplanan verginin tamamının alıcı tarafından kesilerek devlete ödenmesi anlamına gelir. Yani faturadaki KDV’nin 10/10 (tamamı) alıcıya ait olacak şekilde düzenlenmesidir. Bu durumda satıcı, ilgili satış için KDV tahsil etmez; KDV’nin tümünü alıcı devlete beyan eder. Tam tevkifatta alıcı, satıcıya sadece mal/hizmetin net bedelini öder, KDV tutarının tamamını ise vergi dairesine kendisi yatırır.

Tam tevkifat hangi durumlarda görülür? Genellikle belirlenmiş alıcı konumundaki kurum ve kuruluşlara yapılan bazı işlemlerde tam tevkifat uygulanır. Örneğin, serbest meslek hizmetleri (bir şirkete danışmanlık veren serbest meslek erbabı gibi), kira ödemeleri (işyeri kiraları), reklam verme işlemleri, bazı sponsorluk ve reklam hizmetleri gibi alanlarda alıcı, KDV’nin tamamını kesip devlete öder. Tam tevkifat oranı 10/10 şeklinde ifade edilir; bu da KDV’nin %100’ünün alıcı tarafından üstlenildiğini gösterir.

Örneğin, tam tevkifat uygulanması gereken bir işlemde 10.000 TL + KDV tutarında bir satış olsun. %18 KDV’si 1.800 TL yapar. Tam tevkifatta, bu 1.800 TL’nin tamamı alıcı tarafından vergi olarak ödenir; satıcı ise alıcıdan yalnız 10.000 TL net tutarı tahsil eder. Böylece alıcı, 11.800 TL’nin 10.000 TL’sini satıcıya, 1.800 TL’sini devlete ödemiş olur. Satıcı kendi KDV beyannamesinde bu işlemi beyan ederken hesaplanan KDV kısmını göstermez; alıcı da ödediği 1.800 TL’yi kendi sorumlu sıfatıyla verdiği beyannamede belirtir.

HANGİ DURUMLARDA TEVKİFAT UYGULANIR?

Her mal veya hizmet satışında tevkifat uygulanmaz. Tevkifatlı fatura kesilmesi, yalnızca Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen belirli mal ve hizmet grupları için ve belirlenmiş alıcılara yapılan işlemlerde söz konusudur. Bu uygulamanın amacı, KDV’nin doğru tahsil edilmesini sağlamak ve kayıt dışı işlemleri engellemektir. Dolayısıyla tevkifat, yaygın günlük perakende satışlarda karşımıza çıkmaz; daha çok belirli sektörler arası ticari işlemlerde devreye girer.

Tevkifat uygulanan sektör ve işlemlere örnekler: Yapım-inşaat işleri, bu işler ile birlikte sunulan mühendislik-mimarlık hizmetleri, temizlik hizmetleri, yemek servisi, özel güvenlik, işgücü temini (personel temin hizmetleri), danışmanlık ve denetim hizmetleri, bakım-onarım hizmetleri, hurda ve atık malzeme teslimleri ve reklam hizmetleri gibi birçok işlemde KDV tevkifatı uygulanabilmektedir. Hangi işlemlerde ve hangi oranda tevkifat yapılacağı, Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nde ayrıntılı şekilde listelenmiştir. Bu tebliğe göre, tevkifat kapsamına giren bir hizmet/teslim, belirtilen kategorilerden birine girdiğinde ve alıcı da tebliğde tanımlı tipte bir alıcı ise, tevkifatlı fatura kesilmesi zorunlu hale gelir.

Kısacası, her satış için tevkifat uygulanmaz. Sadece mevzuatta belirtilen belirli mal ve hizmetlerde ve yine mevzuatta belirtilen nitelikteki alıcılara yapılan satışlarda tevkifat devreye girer. Bu sayede, vergi yükü ve sorumluluğu paylaştırılarak devletin vergi tahsilatı güvence altına alınmış olur.

KİMLER TEVKİFATLI FATURA KESER?

Tevkifatlı fatura kesme yükümlülüğü, her satıcı için geçerli değildir; yalnızca belirlenmiş sektörlerde faaliyet gösteren ve KDV Genel Tebliği’nde belirtilen iş ve hizmetleri sunan işletmeler için geçerlidir. Yani sattığı mal veya hizmet, tevkifat uygulanacak kapsamda olan firmalar, bu faturayı tevkifatlı düzenlemek zorundadır. Satıcı, faturasını tevkifatlı düzenlerken doğru tevkifat oranını uygulamalı; alıcı ise faturada kendine düşen KDV tutarını süresi içinde vergi dairesine yatırmalıdır.

Örneğin: Bir temizlik firması, bir kamu kurumuna (örneğin bir belediyeye) hizmet verdiğinde faturayı tevkifatlı kesmek zorundadır. Diyelim hizmet bedeli 100.000 TL + %20 KDV (20.000 TL) olsun. Normal bir durumda bu firma, kuruma 120.000 TL fatura eder ve 20.000 TL KDV’yi devlete kendi öderdi. Tevkifatlı fatura düzenlenmesi gereken bu durumda ise, KDV’nin bir kısmı (örneğin 20.000 TL’nin 10.000 TL’si, yani 5/10’u) alıcı kurum tarafından kesilerek vergi dairesine ödenir, kalan 10.000 TL KDV ise satıcı tarafından tahsil edilir. Yani temizlik firması kuruma 110.000 TL fatura ödemesi alır (100.000 TL net bedel + 10.000 TL KDV) ve bu 10.000 TL’yi kendi KDV beyannamesinde beyan eder; alıcı kurum ise kestiği 10.000 TL KDV’yi vergi dairesine beyan ederek öder.

Yukarıdaki örnek, tevkifatlı fatura kesme zorunluluğunun her işletme için değil, sadece belirli koşullarda olduğunu gösterir. Tevkifatlı fatura kesmek zorunda olan satıcılar, genellikle belirli sektörlerde (temizlik, danışmanlık, inşaat vb.) faaliyet gösterip, belirlenmiş alıcılara satış yapan firmalardır. Örneğin özel sektöre küçük çaplı bir hizmet sunan bir firma, genelde tevkifat uygulamaz; ancak aynı hizmeti bir kamu kurumuna sunuyorsa tevkifat devreye girebilir. Bu nedenle satıcılar, yaptıkları işin tevkifat kapsamında olup olmadığını ve alıcının durumunu (örneğin bir kamu kurumu olup olmadığını) göz önünde bulundurarak faturayı tevkifatlı mı yoksa normal mi keseceklerini belirlemelidir.

Tevkifatlı Fatura Nedir KDV Tevkifatı ve Fatura Detayları

TEVKİFATLI FATURA KİMLERE KESİLİR?

Tevkifatlı fatura, her alıcıya düzenlenmez. Bu uygulama yalnızca KDV Genel Uygulama Tebliği’nde belirlenmiş alıcılara yapılacak belirli teslim ve hizmetler için geçerlidir. Başka bir ifadeyle, alıcının türü tevkifat uygulamasında kritiktir. Tevkifatın yaygın olarak uygulandığı belirlenmiş alıcılar arasında şunlar sayılabilir:

• Kamu kurumları ve kuruluşları: Genel bütçeli daireler, bakanlıklar, belediyeler, il özel idareleri, köyler ve bunların kurduğu birlikler, döner sermayeli kuruluşlar vb. kamu idareleri tevkifat kapsamındaki alıcı tiplerindendir. Bu kurumlar, belirli hizmet alımlarında satıcılardan tevkifatlı fatura talep ederler.
• Bankalar ve finans kuruluşları: Bankalar, katılım bankaları, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri gibi finansal kuruluşlar da belirli hizmet alımlarında tevkifat yapması gereken alıcılar arasındadır.
• Kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) ve büyük şirketler: Kamu iktisadi teşebbüsleri, organize sanayi bölgeleri, borsalar ile İstanbul Borsası’nda işlem gören şirketler gibi büyük ölçekli işletmeler de tevkifat uygulamasında belirlenmiş alıcı grubuna girer.
• KDV mükellefi ticari işletmeler: Bazı durumlarda, normal KDV mükellefi olan özel şirketler de belirli hizmetleri satın alırken tevkifat yaparlar. Özellikle tebliğde sayılan sektörlerden hizmet alımı yapan tüm KDV mükellefleri, alıcı konumundaysa tevkifat yapmak durumunda kalabilir.

Yukarıdaki gruplar, tevkifatlı faturanın genellikle kimlere kesileceğini özetlemektedir. Örneğin bir mühendislik firması, bir anonim şirket (KDV mükellefi) için proje hizmeti veriyorsa ve bu hizmet tebliğde tevkifata tabi listede yer alıyorsa, alıcısı bir özel şirket olmasına rağmen yine de tevkifat uygulanabilir. Ancak bir bireye ya da küçük ölçekli bir işletmeye verilen bazı hizmetlerde tevkifat olmayabilir, çünkü ne hizmet türü ne de alıcı bu kapsamda değildir. Kısacası, tevkifatlı fatura, yalnızca mevzuatın öngördüğü belirlenmiş alıcılara kesilir ve bu alıcılar genellikle kamu kurumları veya büyük kurumsal firmalardır.

TEVKİFATLI FATURA NASIL HESAPLANIR?

Tevkifatlı faturada KDV hesaplaması yapılırken öncelikle satışa konu mal veya hizmetin bedeli KDV hariç olarak belirlenir. Bunun üzerine geçerli KDV oranı uygulanarak toplam KDV tutarı hesaplanır. Ardından, hesaplanan KDV tutarı yürürlükteki tevkifat oranına göre alıcı ve satıcı arasında paylaştırılır.

Tevkifat oranları genellikle “x/10” formatında ifade edilir. Burada x, alıcının ödeyeceği (tevkif edeceği) KDV payını, y (genellikle 10) ise toplam KDV’nin tam payını temsil eder. Örneğin tevkifat oranı 5/10 ise KDV’nin %50’si alıcı tarafından, %50’si satıcı tarafından ödenecektir. Oran 9/10 ise KDV’nin %90’ı alıcı, %10’u satıcı tarafından ödenir, gibi.

Hesaplama örneği: Diyelim 100 TL + %18 KDV tutarında bir satış yapıyorsunuz. Bu satışın KDV tutarı 18 TL olacaktır. Normal bir faturada toplam 118 TL tahsil etmeniz gerekir ve 18 TL KDV’nin tamamını siz devlete ödersiniz. Ancak işlem tevkifata tabi olsun ve tevkifat oranı 5/10 (yarı yarıya) olarak uygulansın. Bu durumda 18 TL KDV’nin 9 TL’sini alıcı kendi sorumluluğunda kesip devlete beyan edecek, kalan 9 TL’yi ise size ödeyecektir. Fatura toplamı sizin için 109 TL olur (100 TL + 9 TL KDV). Kalan 9 TL KDV alıcı tarafından KDV 2 ile beyan edilir. Görüldüğü üzere, bu yöntemle KDV yükünün yarısı alıcıya devredilmiş olur.

Benzer şekilde, örneğin 5.000 TL + %20 KDV tutarında (1.000 TL KDV) bir satışta 9/10 tevkifat uygulandığını varsayalım. 1.000 TL KDV’nin 900 TL’si (9/10) alıcıya, 100 TL’si satıcıya ait olacaktır. Satıcı, müşteriden toplam 5.100 TL tahsil eder; 100 TL KDV’yi kendi beyannamesinde öder. Alıcı ise kestiği 900 TL KDV’yi devlete kendi beyannamesiyle öder. Bu durumda devlet yine toplam 1.000 TL KDV tahsil etmiş olur ancak bunu kısmen alıcıdan, kısmen satıcıdan almıştır.

Tevkifat oranları, Bakanlar Kurulu veya Cumhurbaşkanlığı kararlarıyla sektörlere göre belirlenir ve zamanla güncellenebilir. En yaygın kısmi tevkifat oranları 2/10, 3/10, 5/10, 7/10 ve 9/10 olarak karşımıza çıkar; tam tevkifat ise 10/10 oranında ifade edilir. Her sektör ve işlem türü için geçerli güncel oranları KDV Genel Uygulama Tebliği ve ilgili tablolardan takip etmek gerekir. Örneğin yapım işleri için farklı, danışmanlık için farklı oranlar uygulanabilir.

Not: Tevkifat alt sınırı: Tevkifat uygulamasında, işlemin tutarına bağlı bir alt sınır da bulunmaktadır. 2025 yılı itibarıyla, KDV dahil 9.900 TL altındaki satışlarda tevkifatlı fatura kesme zorunluluğu yoktur. Bu tutarın altındaki işlemlerde, işlem tevkifat kapsamına girse bile fatura tevkifatsız düzenlenebilir. Sınırın üzerindeki işlemler için ise tevkifat kuralları geçerlidir. (Her yıl bu tutar, vergi mevzuatındaki düzenlemelerle değişebilir; güncel tutarları kontrol etmek önemlidir.)

TEVKİFATLI FATURA NASIL KESİLİR?

Tevkifatlı fatura kesme işlemi, standart fatura kesiminden birkaç ek adım içerir. Günümüzde çoğu işletme, e-Fatura veya e-Arşiv Fatura sistemlerini kullandığından, tevkifatlı fatura düzenlemek bu sistemler üzerinden belirli seçenekleri işaretleyerek kolayca yapılabilmektedir. İşte tevkifatlı fatura kesmenin temel adımları:

• Fatura Tipini Seçin: E-fatura veya e-arşiv portalında yeni bir fatura oluştururken, fatura tipini “Tevkifatlı” olarak seçmek gerekir. Özel entegratör programlarında veya GİB Portal’da, fatura oluşturma ekranında tevkifat ile ilgili bir seçenek bulunmaktadır. Bu seçeneği işaretlediğinizde, sistem faturanıza tevkifat uygulanacağını anlar.
• Tevkifat Türünü ve Oranını Belirtin: Satışını yaptığınız mal veya hizmetin hangi tevkifat kapsamına girdiğini belirleyip, ilgili tevkifat kodunu/oranını faturaya eklemelisiniz. E-fatura sisteminde genellikle ürün/hizmet satırının detaylarında “Tevkifat Oranı” veya “Tevkifat Kodu” seçimi yapabileceğiniz bir alan vardır. Buradan doğru oran (örneğin 5/10, 9/10 vb.) seçildiğinde, sistem otomatik olarak KDV tutarını bu orana göre böler.
• Fatura Detaylarını Doldurun: Tevkifat ayarını yaptıktan sonra, faturanın kalan kısımlarını her zamanki gibi doldurursunuz. Mal/hizmet bedeli, birim fiyat, KDV oranı gibi zorunlu alanlar girilir. Sistem, tevkifatlı olarak işaretlediğiniz için, toplam tutarı ve KDV’yi otomatik hesaplayarak tevkifatlı tutarları gösterecektir.
• Onay ve Gönderim: Faturayı düzenledikten sonra, e-Fatura ise alıcıya elektronik olarak iletilmek üzere onaylayıp gönderirsiniz. E-Arşiv ise çıktısını alarak veya PDF olarak alıcıya iletebilirsiniz. Tevkifatlı fatura olduğu için, faturada genellikle not kısmında “Bu faturada KDV’nin … tutarı tevkifat kapsamındadır” gibi bir ifade de yer alabilir (sistem otomatik ekleyebilir).

Elektronik fatura sistemlerinde tevkifat oranları ve kodları genellikle önceden tanımlı olduğu için, doğru oranı seçtiğinizde KDV’nin nasıl bölüneceği otomatik hesaplanır ve faturaya yansır. Bu, manuel hesaplama hatalarını önler ve süreci kolaylaştırır.

Önemli Noktalar: Tevkifatlı fatura keserken satıcının dikkat etmesi gereken en önemli konu, doğru tevkifat oranını uygulamak ve işlemin gerçekten tevkifat kapsamına girip girmediğini kontrol etmektir. Yanlışlıkla tevkifat yapılmaması gereken bir fatura tevkifatlı kesilirse alıcı taraf gereksiz yere işlem yapmak zorunda kalabilir; tam tersi durumda, tevkifatlı kesilmesi gereken bir faturayı normal kesmek daha ciddi sorunlar doğurabilir. Böyle bir hata yapılırsa, hatalı fatura iptal edilip yenisi düzenlenmeli; eğer iptal süresi geçtiyse, bir iade faturası düzenleyerek yanlışlık düzeltilmelidir. Aksi halde hem satıcı hem alıcı için vergi usulsüzlük cezaları söz konusu olabilir.

Alıcı ve satıcının sorumlulukları: Tevkifatlı faturayı kesen satıcı, faturada gösterilen kendi kısmına düşen KDV’yi 1 No’lu KDV Beyannamesi ile beyan edecektir. Fatura alıcısı ise kestiği KDV’yi 2 No’lu KDV Beyannamesi ile beyan ederek vergi dairesine ödemek zorundadır. Bu beyan ve ödeme süreleri, ilgili vergi döneminin sonuna kadar (genelde işlemin yapıldığı ayı takip eden ayın 26’sına kadar) yapılmalıdır. Böylece, alıcı ve satıcı kendi paylarına düşen vergiyi zamanında ödeyerek yükümlülüklerini tamamlarlar.

SIKÇA SORULAN SORULAR

TEVKİFATLI FATURA İLE NORMAL FATURA ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Normal ve tevkifatlı faturalar şekil olarak aynıdır; ikisi de mal veya hizmet satışını belgelendirir. Fark, KDV’nin kimin tarafından ödeneceğindedir. Normal faturada hesaplanan KDV’nin tamamı satıcı tarafından tahsil edilip devlete ödenirken, tevkifatlı faturada KDV tutarı alıcı ve satıcı arasında paylaştırılır. Tevkifatlı faturada, faturada bir not ya da satır içi gösterimle KDV’nin hangi kısmının alıcı tarafından üstlenileceği belirtilir. Özetle, tevkifatlı faturada verginin ödeme yükümlülüğü iki tarafa dağıtılır, normal faturada ise verginin tamamı satıcıya aittir.

KISMİ TEVKİFAT NEDİR?

Kısmi tevkifat, faturadaki verginin bir bölümünün alıcı, kalanının satıcı tarafından ödenmesi demektir. Mevzuatta belirlenen oran dahilinde KDV ikiye bölünür. Örneğin kısmi tevkifat oranı 5/10 ise KDV’nin yarısı alıcı tarafından kesilir, yarısı satıcıda kalır. Alıcı kendi kestiği kısmı vergi dairesine öderken, satıcı kalan kısmı öder. Kısmi tevkifat, adından da anlaşılacağı üzere verginin kısmen alıcıya tevkif (kesinti) edilmesidir. Bu durum genellikle temizlik, danışmanlık, inşaat gibi hizmet alımlarında uygulanır ve amaç vergi sorumluluğunu paylaşmaktır.

TAM TEVKİFAT NEDİR?

Tam tevkifat, verginin tamamının alıcı tarafından ödenmesi durumudur. Faturada hesaplanan KDV’nin 10/10’u (yani %100’ü) alıcıya ait olur. Bu durumda satıcı, karşı tarafa KDV yansıtmaz; mal veya hizmet bedelini alır, alıcı ise KDV’nin tamamını sorumlu sıfatıyla devlete öder. Tam tevkifat genellikle alıcının KDV mükellefi olmadığı veya mevzuatın özel olarak belirlediği durumlarda (örneğin belirli kamu kurumlarına verilen hizmetlerde) devreye girer. Kısaca, eğer fatura “tam tevkifatlı” ise KDV yükümlülüğü tamamen alıcıdadır.

TEVKİFATLI FATURADA KDV’Yİ KİM ÖDER?

Tevkifatlı faturada KDV’nin bir kısmını satıcı, bir kısmını alıcı öder. Devlet, KDV’nin tamamını tek bir taraftan almak yerine alıcı ve satıcı arasında bölüştürerek tahsil eder. Uygulamada, faturada belirtilen tevkifat oranına göre alıcının ödemesi gereken KDV tutarı faturadan kesilir ve alıcı bu tutarı kendi beyanıyla devlete öder. Satıcı ise kalan KDV’yi tahsil edip kendi beyannamesiyle öder. Örneğin, faturada “KDV’nin 3/10’u alıcı tarafından ödenecektir” gibi bir not varsa, bu orana denk gelen tutarı alıcı vergi dairesine yatırır, kalanını satıcı üstlenir. Tam tevkifat durumunda KDV’nin tamamı alıcıya aittir; kısmi tevkifatta ise paylaştırılır.

TEVKİFAT ORANLARI NELERDİR?

Tevkifat oranları, ilgili işlemin türüne göre belirlenen kesinti oranlarıdır ve genellikle x/10 şeklinde ifade edilir. En sık kullanılan tevkifat oranları 2/10, 3/10, 5/10, 7/10, 9/10 gibi değerlerdir. Burada örneğin 5/10, KDV’nin %50’sinin alıcı, %50’sinin satıcı tarafından ödeneceğini gösterir. 9/10 oranı, verginin %90’ının alıcı, %10’unun satıcı tarafından ödeneceği anlamına gelir. 10/10 ise tam tevkifatı ifade eder (tüm KDV alıcıda). Bu oranlar, KDV Genel Tebliği ile sektörel bazda belirlenmiştir. Örneğin inşaat-taahhüt işlerinde farklı, danışmanlıkta farklı oranlar olabilir. Güncel oranlar için Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yayınladığı tebliğ ve tablolara bakmak gerekir.

HANGİ SEKTÖRLERDE VE İŞLEMLERDE TEVKİFAT UYGULANIR?

Tevkifat, yalnızca Maliye Bakanlığı tarafından belirlenmiş bazı sektör ve işlemlerde uygulanır. Her satış işlemi tevkifata tabi değildir. Yapım ve inşaat işleri, bu kapsamda en bilinen örneklerdendir. Ayrıca mühendislik-mimarlık hizmetleri, danışmanlık, denetim ve benzeri profesyonel hizmetler, temizlik hizmetleri, özel güvenlik, yemek servis ve organizasyon hizmetleri, işgücü temini (personel sağlayan hizmetler), makine-teçhizat bakım/onarım hizmetleri, hurda ve atık malzeme satışı, reklam hizmetleri gibi işlemler de tevkifata tabi sektörlerdendir. Bunun yanında serbest meslek faaliyeti kapsamında yapılan işler (ör. serbest çalışan bir avukatın şirkete hizmeti) ve kiralama hizmetleri gibi işlemlerde de tevkifat uygulanabilir. Önemli olan, alınan hizmetin veya mal tesliminin, KDV Genel Tebliği’nde tevkifat uygulanacak işlemler listesinde yer almasıdır. Bu listede yer almayan sektörlerde genellikle tevkifat yapılmaz.

KİMLER TEVKİFATLI FATURA DÜZENLEMEK ZORUNDADIR?

Her satıcı tevkifatlı fatura düzenlemek zorunda değildir. Sadece belirli sektörlerde faaliyet gösteren ve mevzuatta belirtilen tevkifat kapsamındaki işlemleri yapan satıcılar bu faturayı düzenlemekle yükümlüdür. Örneğin, bir temizlik şirketi, güvenlik firması, inşaat şirketi, danışmanlık bürosu gibi KDV tebliğinde sayılan hizmetleri sunan işletmeler, eğer müşterileri de tevkifat yapması gereken bir alıcı grubundaysa (örneğin bir kamu kurumu veya büyük bir şirket) faturayı tevkifatlı kesmelidir. Buna karşılık, sıradan bir perakende satış yapan esnaf veya tevkifat kapsamında olmayan bir hizmet sunan işletme için böyle bir zorunluluk yoktur.

KDV Genel Uygulama Tebliği’nde “tevkifat yapmakla sorumlu alıcılar” ve “tevkifata tabi hizmet/teslim türleri” ayrıntılı şekilde listelenmiştir. Kendi sektörünüzün bu listede olup olmadığını muhasebecinizle veya Gelir İdaresi kaynaklarıyla kontrol ederek tevkifatlı fatura düzenlemek gerekip gerekmediğini öğrenebilirsiniz. Kısaca, tevkifatlı fatura düzenlemek zorunda olanlar, belirlenmiş sektörlerde iş yapan ve tevkifat kapsamındaki alıcılara satış yapan satıcılardır.

TEVKİFATLI FATURA HANGİ ALICILARA KESİLİR?

Tevkifatlı fatura, her müşteriye değil, sadece belirli özellikleri taşıyan alıcılara kesilir. Bu alıcılar “belirlenmiş alıcı” olarak anılır ve KDV tebliğinde tek tek sayılmıştır. Başlıca tevkifat yapması gereken alıcı grupları şunlardır:

• Kamu kurumları ve bağlı birimleri: Bakanlıklar, belediyeler, il özel idareleri, köy muhtarlıkları, döner sermayeli kuruluşlar vb. tüm kamu tüzel kişilikleri, tevkifatlı fatura alıcısı olabilir. Bu kurumlar, hizmet alımlarında (temizlik, güvenlik, yapım işi gibi) satıcılardan tevkifatlı fatura isterler.
• Bankalar ve finans kurumları: Bankalar, katılım bankaları, sigorta şirketleri, finansal kiralama şirketleri gibi finans sektörü kurumları, belirli alımlarında tevkifat uygulamakla yükümlü olabilir.
• Kamu iktisadi teşebbüsleri ve büyük şirketler: KİT’ler, organize sanayi bölgeleri, borsalar ve Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler de belirlenmiş alıcı kapsamındadır. Bu tür büyük ölçekli işletmeler, tevkifat tebliğinde belirtilen mal/hizmet alımlarında tevkifat yaparlar.
• KDV mükellefi işletmeler (belirli durumlarda): Genel kural olarak KDV mükellefi tüm işletmeler, eğer tevkifat kapsamındaki bir hizmet alıyorsa ve tebliğde “tüm KDV mükellefleri” ibaresi geçiyorsa, tevkifat uygulamak zorundadır. Örneğin hurda metal alımı tüm KDV mükellefleri için tevkifata tabidir.

Dolayısıyla, tevkifatlı faturanın kesileceği alıcılar, ya kamu kurumu gibi kamusal nitelikli kuruluşlar, ya finansal kurumlar, ya da tebliğ ile özel olarak belirlenmiş büyük ölçekli şirketlerdir. Bireysel tüketicilere veya küçük esnafa genellikle tevkifatlı fatura kesilmez, çünkü onlar belirlenmiş alıcı kapsamında değildir. Tevkifatlı faturanın hedef kitlesi, mevzuatın vergi sorumluluğu yüklediği kurumsal alıcılardır.

TEVKİFATLI FATURA İÇİN TUTAR SINIRI VAR MI?

Evet, tevkifat uygulaması için bir parasal sınır bulunmaktadır. 2025 yılı itibarıyla KDV dahil 9.900 TL’nin altındaki satışlarda tevkifat yapmak zorunlu değildir. Bu tutarın altındaki işlemler, konu itibarıyla tevkifata tabi olsa bile, tutar düşük olduğu için tevkifat kapsamı dışında bırakılır. Bu sınır her yıl Vergi Usul Kanunu genel tebliğleriyle güncellenebilir (genellikle enflasyon oranında artmaktadır). Örneğin 2024 yılında bu sınır farklı bir tutardı (daha düşüktü) ve 2025’te 9.900 TL olarak belirlenmiştir.

Nasıl yorumlanır? Eğer yaptığınız satışın KDV dahil toplamı 9.900 TL’yi geçmiyorsa, tevkifatlı fatura kesmeniz gerekmez, faturayı normal kesersiniz. 9.900 TL’yi aşan tutarlarda ise eğer işlem tevkifat kapsamında bir işlemse ve alıcı da belirlenmiş alıcı ise, tevkifat devreye girer. Bu sınırın altındaki işlemler için tevkifat uygulanmaması, küçük tutarlı işlemlerde hem mükelleflerin iş yükünü azaltmayı hem de pratikte ufak tutarlar için tevkifat takibi yapmamayı amaçlar. Güncel tutarı her yıl kontrol etmek önemlidir, çünkü değişebilir.

TEVKİFATLI FATURA E-FATURA/E-ARŞİVDE NASIL KESİLİR?

E-Fatura veya e-Arşiv sisteminde tevkifatlı fatura kesmek oldukça pratiktir. İzlenecek adımlar şöyledir:

• Fatura tipi seçim: E-fatura portalında veya özel entegratör yazılımınızda yeni fatura oluştururken “Tevkifat” tipi ya da tevkifat seçeneği varsa onu seçin. Bu, faturanın tevkifatlı olacağını sistemin anlamasını sağlar.
• Ürün/hizmet satırı için tevkifat oranı: Faturaya eklediğiniz her bir ürün veya hizmet kalemi için tevkifat uygulanacaksa, ilgili satıra girerek “tevkifat oranı/türü” seçmeniz gerekir. Örneğin hizmet satırına girip detay bölümünden 5/10, 9/10 gibi oranı seçtiğinizde sistem otomatik hesaplayacaktır.
• Kontrol ve onay: Tüm kalemlere doğru oranları girdikten sonra, fatura önizlemesinde sistemin KDV’yi doğru böldüğünü kontrol edin. Faturada genellikle KDV’nin tevkif edilen kısmı ve kime ait olduğu belirtilir. Her şey doğruysa faturayı onaylayıp gönderin.

Örneğin GİB Portal üzerinden e-Arşiv fatura keserken, fatura oluşturma ekranında “Tevkifat Uygula” gibi bir kutucuk ve oran seçme menüsü bulunur. Özel entegratör programlarında da benzer şekilde, satır bazında veya genel fatura bazında tevkifat ekleme özelliği vardır. Bu sistemler güncel tevkifat oranlarını içerdiğinden, sizin ayrıca hesap yapmanıza gerek kalmaz.

Unutmamanız gereken nokta: E-faturada tevkifat seçtiğinizde, alıcı da bu faturayı aldığında kendi sisteminde tevkifatlı olduğunu görür. Alıcı taraf, bu faturaya istinaden KDV 2 beyannamesini vereceği için, faturanın doğru formatta gelmesi önemlidir. Kağıt fatura kesiyorsanız, faturanın açıklama kısmına “Bu faturadaki KDV’nin … TL’lik kısmı ığ… tevki…”. (Not: eğer kağıt fatura düzenleme durumu kalmadıysa genelde elektronik ortam kullanılıyor, ancak yine de bilgi için).

Sonuç olarak, e-fatura/e-arşiv üzerinde tevkifatlı fatura kesmek, doğru seçimi yapmak kadar kolaydır. Doğru oranı seçip faturayı gönderdiğinizde, süreç tamamlanır. Alıcının da kendi vergi beyanını yapmasıyla işlemin vergisel boyutu bitmiş olur.

TEVKİFATLI FATURA İADESİ NASIL YAPILIR?

Tevkifatlı bir satış işlemi iptal edilir veya mal/hizmet iade edilirse, bu durumda tevkifatlı iade faturası kesilmesi gerekir. İade faturasında, orijinal satış faturasında uygulanan tevkifat oranı ve tutarı dikkate alınır ancak yeniden tevkifat hesaplanmaz. Yani iade faturasında, satıcı daha önce tahsil ettiği tutarı iade ederken, alıcının ödediği (tevkif ettiği) KDV kısmı kendi beyanlarında düzeltilir.

Nasıl uygulanır: Diyelim tevkifatlı olarak kestiğiniz bir faturada 10.000 TL + KDV tutarında satış yaptınız ve 5/10 tevkifat uygulandı. Alıcı daha sonra bu malın bir kısmını iade ediyor olsun. İade faturası düzenlerken, sadece tevkifata tabi olmayan kısım için işlem yaparsınız. Yani iade faturasında tevkifat oranı seçilmez veya tevkifatlı iade türü seçilir; fatura açıklamasına “… tarih ve … no’lu tevkifatlı faturanın iadesidir, %50 tevkifat uygulanmıştır” gibi bir not düşülür. Bu durumda:

• Satıcı, iade ettiği kısma düşen KDV kadar alıcıya ödeme yapar ve kendi KDV beyannamesinde ilgili düzeltmeyi yapar (tevkifata tabi olmayan kısmın KDV’sini indirilecek KDV’den çıkarır).
• Alıcı ise daha önce beyan edip ödediği tevkif edilen KDV’nin ilgili kısmını kendi beyannamesinde indirim konusu yapar.

Özetle, tevkifatlı fatura iadesinde, yalnız tevkifata tabi olmayan kısım üzerinden iade işlemi yapılır. Tevkifat kapsamındaki KDV, zaten alıcı tarafından ödenmiş olduğundan, iade işleminde alıcı o ödediği vergiyi kendi KDV 2 beyannamesinde düzelterek geri alır (mahsup eder). Satıcı ise sadece kendi ödediği kısmı iade etmiş olur. Teknik detaylar karmaşık olabileceğinden, böyle bir durumda muhasebecinizin yönlendirmesiyle hareket etmek en doğrusudur.

TEVKİFAT UYGULAMASININ AMACI NEDİR?

Tevkifat uygulamasının temel amacı, vergi tahsilatını güvence altına almak ve vergi kayıplarını önlemektir. Devlet, bazı sektörlerde verginin tamamını satıcıdan tahsil etmekte güçlük yaşayabilir veya kayıt dışılık riskleri olabilir. Bu durumlarda tevkifat devreye sokularak, vergi yükümlülüğü iki tarafa dağıtılır. Alıcı ve satıcının ortak sorumluluğu sayesinde, verginin eksiksiz beyan edilmesi ihtimali artar. Özellikle büyük projeler, kamuya yapılan işler veya riskli sektörlerde, alıcının da sürece dahil olması vergi tahsilatını daha güvenilir hale getirir.

Ayrıca tevkifat, vergide adalet ve risk paylaşımı açısından da önemlidir. Verginin bölüşülmesi, bir tarafın iflası veya ödeme zorluğu durumunda verginin en azından bir kısmının tahsil edilebilmesini sağlar. Örneğin, yüksek tutarlı bir hizmet alan kamu kurumu, KDV’nin yarısını doğrudan devlete ödediğinde, satıcının ödemesi gereken kısım daha küçük olacağı için risk azalır. Bunun yanı sıra, kayıt dışı ekonomi ile mücadelede de tevkifat işe yarar; çünkü alıcı kendi beyanını yapmak zorunda olduğundan satışın gizlenmesi zorlaşır.

Kısaca, tevkifatın amacı, vergi tahsilat sürecini daha etkin ve güvenli hale getirmek, devletin vergi gelirlerini korumak ve taraflar arasında adil bir vergi paylaşımı sağlamaktır[4]. Bu mekanizma hem devlet hem de dürüst mükellefler için kazan-kazan durumu yaratmayı hedefler.

TEVKİFATLI FATURAYI YANLIŞ KESERSEM NE OLUR?

Tevkifatlı kesilmesi gereken bir faturayı yanlışlıkla tevkifatsız (normal) keserseniz veya tam tersi şekilde bir hatalı işlem yaparsanız, vergi mevzuatı açısından düzeltme yapmanız gerekir. En ideal çözüm, hatayı fark eder etmez ilgili faturayı iptal edip doğrusunu kesmektir. Elektronik faturada iptal süresi geçtiyse, müşterinizle iletişime geçip bir iade faturası düzenlenmesini sağlamalısınız. Çünkü tevkifatlı olması gereken bir satış, tevkifatsız fatura edilirse,

• Satıcı tarafı KDV’nin tamamını tahsil etmiş ve kendi beyannamesinde tamamını beyan etmiş gibi görünür (oysa bir kısmını alıcı ödemeliydi).
• Alıcı tarafı ise ödemesi gereken bir KDV’yi beyan etmemiş olur.

Bu durum, Gelir İdaresi’nin çapraz kontrol sistemlerinde tutarsızlık yaratır ve özel usulsüzlük cezası ile vergi ziyaı cezası gündeme gelebilir[26][27]. Her hatalı fatura için ayrı ceza kesilmesi de mümkündür. Aynı şekilde, tevkifatlı olmaması gereken bir işlemi tevkifatlı gösterirseniz alıcı taraf gereksiz yere KDV 2 beyanı yapmak durumunda kalacak ve bu da hatalı beyan anlamına gelecektir.

Bu nedenle, fatura keserken tevkifat konusuna dikkat etmek çok önemlidir. Hata durumunda vakit kaybetmeden muhasebecinize danışarak düzeltme yoluna gidin. Gerekirse karşı tarafın da onayıyla iade ve yeni fatura işlemlerini yapın. Aksi halde cezai yaptırımlarla karşılaşma riski bulunmaktadır.