Taşeron İşçi Kimdi? Hakları Nelerdir?

TAŞERON İŞÇİ KİMDİR?

Taşeron İşçi, kadrolu olmayan ve işin ve işlemin belirli kısımlarında çalışan işçiye verilen isimdir. İşverenin kendi işçisi ile değil de alt işverenlik ilişkisine dayanarak kurmuş olduğu iş ilişkisine taşeron iş ilişkisi denilmektedir.

İş hukukunda temel olan işverenin kendi işçisi ile üretim yapmasıdır. Ancak bazı istisnai durumlarda alt işverenlik(taşeron) ilişkisine de izin verilmiştir.

Yardımcı işlerin yürütümünde mal veya hizmet üretimine ilişkin üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan işlerin devamı içinde yer alan yardımcı işler bu kapsamda değerlendirilir. Yardımcı işlerin neler olabileceği konusuna, madde gerekçesinden ve Yargıtay kararlarından şu örnekler verilebilir; temizlik hizmetleri, güvenlik hizmetleri, torbalama paketleme hizmetleri, tahmil tahliye ve nakliye hizmetleri vs. olarak görülmektedir.

Asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde; Burada baskın olan özellik işin teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektirmesidir. Bu konunun ispatı; Alt işverenin hangi teknolojik özelliklere sahip makine, alet ya da ekipmana sahip olduğu ya da çalışan personelin hangi uzmanlık belgelerine haiz olduğu olgularıyla yapılabilir.

Alt işverenlik İş Kanun’unda belirtilen bu iki hal dışında kurulamaz. Eğer kurulursa muvazaalı bir işlem gerçekleşmiş olur.

TAŞERON İLİŞKİSİ KURULMA ŞARTLARI NELERDİR?

• Asıl işverenin işyerinde mal veya hizmet üretimi işlerinde çalışan kendi taşeron işçileri de bulunmalıdır.
• Alt işverene verilen iş, işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır.
• Alt işveren, üstlendiği iş için görevlendirdiği taşeron işçilerini sadece o işyerinde aldığı işte çalıştırmalıdır.
• Alt işverene verilen iş, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin bir iş olmalı, asıl işe bağımlı ve asıl iş sürdüğü müddetçe devam eden bir iş olmalıdır.
• Alt işveren, daha önce o işyerinde çalıştırılan bir kimse olmamalıdır. Ancak daha önce o işyerinde çalıştırılan taşeron işçinin bilahare tüzel kişi şirketin ya da adi ortaklığın hissedarı olması, alt işveren ilişkisi kurmasına engel teşkil etmez.

ALT İŞVERENLİK İLİŞKİSİNDE MUVAZAA HALLERİ NELERDİR? TAŞERON İŞÇİNİN HAKLARINDAN SORUMLULUK KİME AİTTİR?

Asıl işverenin kamusal yükümlülükten kaçınmak veya işçilerin iş sözleşmesi yahut çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak ya da ortadan kaldırarak gerçek iradelerini gizlemeye yönelik yapılan işlemlerdir. Muvazaanın varlığı halinde alt işverenlik sözleşmesi hiç yapılmamış sayılıp en başından itibaren asıl işverenin işçileri sayılacaklardır. Bu alanda Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre işçinin bu tür davayı açarken muvazaa sebebiyle yanıltıldığı için yanlış dava açmak zorunda kaldığı kabul edilerek alt işveren lehine avukatlık ücreti ödenmesine dair karar verilmeyecektir.

ASIL İŞVERENİN, ALT İŞVERENİN TAŞERON İŞÇİLERİNE KARŞI SORUMLULUĞU NELERDİR?

4857 sayılı İş Kanunu 2’nci maddesinin 6’ncı fıkrasına göre;

“Bu ilişkide (asıl işveren-alt işveren ilişkisi) asıl işveren, alt işverenin taşeron işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işverenle birlikte sorumludur.” hükmü yer almaktadır.

5510 sayılı Kanun’un 12. maddesinin 6. fıkrasına göre;

“Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişiye alt işveren denir. Sigortalılar, üçüncü bir kişinin aracılığı ile işe girmiş ve bunlarla sözleşme yapmış olsalar dahi, asıl işveren, bu Kanunun işverene yüklediği yükümlülüklerden dolayı alt işveren ile birlikte sorumludur.” hükmü yer almaktadır.

Bu kapsamda Kanun’da da görüleceği üzere taşeron işçinin hak kaybına uğramaması adına asıl işverende tıpkı alt işveren gibi sorumludur.

Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/278 E. , 2021/13143 K. Sayılı Kararı;

5510 sayılı Yasanın 12/6’ncı maddesi ile asıl işveren-alt işveren arasındaki ekonomik ve malî yönden sorumluluk hukukunun sınırlarını belirlediği, maddede geçen “bu Kanunun işverene yüklediği yükümlülükler” tanımlamasının asıl işverene, alt işverenin taraf olduğu hizmet sözleşmeleri nedeniyle açılacak hizmet tespiti davalarında “pasif husumet ehliyetini” amaçladığı anlaşılmaktadır.

ALT İŞVEREN TAŞERON İŞÇİSİNİN TALEP EDEBİLECEĞİ HAKLAR VE İŞVERENLERİN SORUMLULUĞU NELERDİR?

Alt işveren (taşeron) işçisi, alt işveren tarafından alt işverenin aldığı işten dolayı bu süre zarfında sadece bu işte çalışmış ve alt ve asıl işveren arasındaki ilişki sona erdiğinde veya asıl işveren alt işveren ilişkisi devam ederken iş ilişkisi sonlanmış ise, işçinin feshe bağlı alacakları (Kıdem Tazminatı, İhbar Tazminatı, Yıllık İzin Ücreti, Kötü Niyet Tazminatı) dahil tüm işçilik alacaklarından (Ücret, Fazla Mesai Ücreti, Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti, Hafta Tatili Ücreti) asıl işveren, alt işverenle birlikte sorumludur.

İşçi asıl işveren ilişkisi başlamadan önce de alt işveren işçisi olarak, alt işverenin kendi işinde veya alt işverenin üstlendiği farklı bir asıl işverende çalışmış ve işçinin iş sözleşmesi sonra kurulan asıl alt işveren ilişkisi sırasında veya bitiminde sonlanmış ise, alt işveren tüm süre üzerinden taşeron işçilik alacaklardan sorumlu iken, asıl işveren sadece kendi dönemindeki süre ve ücret üzerinden alt işverenle birlikte sorumludur.

Asıl işveren ilişkisi sona ermesine rağmen, işçi alt işverenin kendi veya alt işverenin yeni yüklendiği farklı bir asıl işverene ait işte çalışıyor ise, fesih olgusuna bağlı haklar hariç, asıl işverenin kendi dönemindeki ücret ve süre üzerinden ücret ve diğer işçilik alacaklarından alt işverenle birlikte sorumluluğu devam eder.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2016/7037 E. , 2019/5668 K. Sayılı Kararı;

İşçinin iş sözleşmesinin daha sonra sonlandırılması halinde ise asıl işveren-alt işveren ilişkisinin sona erdiği tarihteki süre ve ücret üzerinden, sadece kıdem tazminatı ve gerçekleşen işçilik alacaklarından alt işverenle birlikte sorumlu olacaktır.

ASIL İŞVEREN İLE ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ TAŞERON İŞÇİYİ ETKİLER Mİ?

Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin geçerli olarak kurulabilmesi için iki işverenin bulunması, mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işin varlığı ve asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi halinde “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektirme” unsurunun gerçekleşmiş olması gerekir. Bundan başka asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle haklarının kısıtlanması veya daha önce asıl işveren tarafından o iş yerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulması gibi muvazaa kriterlerinin bulunmaması icap eder. Aksi halde alt işveren taşeron işçisi başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görecektir.

KAMUDA GEÇİCİ MEVSİMLİK İŞÇİNİN AYNI İŞYERİNDE TAŞERON İŞÇİ OLARAK ÇALIŞMASI HALİ NEDİR?

5620 sayılı Kanun 3’üncü maddesinde geçici iş pozisyonlarında en fazla 5 ay 29 gün (6 aydan az) çalıştırılabileceğinin kesin olarak öngörülmüştür. Bu bağlamda işverenin 5 ay 29 gün sonra iş sözleşmesini sonlandırması hukuka aykırı veya kötüniyetli bir uygulama olarak değerlendirilemez. Mevsimlik işçinin yılın kalan günlerinde aynı işyerinde alt işveren işçisi olarak çalıştırılması, işyeri devri olarak nitelendirilse dahi devirden önce iş sözleşmesi feshedilmiş olduğundan alt işveren nezdinde geçen çalışmanın yeni bir iş sözleşmesine dayalı olduğu kabul edilmelidir. Hal böyle olunca işçinin alt işverene bağlı olarak geçen çalışma süresinde alt işverenin tarafı olmadığı toplu iş sözleşmesinden yararlanması mümkün değildir.

ASIL İŞVERENDEN ALINAN İŞ KAPSAMINDA VE FAKAT DEĞİŞEN ALT İŞVERENLERE AİT İŞYERİNDE ÇALIŞAN TAŞERON İŞÇİNİN HAKLARI NELERDİR?

İşçinin, asıl işverenden alınan iş kapsamında ve değişen alt işverenlere ait işyerinde ara vermeden çalışması halinde, işyeri devri kurallarına göre çözüme gidilmesi gerekmektedir. Alt işverenlerin değişmesinin işyeri devri olup olmadığı bakımından ise, süresi sona eren alt işverenin işyerinden ayrılması anında işçilerini de beraberinde götürüp götürmemesi önemli bir unsurdur. İş sözleşmesinin tarafı olan işçi veya alt işveren tarafından bir fesih bildirimi yapılmadığı sürece, iş sözleşmeleri değişen alt işverenle devam edeceğinden, işyerinde çalışması devam eden işçi açısından, feshe bağlı haklar olan ihbar ve kıdem tazminatı ile izin ücreti talep koşulları gerçekleşmiş sayılmaz.

Buna karşın, süresi sona eren alt işverence işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde, yapılan fesih bildirimi ile iş ilişkisi sona ereceğinden, işçinin daha sonra yeni alt işveren yanındaki çalışmaları yeni bir iş sözleşmesi niteliğindedir. Belirtmek gerekir ki, asıl işveren ile arasındaki sözleşme sona eren alt işveren işyerinden ayrılmasına rağmen, ayrılan alt işverenin işçileri ara vermeden asıl işverene ait işyerinde asıl işveren tarafından çalıştırılıyorsa, bu halde alt işveren ile asıl işveren arasında bir işyeri devri bulunduğu kabul edilmelidir.

ASIL İŞVERENİN TAŞERON İŞÇİLERİNİN ALT İŞVEREN TARAFINDAN İŞE ALINARAK ÇALIŞTIRILMASI MÜMKÜN MÜDÜR?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 2. Maddesine göre; “Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz. Aksi hâlde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin taşeron işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler” hükmü yer almaktadır.   

SIK SORULANLAR

Taşeron İlişkide Alt İşverenin Muvazaalı İşlemi Nedir?

Asıl işverenin kamusal yükümlülükten kaçınmak veya işçilerin iş sözleşmesi yahut çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak ya da ortadan kaldırarak gerçek iradelerini gizlemeye yönelik yapılan işlemlerdir.               

Taşeron İş İlişkisinde İşçiye Karşı Sorumlu Olan Kişi Kimdir?

Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işverenle birlikte sorumludur.

İŞ HUKUKU VE İŞ DAVALARI AVUKATI EKİBİMİZİN İŞÇİ HAKLARI HİZMETLERİ

• Kıdem, ihbar tazminatlarının temini,
• İşe iade davaları,
• İş Hukuku arabuluculuk başvurusu ve sürecin takibi,
• Ödenmeyen veya eksik ödenen Fazla mesai, resmi ve dini tatil ücretlerine ilişkin davalar,
• İş hukukunda güncel mevzuata uyumlu iş sözleşmelerinin hazırlanması,
• Mobbing ve kötü niyet tazminatlarına ilişkin davalar,
• İş hukukundan kaynaklı diğer tüm uyuşmazlıklara ilişkin davalar

İşçi Hakları ve İşveren Hakları konusunda İstanbul İşçi Avukatı ve İş Hukuku Avukatı İçin Hukuk Büromuza Ulaşabilirsiniz. İstanbul’ da faaliyet gösteren Harbiye Hukuk Bürosu alanında uzman kadrosu ile iş hukuku ve işçi hakları ile ilgili tüm uyuşmazlık konularında işçi ve işveren arasında arabuluculuk ve danışmanlık yapmaktadır.