MEMUR DİSİPLİN SORUŞTURMASI SÜRECİ NASILDIR?

Kamu kurumlarında görev yapan memurların görevlerini yerine getirirken mevzuata ve etik kurallara uymaları büyük önem taşır. Ancak bazen istemeden veya kasıtlı olarak bu kurallara aykırı davranışlar ortaya çıkabilir. İşte bu gibi durumlarda devreye disiplin soruşturması girer. Disiplin soruşturması, memurun yaptığı davranışın disiplin suçu oluşturup oluşturmadığını araştıran ve gerekiyorsa ceza uygulanmasını sağlayan resmi bir süreçtir. Bu süreç hem kamu hizmetinin düzenini korumayı hem de memurun haklarını güvence altına almayı amaçlar.

DİSİPLİN SORUŞTURMASI NEDİR VE HUKUKİ DAYANAĞI NEDİR?

Bir memurun görevini ihmal ettiği, yetkisini kötüye kullandığı ya da devlet memurluğuna yakışmayan bir davranışta bulunduğu iddia edildiğinde bu durumun doğru olup olmadığını ortaya çıkarmak için disiplin soruşturması başlatılır.

Bu süreçte amaç cezalandırmak değil, kamu hizmetinin düzenini, saygınlığını ve disiplinini korumaktır. Her kamu kurumunun kendi içinde düzeni sağlamak ve memurların görevlerini hukuka uygun şekilde yapmalarını temin etmek için bu tür soruşturmalar yapılır. Bu tür soruşturmaların hukuki dayanağı 657 Sayılı Devlet Memurları kanunudur.

DİSİPLİN SORUŞTURMASI SÜRECİNİN ADIMLARI NELERDİR?

Disiplin soruşturması, kamu görevlisinin görev sırasında yaptığı bir davranışın disiplin suçu oluşturup oluşturmadığını ortaya koymak için yürütülen aşamalı bir süreçtir. Bu süreçte hem idarenin delilleri toplaması hem de memurun kendini savunma hakkını kullanabilmesi önemlidir. Genel olarak disiplin soruşturması şu adımlardan oluşur:

1.      Ön İnceleme,

İlk aşamada hakkında şikâyet veya ihbar bulunan memurla ilgili durumun gerçekten soruşturmayı gerektirip gerektirmediği incelenir. Bu aşama olayın somut bir temele dayanıp dayanmadığını anlamak için yapılır. Eğer fiilin disiplin suçu oluşturabileceği kanaatine varılırsa soruşturma başlatılır.

2.      Görevlendirme,

Soruşturmayı yürütmek üzere bir soruşturmacı genellikle amir veya başka bir kamu görevlisi görevlendirilir. Bu kişi, idare adına süreci yürütür, delilleri toplar ve rapor hazırlar.

3.      Delil Toplama,

Soruşturmacı, olayla ilgili tanık ifadelerini alır, yazılı belgeleri inceler, kamera kayıtlarını veya benzeri delilleri toplar. Amaç olayın nasıl gerçekleştiğini objektif şekilde ortaya koymaktır.

4.      Savunma Alma,

Memura isnat edilen fiiller açıkça bildirilir ve savunma yapması için süre verilir. Bu süre genellikle 7 günden az olamaz. Memur isterse bu savunmayı yazılı olarak sunabilir, isterse sözlü olarak ifade edip tutanağa geçirilmesini isteyebilir. Savunma hakkı, soruşturmanın en önemli aşamasıdır. Savunma hakkı kullanılmadan verilen disiplin cezası hukuka aykırı sayılır ve iptal edilebilir. Savunma alınmadan disiplin cezası verilmesi hukuka aykırıdır.

5.      Rapor Hazırlama,

Tüm deliller toplandıktan ve savunma alındıktan sonra soruşturmacı elde ettiği bilgi ve belgeleri değerlendirerek bir soruşturma raporu hazırlar. Raporda olayın özeti, deliller, savunma ve önerilen disiplin cezası yer alır.

6.      Ceza Verilmesi

Son aşamada yetkili disiplin amiri veya kurul raporu değerlendirir ve uygun görürse disiplin cezası verir. Ceza, uyarma veya kınama gibi hafif bir yaptırım olabileceği gibi memuriyetten çıkarma gibi ağır sonuçlar da doğurabilir.

DİSİPLİN SORUŞTURMASI KAÇ GÜNDE SONUÇLANIR? (SORUŞTURMA SÜRESİ)

Disiplin soruşturmasının ne kadar sürede tamamlanacağı hem konunun niteliğine hem de kurumun işleyişine göre değişebilir. Ancak genel kural olarak soruşturmanın makul bir süre içinde tamamlanması gerekir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre, disiplin Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında bir ay içinde disiplin soruşturmasına, Memurluktan çıkarma cezasında altı ay içinde disiplin kovuşturmasına başlanmadığı takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar. Bu nedenle, soruşturma bu süre içinde başlamak ve bitmek zorundadır.

Bunun dışında, bazı kurumların kendi disiplin yönetmeliklerinde soruşturmanın 30 veya 60 gün içinde tamamlanması gerektiğine dair özel hükümler de bulunabilir. Ancak uygulamada bu süreler olayın karmaşıklığına veya delil toplama sürecine göre uzayabilir. İdarenin makul sürede hareket etmesi ve süreci gereksiz yere uzatmaması gerekir. Aksi durumda soruşturmanın gecikmesi idari işlemde hukuka aykırılık oluşturabilir.

DİSİPLİN SORUŞTURMASINDA MEMURUN HAKLARI NELERDİR? SAVUNMA SÜRECİ NASILDIR?

Disiplin soruşturması, her ne kadar idare tarafından yürütülen bir süreç olsa da memurun da bu süreçte bazı temel hakları vardır. Bu haklar, hem adil bir inceleme yapılmasını sağlamak hem de memurun kendini savunabilmesine imkân tanımak amacıyla düzenlenmiştir.

Memurun sahip olduğu başlıca haklar şunlardır:

• Savunma Hakkı
• Bilgi Alma Hakkı
• Delil Sunma Hakkı
• Avukatla Temsil Edilme Hakkı
• Tarafsız Soruşturma Hakkı

Savunma süreci memura yapılan yazılı bildirimle başlar. Bildirimde, isnat edilen fiil açıkça belirtilir ve memura genellikle 7 gün içinde savunmasını sunması istenir. Bu süre içinde savunma verilmezse memur savunma hakkından vazgeçmiş sayılır ve dosya mevcut delillerle sonuçlandırılır.

Savunma aşaması, disiplin soruşturmasının en kritik kısmıdır. Çünkü bu aşamada yapılan eksiklikler, daha sonra açılacak bir iptal davasında idari işlemin hukuka aykırı sayılmasına neden olabilir. Bu nedenle memurun bu süreci dikkatli yürütmesi ve gerektiğinde bir hukukçudan destek alması oldukça önemlidir.

MEMUR DİSİPLİN SORUŞTURMASI SÜRECİ NASILDIR

DİSİPLİN SORUŞTURMASI SONUCUNA İTİRAZ VE DAVA YOLLARI NELERDİR?

Soruşturma sonucunda memura verilen cezalar idari bir işlem niteliğindedir. Bu nedenle memur karara katılmıyorsa hem itiraz hem de dava yoluna başvurabilir.

İtiraz Yolu: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre bazı disiplin cezalarına karşı idareye itiraz hakkı tanınmıştır.

İtiraz:

Madde 135 – (Değişik: 13/2/2011 – 6111/113 md.)

Disiplin amirleri tarafından verilen uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı disiplin kuruluna, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı yüksek disiplin kuruluna itiraz edilebilir.

İtirazda süre, kararın ilgiliye tebliği tarihinden itibaren yedi gündür. Süresi içinde itiraz edilmeyen disiplin cezaları kesinleşir.

İtiraz mercileri, itiraz dilekçesi ile karar ve eklerinin kendilerine intikalinden itibaren otuz gün içinde kararlarını vermek zorundadır.

İtirazın kabulü hâlinde, disiplin amirleri kararı gözden geçirerek verilen cezayı hafifletebilir veya tamamen kaldırabilirler.

Disiplin cezalarına karşı idari yargı yoluna başvurulabilir.

Yargı Yolu (İptal Davası): Eğer memur verilen disiplin cezasının haksız olduğunu düşünüyorsa, itiraz hakkını kullandıktan sonra idari yargıda iptal davası açabilir.
Bu davalar, idare mahkemelerinde açılır ve dava açma süresi genellikle idareye başvurulduktan sonra 60 gündür. Mahkeme, disiplin cezasının usule ve hukuka uygun olup olmadığını inceler. Savunma hakkı verilmeden ceza verilmişse veya soruşturma süreci hatalı yürütülmüşse, mahkeme cezayı iptal edebilir.

DİSİPLİN SORUŞTURMASININ MEMURUN KARİYERİNE ETKİSİ (SİCİL VE TERFİ DURUMU)

Disiplin soruşturması ve alınan ceza memurun kariyerini etkileyebilir. En çok görülen etkiler sicil notu ve terfi konularında ortaya çıkar.

• Sicil Notu: Uyarma veya kınama gibi hafif cezalar sicili çok bozmaz ama aylıktan kesme veya kademe durdurma gibi ağır cezalar sicilde olumsuz iz bırakır. Bu gelecekteki terfilerde göz önünde bulundurulur.
• Terfi: Ceza almış memurun terfi süreci yavaşlayabilir veya bazı durumlarda terfi alamayabilir. Sicil kaydı burada kritik rol oynar.

Disiplin cezalarının bir süre sonra özlük dosyasından silinmesi:

Madde 133 – (Değişik: 12/5/1982 – 2670/37 md.)

Disiplin cezaları memurun özlük dosyasına işlenir. Devlet memurluğundan çıkarma cezasından başka bir disiplin cezasına çarptırılmış olan memur uyarma ve kınama cezalarının uygulanmasından 5 sene, diğer cezaların uygulanmasından 10 sene sonra atamaya yetkili amire başvurarak, verilmiş olan cezalarının özlük dosyasından silinmesini isteyebilir.

Memurun, yukarıda yazılan süreler içerisindeki davranışları, bu isteğini haklı kılacak nitelikte görülürse, isteğinin yerine getirilmesine karar verilerek bu karar özlük dosyasına işlenir.

Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının özlük dosyasından çıkarılmasında disiplin kurulunun mütalaası alındıktan sonra yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.

DİSİPLİN SORUŞTURMASINDA AVUKAT YARDIMI ALMANIN FAYDALARI NELERDİR?

Disiplin soruşturması süreci bazen kafa karıştırıcı ve stresli olabiliyor bu yüzden bir avukattan yardım almak gerçekten işinizi kolaylaştırır. Avukat, savunmanızı en doğru şekilde hazırlamanıza yardımcı olur. Hangi belgeleri sunmanız gerektiğini ve nelere dikkat etmeniz gerektiğini bilir. Süreci takip eder, tebligatları kaçırmamanızı sağlar ve süreleri yönetir. Ayrıca savunma alınmadan veya usulüne uygun yapılmayan işlemleri fark edip itiraz ya da dava yollarını açabilir. Kısacası avukat desteği almak hem hakkınızı savunmanızı kolaylaştırır hem de süreci daha güvenli ve az stresli hâle getirir. Tam bu noktada uzman ekibimizle sizlere destek olmak için görevimizi titizlikle sürdürüyoruz.

SIKÇA SORULAN SORULAR

1.Disiplin Soruşturmasında Savunma Süresi Kaç Gündür?

Genellikle 7 gündür ve bu süre içinde memur yazılı veya sözlü savunma yapabilir.

2. Disiplin Soruşturması ile Ön İnceleme Arasındaki Fark Nedir?

Ön inceleme, soruşturmayı gerektirip gerekmediğini kontrol eder; disiplin soruşturması ise olayın detaylı şekilde araştırıldığı resmi süreçtir.

3. Disiplin Soruşturmasında Savunma Verilmezse Ne Olur?

Savunma verilmezse ceza, mevcut delillere dayanılarak uygulanır. Savunma soruşturma sürecinin en kritik noktasıdır.

4. Disiplin Soruşturmasında Avukat Tutmak Gerekli midir?

Zorunlu değildir, ama savunmayı doğru hazırlamak ve süreci takip etmek için faydalıdır.

5. Disiplin Cezası Memurun Siciline İşler mi? Ne Zaman Silinir?

Memur hakkında verilen disiplin cezası, henüz ceza kesinleşmeden sicile işlenir. Disiplin cezasının üst mercie itiraz neticesinde kaldırılması veya İdare Mahkemesi kararı ile iptal edilmesi halinde disiplin cezasının özlük dosyasından silinmesi gerekir.

6. Disiplin Soruşturmasında Zamanaşımı Süresi Var mıdır?

Evet, bütün disiplin suçlarında iki yıllık zamanaşımı söz konusudur. Bu süreden sonra soruşturma devam etse bile ceza verilemez.

7. Disiplin Soruşturması Sırasında Memur Görevden Uzaklaştırılabilir mi?

Evet, bazı durumlarda geçici olarak uzaklaştırılabilir; bu önlem süreci sağlıklı yürütmek için alınır.

Av. Songül BERTAN