Sağlık Mazereti Nedeniyle Tayin İsteme Şartları

Kamu görevlileri için sağlık mazereti nedeniyle tayin isteme hakkı, kamu görevlilerinin ve ailelerinin sağlık durumlarını korumayı amaçlayan önemli bir haktır. Bu hak, yalnızca memurun kişisel tercihi olarak değil, aynı zamanda mevzuat ve sağlık raporlarıyla desteklenen zorunlu bir düzenleme olarak ortaya çıkar. Sağlık mazeretine dayalı tayin talepleri, memurun kendisi, eşi, çocukları veya bakmakla yükümlü olduğu aile bireyleri için yapılabilir ve başvuru süreci belirli kurallara tabidir. Bu makalede kamu görevlileri için sağlık mazereti nedeniyle tayin isteme haklarını ve şartlarını inceleyeceğiz.

SAĞLIK MAZERETİ NEDENİYLE TAYİN HAKKI NEDİR?

Sağlık mazereti nedeniyle tayin hakkı, kamu görevlilerinin kendilerinin, eşlerinin veya bakmakla yükümlü oldukları aile bireylerinin sağlık durumlarının görev yaptıkları yerde olumsuz etkilenmesi halinde tanınan bir yer değiştirme imkânıdır. Bu hak, çalışanların ve aile fertlerinin sağlığını korumayı, tedavi süreçlerini kolaylaştırmayı ve kamu hizmetinin aksamadan devam etmesini amaçlar.

 Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik’te düzenlenen bu hak, kamu personeline “zorunlu nedenlerle yer değişikliği” kapsamında tanınmıştır. Sağlık mazereti tayininde temel ölçüt, sağlık durumunun mevcut görev yerinde çalışmayı imkânsız hale getirmesi veya ciddi güçlükler doğurmasıdır. Dolayısıyla, sağlık mazeretine dayalı tayin sadece memurun kişisel talebine bağlı bir tercih değil, hukuken geçerli bir zorunluluk sebebi olarak kabul edilmektedir.

Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’ne göre, kamu görevlileri atandıkları yerde fiilen en az iki yıl çalışmadan başka bir yere atanma talebinde bulunamazlar. Ancak bu kuralın bazı istisnaları vardır. Engellilik durumu, eşin veya çocuğun vefatı, boşanma, eşin emekliliği, eğitim, sağlık, aile birliği ya da can güvenliği gibi nedenlere dayanan tayin taleplerinde iki yıllık çalışma şartı aranmaz. Bununla birlikte, iller arası atama kurasıyla ya da bu istisnai nedenlerle yapılan atamalardan sonra atama kararını iptal ettiren personel, mazeret durumunda yeni bir değişiklik olmadıkça iki yıl boyunca yeniden tayin isteğinde bulunamaz.

Sağlık mazeretiyle atanan personel, alt bölge tayini veya karşılıklı yer değişikliği talebinde bulunamazken; aile birliği veya eğitim mazeretiyle atanan personel de karşılıklı yer değişikliğinden yararlanamaz. Ayrıca, sağlık ve can güvenliği dışındaki mazeretlere dayanarak nakil talebinde bulunmak isteyenlerin, bu talebi yapabilmeleri için bulundukları yerde en az bir yıl fiilen görev yapmış olmaları gerekir.

YASAL DAYANAK VE İLGİLİ MEVZUAT

Sağlık mazereti nedeniyle tayin hakkı, temel olarak  Devlet Memurları Kanunu ve bu kanuna dayanılarak çıkarılan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik ile düzenlenmiştir.

• Devlet Memurları Kanunu’nun 72. maddesi, memurların yer değiştirme suretiyle atanmalarına ilişkin genel hükümleri düzenlemekte ve sağlık mazeretini yer değiştirme sebepleri arasında saymaktadır.
• Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliği’nin 13. maddesi, sağlık durumu sebebiyle yapılacak yer değiştirmelerde hangi şartların aranacağını ve başvuruların nasıl değerlendirileceğini ayrıntılı olarak açıklamaktadır. Bu kapsamda memurun kendisi, eşi, çocukları, anne-babası veya bakmakla yükümlü olduğu diğer aile bireylerinin sağlık durumları nedeniyle tayin hakkı doğabilir.

• Bunun yanında sağlık hakkı Anayasa’nın 56. maddesinde “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir” hükmü ile güvence altına alınmıştır. Bu nedenle, sağlık mazeretine dayalı tayin hakkı yalnızca idari bir düzenleme değil, aynı zamanda Anayasal bir hakkın yansımasıdır.

• Ayrıca, Danıştay’ın yerleşik içtihatlarında da sağlık mazereti nedeniyle tayin taleplerinin, kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek idare tarafından değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

SAĞLIK MAZERETİ NEDENİYLE TAYİN İSTEME ŞARTLARI

Devlet memurlarının yer değişikliği taleplerinde en önemli mazeret nedenlerinden biri sağlık durumudur. Zira kamu görevlisinin ya da yakınlarının sağlık sorunları, görev yerinde bulunmaya devam etmesini imkânsız veya son derece güç hâle getirebilir. Bu nedenle mevzuat, belirli şartların gerçekleşmesi hâlinde sağlık mazeretine dayalı olarak yer değişikliği yapılabilmesine olanak tanımaktadır.

Sağlık mazeretine dayanarak yer değişikliği talep edebilmek için, memurun kendisi, eşi, anne veya babası, bakmakla yükümlü olduğu çocukları yahut mahkeme kararıyla vasi tayin edildiği kardeşi bakımından ciddi bir hastalığın varlığı söz konusu olmalıdır. Ancak tek başına hastalık durumu yeterli görülmemekte; bu hastalığın memurun görev yaptığı yerde tedavisinin mümkün olmaması veya mevcut görev yerinin ilgili kişinin sağlık durumunu tehlikeye düşürmesi gerekmektedir. Bu durumun ispatı için de yalnızca resmi sağlık kuruluşlarından alınacak nitelikli bir rapor aranır. Buna göre, eğitim ve araştırma hastanesi ya da üniversite hastanesinden alınacak sağlık kurulu raporu, sağlık mazeretinin belgelendirilmesi için zorunludur.

Sağlık mazereti gerekçesiyle yapılacak yer değişikliğinde, idare öncelikle memurun aynı hizmet bölgesi içinde mazeretini karşılayabilecek başka bir hizmet alanına atanmasını değerlendirmelidir. Ancak bu şekilde mazeretin giderilmesi mümkün değilse, memur başka bir hizmet bölgesinde, kurumun personel ihtiyacını da gözeten uygun bir hizmet alanına atanabilir. Böylece idare, hem kamu hizmetinin sürekliliğini korumakta hem de memurun sağlık durumundan kaynaklanan zorunlulukları dikkate almaktadır.

Sonuç olarak, sağlık mazeretine dayalı yer değişikliği hakkı, memurların ve aile bireylerinin sağlığını korumaya yönelik bir güvence niteliği taşımakta; ancak bu hakkın kullanılabilmesi için mevzuatta öngörülen şekli ve maddi koşulların titizlikle yerine getirilmesi gerekmektedir.

Kimler İçin Sağlık Mazereti Tayini Talep Edilebilir?

Sağlık mazeretine dayalı tayin, sadece memurun kendisi için değil eşi, çocukları, anne ve babası, bakmakla yükümlü olduğu diğer aile bireyleri için de talep edilebilir. Burada önemli olan, ilgili kişinin sağlık durumunun memurun görev yaptığı yerde ikamet etmesini imkânsız kılması veya tedavisinin başka yerde zorunlu hale gelmesidir.

Sağlık Kurulu Raporu ve Gerekli Belgeler

Sağlık mazeretine dayalı tayin talebinde, en kritik belge tam teşekküllü devlet veya üniversite hastanesinden alınmış sağlık kurulu raporudur. Bu raporda mutlaka şu hususlar yer almalıdır:

• Hastalığın niteliği,
• Tedavinin hangi il veya merkezde yapılabileceği,
• Mevcut görev yerinde tedavinin mümkün olup olmadığı.

Bunun yanında;

• Kimlik belgeleri,
• Vukuatlı nüfus kayıt örneği (aile bağını kanıtlamak için),
• İkametgâh belgesi ve gerekirse önceki tedavi belgeleri de başvuru dosyasına eklenir.

SAĞLIK MAZERETİ NEDENİYLE TAYİN İSTEME ŞARTLARI

SAĞLIK MAZERETİ NEDENİYLE TAYİN BAŞVURU SÜRECİ

Sağlık mazeretine dayalı tayin talepleri, kamu görevlilerinin en sık başvurduğu haklardan biridir. Bu süreç, yalnızca memurun kişisel talebine değil, sağlık kurulu raporları ve mevzuat hükümlerine dayanan objektif şartlara bağlıdır. Başvurunun hangi zamanda yapılabileceği, hangi belgelerin ekleneceği ve idarenin değerlendirme ölçütleri, sürecin sağlıklı ilerleyebilmesi açısından büyük önem taşır. Bu nedenle, sağlık mazereti nedeniyle tayin başvuru süreci üç temel aşamada incelenebilir: başvuru zamanı, dilekçe ve başvuru yöntemi, başvurunun değerlendirilmesi ve atama yeri.

Başvuru Zamanı (Atama Dönemi Kısıtı Var mı?)

Sağlık mazereti nedeniyle tayin talepleri, diğer mazeret tayinlerinden farklı olarak belirli atama dönemlerine bağlı değildir. Yani yılın herhangi bir zamanında başvuru yapılabilir. Çünkü sağlık, ertelenemez ve acil nitelikte bir mazeret olarak kabul edilmektedir.

Dilekçe ve Başvuru Yöntemi

Başvuru, memurun bağlı bulunduğu kurumun personel birimine verilecek bir dilekçe ile yapılır. Dilekçeye; tam teşekküllü devlet veya üniversite hastanesinden alınmış sağlık kurulu raporu, aile bağını kanıtlayan nüfus kayıt örneği, ikametgâh belgesi ve varsa önceki tedavi belgeleri eklenmelidir. Başvuru, kurum içi yazışmalarla üst makama iletilir ve değerlendirmeye alınır.

Başvurunun Değerlendirilmesi ve Atama Yeri

İdare, sağlık raporunda belirtilen zorunlulukları dikkate alarak başvuruyu inceler. Eğer mevcut görev yerinde tedavi imkânı bulunmuyorsa, memur raporda belirtilen sağlık koşullarını karşılayan bir yere atanır. Atama yapılırken;

• Hizmet gerekleri,
• Kadro durumu,
• Sağlık raporundaki zorunluluklar birlikte gözetilir.

Başvuru kabul edilirse memur uygun bir yere atanır. Ancak başvuru reddedilirse memurun idari dava açma hakkı saklıdır.

SAĞLIK MAZERETİ TAYİNİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

Sağlık mazeretine dayalı tayinler, memurların ve ailelerinin sağlık durumlarını korumayı amaçlayan haklar olmakla birlikte, bazı özel hususların dikkate alınmasını gerektirir. Bu süreçte, memurun zorunlu hizmet yükümlülüğü, sağlık mazeretinin devam edip etmediği, başvurunun reddedilmesi halinde başvuru yolları gibi unsurlar önem taşır. Dolayısıyla, sağlık mazereti tayininde hem memurun hakları hem de idarenin hizmet gerekleri birlikte değerlendirilmelidir.

Zorunlu Hizmet Yükümlülüğü ve Mazeretin Sona Ermesi

Sağlık mazereti tayininde memurun zorunlu hizmet yükümlülüğü varsa, bu yükümlülük tamamen ortadan kalkmaz. Ancak sağlık raporuyla belgelenen zorunluluk süresince, memurun görev yeri değiştirilebilir. Sağlık mazeretini doğuran durum ortadan kalktığında, memurun yeniden asli görev yerine veya hizmetin ihtiyaç duyduğu başka bir bölgeye atanması mümkündür. Bu nedenle sağlık tayinleri genellikle mazeret devam ettiği sürece geçerlidir.

Başvurunun Reddedilmesi Durumunda İtiraz Hakkı

İdare, sağlık mazeretine dayalı tayin başvurusunu kadro durumu veya hizmet gerekleri sebebiyle reddedebilir. Ancak bu ret kararının hukuka uygun, gerekçeli ve somut dayanaklara dayanması gerekir. Memur, başvurusunun haksız yere reddedildiğini düşünüyorsa öncelikle kuruma söz konusu ret kararının kaldırılmasına yönelik başvuru yapabilir. Kurum olumsuz cevap verirse ya da 30 gün içinde cevap vermez ve zimmi ret dediğimi durum gerçekleşirse memur bu ret kararının iptaline yönelik, 60 gün içinde idari yargıda iptal davası açma hakkına sahiptir.

Danıştay’ın yerleşik kararlarına göre, sağlık raporu ile belgelenmiş ciddi bir mazeretin göz ardı edilmesi hukuka aykırılık teşkil eder. Bu nedenle, yargı denetimi sağlık mazereti tayinlerinde memurlar için önemli bir güvencedir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Sağlık Mazereti Nedeniyle Tayin Nasıl Talep Edilir?

Sağlık mazeretine dayalı tayin, memurun bağlı bulunduğu kurumun personel birimine dilekçe ile başvurması ve gerekli belgeleri sunmasıyla talep edilir. Dilekçe ve belgeler, idare tarafından incelenir ve uygun görülmesi halinde atama gerçekleştirilir.

Sağlık Özrü Tayini İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?

• Mevcut görev yerinde çalışmanın veya tedavinin sağlık açısından imkânsız veya güç olması,
• Tam teşekküllü hastaneden alınmış sağlık kurulu raporu ile belgelenmesi,
• Hizmet gerekleri ve kadro durumu açısından tayin talebinin uygun olması.

Memur Hangi Aile Bireylerinin Rahatsızlığı Durumunda Tayin İsteyebilir?

Sağlık mazereti tayini, memurun kendisi dışında; eşi, çocukları, anne ve babası, bakmakla yükümlü olduğu diğer aile bireyleri için de talep edilebilir.

Sağlık Mazereti Tayini İçin Sağlık Kurulu Raporu Nasıl Olmalı?

Rapor, tam teşekküllü devlet veya üniversite hastanesinden alınmalı ve hastalığın mahiyeti ve ciddiyeti, mevcut görev yerinde tedavinin mümkün olup olmadığı, hangi il veya merkezde tedavinin yapılabileceği bilgilerini içermelidir.

Sağlık Özrü Tayin Başvurusu Ne Zaman Yapılabilir?

Sağlık mazereti tayin başvuruları, yılın herhangi bir döneminde yapılabilir. Atama dönemine bağlı olmaksızın başvuru imkânı bulunur, çünkü sağlık, acil ve ertelenemez bir mazeret olarak kabul edilir.

Sağlık Mazereti Tayin Talebi Reddedilirse İtiraz Hakkı Var Mı?

Evet, memur başvurusunun haksız yere reddedildiğini düşünüyorsa önce kurum içi itiraz yollarını, ardından 60 gün içinde idari yargıda dava açma hakkını kullanabilir.

BÜŞRA ABAZ