TÜRK VATANDAŞLIĞI NASIL ALINIR?

Türk vatandaşlığının kazanılması, çeşitli yöntemlerle gerçekleştirilebilir ve bu konuda birçok seçenek bulunmaktadır. Bu yazımızda, Türk vatandaşlığı nasıl alınır? Sorusunu detaylı olarak ele alacağız. Türk vatandaşlığının kazanılması doğum, evlilik, yatırım gibi yollarla mümkündür. Özellikle, Türk vatandaşlığı nasıl alınır? Sorusuna yatırım yoluyla yanıt arayanlar için belirli ekonomik kriterler ve süreçler söz konusudur. Sonuç olarak Türk vatandaşlığının kazanılması, başvurulan yönteme bağlı olarak farklı adımlar ve gereksinimler içerir.

Türk Vatandaşlığı Nasıl Alınır? (2025 Güncel Rehber)

Türk vatandaşlığı; bir yabancının Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı statüsüne geçmesini ifade eder ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda belirlenen çeşitli yollarla elde edilebilir. Bu yolların her biri için kanunda öngörülen özel şartlar bulunmaktadır. Doğumla kazanılan vatandaşlık dışında, sonradan Türk vatandaşı olmak isteyen bir yabancı, kanunun aradığı koşulları eksiksiz yerine getirerek ve gerekli belgeleri hazırlayarak ilgili makamlara başvuru yapmalıdır. Başvuru sürecinde istenen belgelerin tam ve doğru şekilde sunulması, ayrıca güncel mevzuata uygun hareket edilmesi başarının anahtarıdır. Bu kapsamlı rehberde, Türk vatandaşlığını kazanma yolları, her bir yol için aranan şartlar, başvuru süreci, gerekli belgeler ve sürece dair güncel bilgileri bulabilirsiniz.

Türk Vatandaşlığına Genel Bakış

Türk vatandaşlığı doğumla veya sonradan kazanma yoluyla elde edilebilir. Doğumla kazanılan vatandaşlık, soy bağı (kan bağı) veya doğum yeri esasına dayanır. Sonradan kazanılan vatandaşlık ise yetkili makam kararıyla belirli şartların yerine getirilmesiyle mümkün olur. Aşağıda, yabancıların Türk vatandaşı olmasını sağlayan başlıca yollar özetlenmiştir:

• Türkiye’de 5 Yıl İkamet ile Türk Vatandaşlığı – Belirli süre kesintisiz ikamet edip diğer şartları sağlayarak vatandaşlık kazanma.
• Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığı – En az 3 yıllık Türk vatandaşı ile evlilik neticesinde başvuru ile vatandaşlık kazanma.
• Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığı – Kanunun öngördüğü tutarlarda yatırım yaparak istisnai yolla vatandaşlık kazanma (gayrimenkul, sermaye, mevduat vb.).
• Soybağı ile Türk Vatandaşlığı – Anne veya babadan en az biri Türk vatandaşı olanların doğumla vatandaşlığı (bu yol doğuştan kazanım olup başvuru gerektirmez).
• Göçmenlik Yoluyla Türk Vatandaşlığı – Türk soylu ve Türk kültürüne bağlı yabancıların, göçmen statüsünde Türkiye’ye yerleşmeleri halinde vatandaşlık kazanma.
• Turkuaz Kart ile Türk Vatandaşlığı – Belirli nitelikli yabancılara verilen Turkuaz Kart sahibi olup uzun süreli çalışma izni avantajıyla istisnai vatandaşlık başvurusu.
• Türk Vatandaşlığının Yeniden Kazanılması – Çıkma izniyle Türk vatandaşlığından ayrılmış kişilerin tekrar vatandaşlığa alınması (ikamet şartı aranmaksızın).
• Seçme Hakkı ile Türk Vatandaşlığı – Anne veya babasının çıkma izniyle vatandaşlıktan çıkması sebebiyle vatandaşlığı kaybeden çocukların ergin olunca 3 yıl içinde başvurarak vatandaşlığı geri alması.

Yukarıda sayılan her bir yolun kendine özgü şartları, prosedürleri ve belge gereklilikleri vardır. Aşağıda bu yöntemlerin detaylarına ve başvuru süreçlerine tek tek değinilmiştir.

TÜRK VATANDAŞLIĞI NASIL ALINIR

Türkiye’de 5 Yıl İkamet ile Türk Vatandaşlığı

En yaygın vatandaşlık kazanma yollarından biri, Türkiye’de kesintisiz 5 yıl ikamet etmiş olmaya dayanır. 5901 sayılı Kanun madde 11 uyarınca, başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de aralıksız en az beş yıl ikamet eden bir yabancı, diğer koşulları da sağlamak kaydıyla Türk vatandaşlığına başvurabilir. Bu yol “genel hükümlere göre vatandaşlık” olarak da anılır ve aranan başlıca şartlar şöyledir:

• Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak: Kendi ülkesinin kanunlarına göre reşit yaşta ve temyiz kudretine sahip olması (vatansız ise Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre).
• Kesintisiz 5 yıl ikamet: Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de aralıksız en az beş yıl yasal ikamet etmiş olmak (bu süre zarfında toplamda 6 aydan fazla Türkiye dışında bulunmamak şartıyla).
• Türkiye’de yerleşme niyeti: Türkiye’de kalıcı olarak yaşamak istediğini davranışlarıyla teyit etmek. Örneğin, Türkiye’de gayrimenkul satın almak, iş kurmak, yatırım yapmak, iş/işyerini Türkiye’ye taşımak veya Türk vatandaşı biriyle evlenmek gibi niyetini gösteren adımlar atmış olmak.
• Genel sağlık durumu: Bulaşıcı ve toplum sağlığı için tehlike arz eden bir hastalığının olmaması.
• İyi ahlak sahibi olmak: Toplum içinde birlikte yaşamaya engel teşkil edecek kötü alışkanlık veya kötü şöhrete sahip olmamak; kanunlara ve etik kurallara uygun, dürüst bir yaşam sürmüş olmak.
• Yeterli düzeyde Türkçe bilmek: Günlük hayatını sürdürebilecek ve topluma uyum sağlayabilecek kadar Türkçe konuşabilmek.
• Gelir veya meslek sahibi olmak: Kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler için Türkiye’de geçimini sağlayacak düzenli bir gelire, maddi imkâna veya mesleğe sahip olmak.
• Milli güvenlik ve kamu düzenine tehdit oluşturmamak: Türkiye’nin milli güvenliği ve toplum düzeni açısından sakıncalı bir hali bulunmamak.

Bu şartları sağlayan yabancılar, genel vatandaşlık başvurusu kapsamında ilgili makamlara müracaat edebilirler. Başvurular, yurt içinde İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüklerine; yurt dışında ise Türkiye’nin dış temsilciliklerine şahsen yapılır (veya vekaletname ile temsilci aracılığıyla). Beş yıllık ikamet süresi, oturma izni veya çalışma izniyle yasal ikametleri kapsar; öğrenci ikametiyle geçirilen süreler genellikle yarısı sayılır (ilgili yönetmeliğe göre) – bu detay da göz önünde bulundurulmalıdır. Başvuru sürecinde, ikamet süresini belgeleyen giriş-çıkış kayıtlarının temini ve süresi dolmamış bir ikamet tezkeresi sahibi olmak gerektiğini unutmayınız.

Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığı

Türk vatandaşı ile evlilik, yabancılar için Türk vatandaşlığı kazanmanın bir diğer yoludur. Ancak yalnızca evlenmek doğrudan vatandaşlık vermez. 5901 sayılı Kanun madde 16, evlilik yoluyla vatandaşlık kazanmanın koşullarını düzenlemiştir. Bir Türk vatandaşıyla en az 3 yıldır evli olan ve evliliği fiilen devam eden yabancılar, aşağıdaki şartları taşımaları halinde vatandaşlık başvurusu yapabilirler:

• En az üç yıl yasal evlilik: Başvuru anında, Türk vatandaşı eşiyle en az 3 yıldır resmî olarak evli olmak ve evlilik birliğinin devam ediyor olması (boşanmamış olmak). Evliliğin hem fiilen sürmesi hem de resmi nikâhın nüfus kütüğüne tescil edilmiş olması gerekir.
• Aile birliği içinde yaşama: Eşler arasındaki evlilik birliğinin aile yaşamı standartlarına uygun ve samimi bir şekilde devam ediyor olması (yani kâğıt üzerinde bir evlilik olmamalı). Not: Başvuru yapıldıktan sonra Türk vatandaşı eş vefat ederse, aile birliği içinde yaşama şartı aranmaz, süreç kalan şartlar üzerinden devam eder.
• Evlilik birliği ile bağdaşmayacak faaliyette bulunmama: Evlilik amacına aykırı, kötü niyetli veya yasa dışı herhangi bir davranış veya faaliyetin tespit edilmemiş olması (örneğin, sırf vatandaşlık almak için yapılan anlaşmalı evlilikler bu kapsamdadır).
• Milli güvenlik ve kamu düzeni açısından engel teşkil etmemek: Başvuranın, Türkiye’nin güvenliği veya kamu düzeni için risk oluşturan bir durumu bulunmamalı (örneğin terör örgütü bağlantısı, ağır suç sabıkası gibi).

Bu koşulları karşılayan yabancılar, evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı için başvurabilirler. Evlilik yoluyla yapılan başvurularda beş yıllık ikamet şartı aranmaz; ancak süreçte yetkili makamlar evliliğin gerçek bir aile birliği oluşturup oluşturmadığını araştırır (polis soruşturması ve mülakat ile). Başvuru sırasında, Türk vatandaşı eşin nüfus kayıt örneği ve evlilik kayıt belgesi gibi belgeler istenir (aşağıdaki “Gerekli Belgeler” bölümünde detaylandırılmıştır). Evlilik birliği içinde doğan veya sonradan ortak evlat edinilen çocukların durumu da ayrıca değerlendirilir; ancak eşlerden biri vatandaşlık alınca diğer eşe otomatik vatandaşlık hakkı doğmadığını vurgulayalım.

Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığı

Yatırım yaparak Türk vatandaşı olmak, son yıllarda yabancılar arasında oldukça popüler hale gelmiştir. Türkiye, belirli bir tutarın üzerinde ekonomik yatırım yapan yabancılara istisnai olarak vatandaşlık imkânı tanımaktadır (5901 sayılı Kanun m.12 ve ilgili Yönetmelik kapsamında). Yatırım yoluyla vatandaşlık kazanmak için yabancı kişinin öncelikle kendisine en uygun yatırım türünü seçmesi ve o yatırım için belirlenen asgari tutarı ve şartları sağlaması gerekir. Güncel düzenlemelere göre yatırım yoluyla vatandaşlık kazanmanın başlıca yolları ve minimum yatırım tutarları şunlardır:

• En az 400.000 ABD Doları tutarında taşınmaz (gayrimenkul) satın almak: Türkiye’de konut, işyeri, arsa gibi taşınmazlar satın alarak vatandaşlık elde etmenin alt sınırı 400 bin USD’dir. Bu tutar, daha önce 250.000 USD idi ancak 2022 yılında 400.000 USD olarak güncellenmiştir. Satın alınan gayrimenkul(ler) için Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nden uygunluk belgesi alınmalı ve tapuya 3 yıl satılmama taahhüdü konulmalıdır. Yani yatırımcı, bu taşınmazı en az üç yıl süreyle elinde tutacağını taahhüt etmelidir.
• En az 500.000 ABD Doları tutarında sabit sermaye yatırımı yapmak: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca teyit edilen, Türkiye’ye en az 500 bin USD tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştiren yabancı, vatandaşlık başvurusu hakkı kazanabilir. (Örneğin fabrika, üretim tesisi kurmak veya mevcut bir işletmeye sermaye yatırmak.)
• Türkiye’de faaliyet gösteren bir bankaya en az 500.000 USD mevduat yatırmak: En az 500 bin USD veya karşılığı dövizi Türk bankalarına yatırıp en az 3 yıl çekmeme şartıyla hesapta tutan yabancılar bu yolla başvuru yapabilir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) bu mevduatı üç yıl bloke edildiğine dair yazısı alınmalıdır.
• En az 50 kişilik istihdam oluşturmak: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan alınacak uygunluk belgesiyle, en az 50 Türk vatandaşına istihdam sağlayan (şirket kurarak veya mevcut şirketinde çalışan sayısını artırarak) yabancılar vatandaşlığa hak kazanabilir. Bu istihdamın sağlandığı, ilgili bakanlıkça doğrulanır.
• En az 500.000 USD değerinde devlet borçlanma aracı satın almak: Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın belirlediği şekilde en az 500 bin USD tutarında devlet tahvili, hazine bonosu gibi borçlanma araçlarını 3 yıl elinde tutma şartıyla satın alan yabancılar vatandaşlık başvurusu yapabilir.
• En az 500.000 USD değerinde yatırım fonu katılma payı veya gayrimenkul yatırım fonu almak: Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından onaylı, en az 500 bin USD değerinde yatırım fonu katılım payı veya gayrimenkul yatırım fonu alıp 3 yıl satmamak kaydıyla elde tutan yabancılar da bu kapsamda değerlendiriliyor.

Yukarıdaki yatırım seçeneklerinden birini yerine getiren yabancı, istisnai yoldan Türk vatandaşlığına başvurma hakkına sahip olur. Yatırım tamamlandıktan ve ilgili kurumdan uygunluk yazısı alındıktan sonra, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne vatandaşlık başvurusu yapılabilir. Başvuracak kişinin ayrıca milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmaması gerektiğini vurgulayalım (bu durum her vatandaşlık yolunda olduğu gibi, yatırım yoluyla vatandaşlıkta da temel şarttır).

Not: Yatırım yoluyla vatandaşlık işlemleri çok sayıda adımı içerir. Örneğin, gayrimenkul yoluyla vatandaşlıkta önce uygun bir taşınmaz bulunmalı, değerleme raporu alınmalı, döviz bozdurma işlemi ve tapu devri gerçekleştirilip tapuya şerh konulmalıdır. Ardından ilgili bakanlıktan (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı veya ilgili kurumdan) yatırımın koşulları sağladığına dair uygunluk belgesi temin edilir. Tüm bu süreçler tamamlandıktan sonra vatandaşlık başvurusuna geçilir. Her yatırım türünün prosedürü farklı olduğundan, detaylar için ilgili bakanlıkların yayımladığı kılavuzlara bakmanız ve mümkünse uzman bir danışmandan destek almanız önerilir.

Soybağı ile Türk Vatandaşlığı (Türk Ebeveyn Üzerinden)

Soy bağı yoluyla vatandaşlık, doğumla kazanılan vatandaşlık türüdür ve esasında başvuru gerektirmeyen, doğum anından itibaren geçerli olan bir haktır. Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 7. maddesine göre, annesi veya babası Türk vatandaşı olan çocuk doğumla Türk vatandaşlığını kazanır. Yani eğer bir çocuk doğduğu anda ebeveynlerinden en az biri Türk vatandaşı ise, çocuk da Türk vatandaşı kabul edilir (doğum yeri yurt dışı olsa bile). Bu durumda izlenecek yol, çocuğun nüfus kütüğüne kaydedilmesidir. Yurt içinde doğan çocukların bildirimi nüfus müdürlüklerine, yurt dışında doğanların bildirimi konsolosluklara yapılarak vatandaşlık tescili gerçekleştirilir.

Öte yandan, doğum yeri esasına göre istisnai bir vatandaşlık kazanma durumu da vardır: Anne ve babası yabancı olan bir çocuk, eğer Türkiye’de doğmuş ve ebeveynlerinin vatandaşı oldukları ülkelerin kanunlarına göre hiçbir vatandaşlık kazanamıyorsa (örneğin, anne ve babanın vatansız olması veya çocuklarının vatandaşlığını kendi kanunları uyarınca tanımamaları durumunda), doğumundan itibaren Türk vatandaşlığını kazanır. Bu kural, çocuğun vatansız kalmasını önlemeye yöneliktir. Ayrıca Türkiye’de bulunmuş, terk edilmiş çocuklar da aksi ispatlanmadıkça Türkiye’de doğmuş kabul edilir ve benzer şekilde Türk vatandaşı sayılır.

Soy bağı ile vatandaşlık kazanımı, genel olarak doğumla gerçekleştiği için bu kapsamdaki kişiler için sonradan bir “başvuru” süreci söz konusu değildir (ancak yabancı ülke doğumlu olup Türk vatandaşı anne/babası üzerinden Türk vatandaşlığını tescil ettirmek için konsolosluk veya nüfus müdürlüğüne başvuru yapılması gerekebilir). Örneğin, yurt dışında doğan ve orada bir vatandaşlık almış çocuklar, Türk vatandaşı bir ebeveynleri varsa ayrıca Türk vatandaşlığını da kazanmış olurlar; nüfus kaydının yapılmasıyla bu hakları resmiyet kazanır. Bu durumda gerekli belgeler arasında doğum belgesi, ebeveynin Türk vatandaşlığını gösterir belge ve çocuğun diğer ülke vatandaşlığını kazanamadığını gösterir belgeler sayılabilir (detaylar aşağıda “Gerekli Belgeler” kısmında verilmiştir).

Önemli: Yabancı anne ve babanın çocuğu olarak Türkiye’de doğmak, tek başına Türk vatandaşlığı hakkı vermez. Türkiye’de doğumla vatandaşlık sadece yukarıda belirtilen vatansızlık durumunda mümkün olur. Dolayısıyla örneğin Türkiye’de doğan Suriyeli veya başka uyruktan bir ailenin çocuğu, ebeveynlerinden biri Türk vatandaşı değilse ve çocuk başka bir ülke vatandaşlığını elde edebiliyorsa, Türk vatandaşı olamaz (jus soli prensibi Türkiye’de sınırlı biçimde geçerlidir).

Göçmenlik Yoluyla Türk Vatandaşlığı

Göçmen statüsü ile Türk vatandaşlığı kazanımı, özellikle Türk soyundan ve Türk kültürüne bağlı yabancılar için geçerli olan özel bir yoldur. Bu yol, 5543 sayılı İskân Kanunu hükümlerine göre “göçmen” kabul edilen kişileri kapsar. İskân Kanunu ve ilgili mevzuatta göçmen şu şekilde tanımlanmıştır: “Türk soyundan ve Türk kültürüne bağlı olup, yerleşmek amacıyla tek başına veya toplu halde Türkiye’ye gelip 5543 sayılı İskân Kanunu uyarınca göçmen olarak kabul edilen kişi.” Bu tanıma uyan yabancılar, Cumhurbaşkanı kararıyla istisnai olarak Türk vatandaşlığını kazanabilir.

Göçmenlik yoluyla vatandaşlık başvurusu yapacak kişi, öncelikle göçmen kabul edilmesini sağlayan belgeleri toplar. Bu süreçte, kişinin Türk soyuna mensup olduğunu ve Türk kültürüne bağlı olduğunu gösterir belgeler (örneğin Türk soylu olduğunu kanıtlayan konsolosluk yazıları, soy belgesi vs.) sunulmalıdır. Başvuru dosyası öncelikle İl Göç İdaresi Müdürlüğü tarafından düzenlenir ve İçişleri Bakanlığı’na gönderilir. Bakanlık incelemesi sonucunda, uygun görülürse kişinin vatandaşlığa alınması için Cumhurbaşkanı onayına sunulur. Son karar Cumhurbaşkanı tarafından verilir (kanunda Bakanlar Kurulu olarak geçse de, sistem değişikliğiyle bu yetki Cumhurbaşkanı’ndadır).

Kısaca, göçmen olarak Türk vatandaşı olma, Türkiye’ye yerleşmek üzere gelen ve Türk soy/kültür bağları olan kişilerin, normal vatandaşlık şartlarına tabi olmaksızın (5 yıl ikamet gibi koşullar aranmadan) istisnai şekilde vatandaşlığa alınmasıdır. Burada da yine milli güvenlik ve kamu düzeni şartı geçerlidir; başvuranın Türkiye için tehdit oluşturan bir hali olmamalıdır. Özellikle Balkan ülkelerinden veya Türk cumhuriyetlerinden gelen bazı soydaş topluluklar bu kapsama girebilmektedir. Göçmen statüsüyle vatandaşlık başvurusu diğer yollarla kıyasla daha idari bir süreç izler ve ilgili kurumların onayı esastır.

Turkuaz Kart ile Türk Vatandaşlığı

Turkuaz Kart, yabancılara Türkiye’de süresiz çalışma ve ikamet hakkı veren, aynı zamanda bazı vatandaşlık haklarına yakın haklar tanıyan özel bir statüdür. Bilhassa eğitimli, nitelikli veya yatırımcı yabancılara verilir. 5901 sayılı Kanun’un 12. maddesi çerçevesinde, Turkuaz Kart sahibi yabancılar istisnai olarak Türk vatandaşlığına başvurabilirler. Turkuaz Kart sahiplerinin eşi ve bakmakla yükümlü oldukları ergin olmayan (veya bağımlı) çocukları da, istedikleri takdirde vatandaşlık başvurusunda bulunma hakkına sahiptir.

Turkuaz Kart sistemi şöyle işler: İlk etapta yabancıya 3 yıllık geçiş süresi için bir Turkuaz Kart verilir. Bu süre boyunca yabancının Türkiye’deki faaliyetleri (iş hayatı, uyumu vs.) izlenir. Üç yılın sonunda, şartlar uygun ise kart süresiz hale getirilir. Turkuaz Kart sahibi, süresiz kartı aldıktan sonra artık tıpkı süresiz çalışma iznine sahip gibidir ve Türkiye’de uzun vadeli olarak yaşamını sürdürebilir. Turkuaz Kartın avantajı, sahibine Türk vatandaşlarına yakın haklar vermesidir (seçme-seçilme ve kamu görevlerine girme hariç haklar). Süresiz Turkuaz Kart aldıktan sonra, yabancı ve aile fertleri ikamet süresi şartına tâbi olmaksızın Türk vatandaşlığı için başvurabilirler. Yani normalde 5 yıllık ikamet gerektiren durum, Turkuaz Kart sahipleri için uygulanmaz; onlar da istisnai vatandaşlık kapsamındadır.

Başvuru yapacak Turkuaz Kart sahibi ve yakınları için de elbette milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil eden bir durumun olmaması şartı aranır. Turkuaz Kart’la vatandaşlık başvurusunda genellikle istenen belgeler, kartın varlığını ve geçerliliğini gösteren belge, başvuru formu, kimlik/pasaport, biyometrik fotoğraf vb. şeklindedir (detaylar “Gerekli Belgeler” kısmında ele alınmıştır).

Not: Turkuaz Kart hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için ayrıca ilgili yönetmeliklere veya resmi kaynaklara bakılabilir. Bu kartın kimlere ve hangi kriterlerle verildiği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın belirlediği Turkuaz Kart Puanlama Sistemi’ne göre değerlendirilmektedir. Turkuaz Kart sahibi olmak, vatandaşlık için otomatik hak sağlamaz ancak istisnai vatandaşlık başvurusunun yolunu açar.

Türk Vatandaşlığının Yeniden Kazanılması

Daha önce Türk vatandaşı olup da sonradan vatandaşlıktan çıkan bazı kişiler, yeniden Türk vatandaşlığına geçiş yapabilirler. Bu durum genellikle kendi isteğiyle Türk vatandaşlığından çıkan veya anne/babasının çıkması nedeniyle vatandaşlık kaybına uğrayan kişileri kapsar. 5901 sayılı Kanun madde 13 ve 43 bu hususları düzenlemektedir. Yeniden vatandaşlık kazanmanın başlıca iki senaryosu vardır:

1. Kendi iradesiyle Türk vatandaşlığından ayrılanlar: Türk makamlarından izin alarak vatandaşlıktan çıkan kişiler (örneğin başka bir ülke vatandaşlığını kazanmak için çıkma izni alanlar), ikamet süresine bakılmaksızın yeniden Türk vatandaşlığına başvurabilirler. Bu kişilerden, vatandaşlıktan çıktıktan sonra milli güvenlik veya kamu düzenine aykırı bir hali olmadıkça başvuruları genellikle olumlu değerlendirilir. Kanun, bu durumu “yeniden kazanma” olarak adlandırır ve bu yolla vatandaşlığa dönüş, İçişleri Bakanlığı kararıyla gerçekleşir. Bu gruba giren kişiler çoğunlukla Mavi Kart sahibi kişilerdir (Mavi Kart, çıkma izniyle vatandaşlıktan çıkanlara verilen ve Türkiye’de bir yabancı olmalarına rağmen çoğu vatandaşa tanınan haklardan yararlanmasını sağlayan karttır). Mavi Kart sahipleri, diledikleri zaman yeniden vatandaşlığa geçme hakkına sahiptir; başvuru için Türkiye’de belirli bir süre ikamet etmiş olma şartı aranmaz.
2. Anne veya babası nedeniyle vatandaşlığı kaybeden çocuklar: Ebeveynlerinden biri veya ikisi çıkma izniyle Türk vatandaşlığından ayrılırken küçük çocuklarını da birlikte çıkarmış olabilirler. Bu durumda çocuklar da Türk vatandaşlığını kaybedebilir. İşte bu çocuklar, ergin (18 yaş) olduktan sonraki 3 yıl içinde “seçme hakkı” denen özel bir hakla Türk vatandaşlığını tekrar kazanabilirler (aşağıda ayrıca açıklanmıştır). Ancak üç yıllık sürede bu hakkını kullanmayanlar da endişe etmesin: Bu kişiler de daha sonra ikamet şartına bağlı olmaksızın yeniden Türk vatandaşlığına alınmak üzere başvurabilirler (yani birinci gruptaki gibi muamele görürler). Yine burada da kamu düzeni/güvenlik şartlarına bakılır.

Yeniden vatandaşlık kazanmak için başvurular yurt içinde valilikler (il nüfus ve vatandaşlık müdürlükleri), yurt dışında ise Türk konsoloslukları aracılığıyla yapılır. Başvuru sahibinin eski Türk vatandaşlığı bilgileri (Mavi Kart kayıtları) incelenir ve herhangi bir hukuki engel yoksa süreç sonuçlandırılır. Özellikle çıkarma (kayıbettirme) yolu ile vatandaşlığını kaybetmiş olanlar – yani devlet tarafından güvenlik nedeniyle vatandaşlıktan çıkarılanlar – bu kolaylaştırılmış yeniden kazanma yolundan faydalanamazlar. Burada bahsedilen imkan, sadece kendi isteğiyle izin alarak çıkanlar veya anne-baba nedeniyle çıkanlar içindir.

Seçme Hakkı ile Türk Vatandaşlığı

Yukarıda bahsi geçen seçme hakkı, anne ve/veya babası vatandaşlıktan izinle ayrıldığı için Türk vatandaşlığını kaybeden çocukların kullanabileceği bir haktır. Kanuna göre, bu durumda olan kişiler, 18 yaşını doldurduktan sonraki üç yıl içinde yazılı bildirimde bulunarak Türk vatandaşlığını kazanabilirler. Bu hak, kanunen tanınmış süreye tabi bir haktır. Süre, kişinin ergin (reşit) olduğu tarihten başlar ve 3 yıl sonra sona erer. Örneğin, 18 yaşını doldurduğu gün başlayan hak, 21 yaşına kadar kullanılabilir.

Seçme hakkını kullanmak isteyen kişi, yurt içinde yaşadığı yerdeki Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü’ne, yurt dışında ise en yakın Türk konsolosluğuna başvurarak yazılı beyan vermelidir. Bu beyanda, Türk vatandaşlığına yeniden dönmek istediğini belirtir. Başvuru neticesinde İçişleri Bakanlığı, kişinin gerçekten bu hakkı kullanmaya yetkili olup olmadığını (anne-baba nedeniyle kayıp ve süresi içinde başvuru gibi) inceler ve uygun bulursa vatandaşlık kazanımı gerçekleşir. Seçme hakkının kullanılmasıyla kazanılan vatandaşlık, karar tarihinden itibaren hüküm ifade eder.

Belirtmek gerekir ki, eğer kişi üç yıllık süre içinde bu hakkını kullanmazsa yukarıda değinilen yeniden kazanma yolu hâlâ açıktır. Yani süresini kaçıran kişi de sonradan, ikamet şartına tabi olmadan Bakanlık kararıyla vatandaşlığı alabilir (bu durumda artık “seçme hakkı” değil, yeniden kazanma prosedürü devreye giriyor).

Türk Vatandaşlığı Başvurusu Nasıl Yapılır?

Türk vatandaşlığına hangi yolla başvuracak olursa olsun, başvuru işlemleri genellikle şu şekilde ilerler:

• Başvuru Makamı: Yurt içinde, başvuru sahibi bulunduğu ilin Valiliği bünyesindeki İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü’ne müracaat eder. Yurt dışında ise Türk Büyükelçiliği veya Başkonsolosluğu (dış temsilcilik) başvuru makamıdır. Başvurular kural olarak şahsen yapılır. Ancak başvuru sahibi, özel bir durum varsa vekaletname ile avukatı aracılığıyla da başvuruyu gerçekleştirebilir.
• Başvuru Öncesi Hazırlık: Başvuru yapmadan önce, ilgili harç ve hizmet bedellerinin vergi dairesine veya vezneye yatırılması gerekir. Her yıl belirlenen vatandaşlık başvuru harcı ve/veya hizmet bedeli makbuzunun, diğer belgelerle birlikte başvuru dosyasına eklenmesi şarttır. Başvuru ücretini yatırmadan işlem yapılmaz.
• Randevu Sistemi: Birçok ilde vatandaşlık başvuruları randevu sistemiyle alınmaktadır. Bu nedenle, nüfus müdürlüğüne gitmeden önce online randevu almak veya telefonla (Alo 199 hattı) randevu oluşturmak gerekebilir. Yurt dışı temsilciliklerde de yoğunluğa göre randevu talep edilebilir.
• Belgelerin Tamamlanması: Başvuru türüne göre istenen belgeler eksiksiz hazırlanmalıdır. (Bir sonraki bölümde gerekli belgeler detaylı olarak listelenmiştir.) Özellikle yabancı belgelerin Türkçe tercümeleri ve apostil veya konsolosluk onayı gibi gereklilikleri karşılayıp karşılamadığı kontrol edilmelidir.
• Başvuru ve Ön İnceleme: Belirlenen tarihte ilgili kuruma gidilerek başvuru yapılır. Görevli memur, sunulan belgeleri kontrol eder. Eksik belge varsa, tamamlamanız için size süre verilebilir. Belgeler tamamsa başvuru dosyası kabul edilir ve sürece alınır.
• Emniyet (Arşiv) Soruşturması: Başvuru dosyası, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması için Emniyet Genel Müdürlüğü’ne gönderilir. Bu aşamada başvuru sahibinin adli sicili, varsa Türkiye’deki kayıtları, istihbarat birimlerince güvenlik incelemesi yapılır. Bu süreç, başvurunun önemli bir parçasıdır ve zaman alabilir.
• Mülakat ve Değerlendirme: Bazı durumlarda, özellikle genel 5 yıl ikamet yoluyla yapılan başvurularda, İl Vatandaşlık Komisyonu başvuru sahibiyle bir mülakat yapar. Mülakatta kişinin Türkçe bilgisi, Türkiye’ye uyumu, genel kültürü ve vatana bağlılığı gibi konular değerlendirilir. Komisyon, başvuruyla ilgili bir kanaat raporu hazırlar.
• Bakanlık İncelemesi: Tüm evraklar ve güvenlik soruşturması sonuçları ile birlikte dosya, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne (NVİGM) gönderilir. Bakanlık dosyayı inceler, gerekli görürse ek bilgi/belge isteyebilir.
• Karar Aşaması: Kanunda belirtilen yetkili makam, başvuru hakkında nihai kararı verir. Başvuru türüne göre karar mercii değişebilir: Genel ve istisnai başvurular çoğunlukla Cumhurbaşkanı kararıyla neticelenir; yeniden kazanma, evlilik gibi bazı başvurular ise İçişleri Bakanlığı kararıyla sonuçlanır. Unutulmamalıdır ki, tüm şartları sağlamak vatandaşlığın mutlak olarak verileceği anlamına gelmez; yetkili makam takdir yetkisini kullanarak kamu yararı ve milli güvenlik çerçevesinde karar verir.
• Tebliğ ve Kütük Kaydı: Karar olumlu ise, başvuru sahibine vatandaşlığının kazandığına dair tebligat yapılır. Kişi, yemin töreni gibi uygulamalar olmadığı için doğrudan nüfus kütüğüne Türk vatandaşı olarak kaydedilir ve T.C. kimlik kartı almaya hak kazanır. Karar olumsuz ise, red gerekçeleriyle birlikte tebliğ edilir.

Yukarıdaki adımlardan bazıları başvuru sahibi tarafından, bazıları ise idari makamlar tarafından yürütülür. Başvuru sahibi, kendi sorumluluğundaki adımları dikkatle ve doğru şekilde yerine getirmelidir ki süreç hızla ilerlesin. Özellikle belgelerin eksiksiz sunulması ve gerekli kriterlerin sağlandığından emin olunması, işlemlerin uzamaması açısından kritiktir. Gerekli görülen durumlarda bir yabancılar hukuku avukatı ile çalışmak faydalı olabilir.

Türk Vatandaşlığı Başvurusu için Gerekli Belgeler

Türk vatandaşlığı başvurularında istenecek belgeler, başvurulan vatandaşlık türüne göre değişiklik gösterir. Bununla birlikte, yöntem ne olursa olsun bazı ortak belgeler talep edilmektedir. Ayrıca her bir vatandaşlık kazanma yolu için ekstra belgeler istenir. Başvuru dosyanızın sorunsuz kabul edilmesi için aşağıdaki belgeleri hazırlamanız gerekmektedir:

Tüm Başvurular için Ortak Belgeler

• Başvuru Formu (VAT-3): Vatandaşlık başvurusu için resmi form, eksiksiz doldurulmuş ve imzalanmış olmalıdır. (Form, nüfus müdürlüklerinden temin edilir veya NVİGM web sitesinden indirilebilir.)
• Biyometrik Fotoğraf: Son 6 ay içinde çekilmiş, ICAO standartlarına uygun 2 adet biyometrik fotoğraf (50×60 mm boyutlarında, arka fon beyaz).
• Pasaport veya Geçerli Kimlik Belgesi: Başvuru sahibinin uyruğunda olduğu ülkenin pasaportu (noter onaylı Türkçe tercümesi ile) veya pasaport yerine geçen kimlik belgesi. Vatansız kişiler için vatansız olduklarını gösteren belge sunulmalıdır.
• Doğum Belgesi veya Nüfus Kayıt Örneği: Başvuranın doğum tarihini, yerini ve ebeveyn bilgilerini gösteren resmi belge. (Uluslararası doğum belgesi, yabancı ülke nüfus kayıt örneği veya benzeri.)
• Medeni Hal Belgesi: Evli ise evlenme belgesi; boşanmış ise kesinleşmiş boşanma kararı; dul ise eşinin ölüm belgesi. (Yabancı belgelerin yeminli tercümesi ve gerekliyse apostilli olması unutulmamalı.)
• Sağlık Raporu: Başvuranın genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı olmadığını gösterir doktor raporu. Bu rapor, Sağlık Bakanlığı’nca yetkilendirilmiş sağlık kuruluşlarından alınmalıdır (örn. devlet hastanesinden alınan sağlık kurulu raporu).
• Gelir / Meslek Durumu Belgesi: Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin geçimini nasıl sağlayacağını gösterir belge. Örneğin çalışıyorsa çalışma izni ve maaş bordrosu, işyeri sahibi ise vergi levhası, banka hesap dökümleri veya noter onaylı taahhütname gibi gelir beyanı.
• İkamet Belgesi ve Türkiye’ye Giriş-Çıkış Kayıtları: Başvuru tarihinden geriye doğru son 5 yılı kapsayan ikamet izin belgeleri (ikamet tezkeresi veya kimlik kartı) ve Emniyet’ten alınacak giriş-çıkış kayıt dökümü (Türkiye’ye hangi tarihlerde girip çıktığınızı gösteren belge). Bu, özellikle 5 yıllık ikamet başvurularında istenir.
• Adli Sicil Belgesi: Başvuru sahibinin, varsa adli sicil kaydı veya hakkında kesinleşmiş ceza kararı bulunup bulunmadığına dair belge. Türkiye’deki adli sicil belgesi e-Devlet’ten alınabilir; ayrıca yabancı ülkede sabıka kaydı varsa onun da tercümesi ile birlikte sunulması gerekebilir.
• Ödeme Makbuzu: Vatandaşlık başvuru harcının veya hizmet bedelinin maliye veznesine yatırıldığını gösteren dekont/makbuz. (Her yıl değişen tutarı başvuru öncesinde ilgili kurumlardan öğrenebilirsiniz.)

Yukarıda sayılan belgeler, hemen her başvuru türünde talep edilen genel belgelerdir. Bunlara ek olarak, başvurunun niteliğine göre özel belgeler hazırlanmalıdır:

Evlilik Yoluyla Vatandaşlık İçin Ek Belgeler

• Türk Vatandaşı Eşin Nüfus Kayıt Örneği: Başvuru yapılan tarihte Türk vatandaşı olan eşe ait nüfus kayıt örneği (il nüfus müdürlüğünden temin edilir).
• Evlilik Kayıt Belgesi: Evliliğin resmi nikahla gerçekleştiğini ve halen devam ettiğini gösteren belge. (Türkiye’de evlendiyse nüfus kayıt örneğinde görülür; yurtdışında evlendiyse kayıt yaptırılmış olmalıdır.)
• İkamet Tezkeresi: Yabancı eşin, Türkiye’de ikamet ediyorsa, geçerli ikamet izin belgesi. (Başvuru anına en yakın tarihli olmalı.)
• Evlilik Birliğini Kanıtlayıcı Belgeler: Gerek görüldüğünde evliliğin gerçek bir aile birliği olduğunu destekleyen ek evraklar istenebilir (örn. ortak çocukların doğum belgeleri, birlikte yaşadıklarına dair adres kayıtları vs.).
• Ceza Belgesi: Başvuru sahibi yabancı veya Türk eşi hakkında evlilik süresince açılmış herhangi bir suç soruşturması veya davası varsa, bunlara ilişkin mahkeme kararlarının örnekleri. (Örneğin aile içi şiddet davası yaşandıysa onun kararı istenebilir.)

Yatırım Yoluyla Vatandaşlık İçin Ek Belgeler

• Yatırım Türüne İlişkin Uygunluk Belgesi: Yapılan yatırımın koşulları sağladığını gösteren ilgili kurum yazısı. Örneğin gayrimenkul satın aldıysanız Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü uygunluk yazısı; bankaya para yatırdıysanız BDDK uygunluk yazısı; sermaye yatırımı için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yazısı gibi.
• Döviz Alım Belgesi: Gayrimenkul yatırımında, döviz tutarının TCMB’ye bozdurulduğuna dair belge (bankadan alınan DAB formu, 400.000 USD karşılığı TL yatırımı için).
• Taşınmazlara Ait Belgeler: Emlak yatırımı yaptıysanız satın alınan taşınmazların tapuları, değerleme raporları, zorunlu deprem sigortası (DASK) poliçesi ve tapuya konulan şerh belgeleri (3 yıl satmama taahhüdü şerhi) hazırlanmalıdır. Ayrıca, satıcı kişinin kimlik bilgileri ve fotoğrafı (tapuda işlem için) gerekebilir.
• Banka Dekontları: Mevduat yatırımı, devlet tahvili, yatırım fonu gibi parasal yatırımlar için transfer edilen tutarların dekontları ve 3 yıl çekmeme/satmama taahhüdü verildiğini gösteren banka yazıları sunulmalıdır.
• Şirket Belgeleri: 50 kişilik istihdam sağlama yolunda başvuru yapılıyorsa, ilgili şirkete ait ticaret sicil gazetesi, vergi levhası, SGK dökümleri (çalışan sayısını gösterir) ve Çalışma Bakanlığı uygunluk belgesi gibi evraklar dosyaya eklenmelidir.
• Aile Bireylerine Ait Belgeler: Yatırım yoluyla başvurularda da medeni hal ve aile bilgileri istenir. Evli ise eş ve 18 yaş altı çocuklarının kimlik bilgileri, doğum belgeleri; boşanmış ise çocuk velayetine ilişkin mahkeme kararı gibi belgeler hazırlanmalıdır. Ayrıca başvurucunun birinci veya ikinci derece Türk vatandaşı akrabaları varsa (eş, anne, baba gibi), bunların nüfus kayıt örnekleri eklenmesi faydalı olabilir (zorunlu değil ancak beyan edilebilir bir durum).

5 Yıl İkamet (Genel) Yoluyla Vatandaşlık İçin Ek Belgeler

• Medeni Hal Belgesi: Bekar, evli, boşanmış, dul olduğunu gösterir belge ve gerekiyorsa tercümesi. (Evliyse eşinin ve çocuklarının kimlik bilgileri de ayrıca verilir.)
• Türk Yakınlara Ait Belge: Başvurucunun birinci veya ikinci derece Türk vatandaşı akrabası varsa (örneğin Türk vatandaşı anne, baba veya çocuk), bunların nüfus kayıt örnekleri. (Genellikle nüfus müdürlüğü sistemden çekebiliyor, ama yurtdışı doğum vs. varsa belge gerekebilir.)
• Sağlık Raporu: (Genel şartlarda belirtildi, burada da özellikle 5 yıl başvurularında istenir.) Bulaşıcı hastalık taraması içeren sağlık kurulu raporu.
• Gelir/Meslek Belgesi: (Genel belgelerde de var) Türkiye’de geçimini nasıl sağladığını belgeleyen evrak.
• Giriş-Çıkış Belgesi: Emniyet Genel Müdürlüğü’nden alınan, Türkiye’ye son 5 yılda giriş ve çıkış tarihlerini gösteren belge. Bu, ikamet süresinin kesintisiz olup olmadığını teyit için istenir.
• İkamet Tezkeresi: Başvuru sahibinin geçerli ikamet izni kartı ve fotokopisi. Başvuru esnasında kişinin hâlihazırda ikamet izni bulunması gerekiyor.
• Adli Sicil Kararları: Başvuru sahibi hakkında Türkiye’de açılmış ve sonuçlanmış bir ceza davası varsa, mahkeme kararının onaylı örneği.

Soybağı (Türk Ebeveyn) Yoluyla Vatandaşlık İçin Belgeler

(Not: Bu yol doğumla otomatik kazanım olduğundan, aşağıdaki belgeler daha çok tescil işlemi için veya sonradan fark edilen durumlar için gereklidir.)

• Doğum Belgesi: Çocuğun Türkiye’de doğduğunu gösterir hastane doğum raporu veya nüfus müdürlüğünden doğum tescil belgesi. (Çocuk yurt dışında doğduysa uluslararası doğum belgesi ve Türk vatandaşı ebeveyn tarafından konsolosluğa verilen doğum bildirimi formu).
• Anne ve Babanın Vatandaşlık Belgeleri: Ebeveynlerden birinin Türk vatandaşı olduğunu gösteren nüfus cüzdanı/kimlik kartı veya pasaport fotokopisi; yabancı olan ebeveynin pasaportu.
• Çocuğun Yabancı Vatandaşlık Durumu: Çocuğun, yabancı anne veya babası üzerinden herhangi bir ülke vatandaşlığını kazanmadığına dair belge. (Örneğin anne ve baba vatansız ise bu durumun belgesi; veya ebeveynlerinin ülkesinden “bu çocuk vatandaşımız değildir” yazısı alınabilir.)
• Velayet ve Vasi Belgeleri: Ebeveynlerden biri vatandaş değil ve çocukla ilgili velayet/vasi durumu söz konusuysa, bu hukuki durumla ilgili belgeler (örneğin çocuk evlilik dışında doğmuşsa ve Türk vatandaşı anne ise, annenin tek başına velayeti olduğunu gösterir belge gibi).

Yeniden Vatandaşlığa Geçiş (Mavi Kartlılar) İçin Belgeler

• Medeni Hal ve Aile Belgeleri: Kişinin medeni hal belgesi (evlenme, boşanma belgesi vb. – vatandaşlıktan çıktıktan sonra durum değişmişse ona dair belge) ve eğer evliyse eş ve çocuklarının kimlik bilgileri ile aile bağlarını kanıtlayan belgeler (doğum belgeleri, evlenme kayıtları gibi).
• Kimlik Bilgilerindeki Değişiklikler: Kişi Türk vatandaşlığından çıktıktan sonra ad-soyad değişikliği, vatandaşlık kazandığı ülkede farklı bir kimlik bilgisi aldıysa bunu gösterir belge (örneğin bulunduğu ülkenin kimlik veya vatandaşlık belgesi, isim denklik belgesi).
• Eski Türk Vatandaşlığına Dair Belge: Mavi Kart veya vatandaşlıktan çıktığını gösteren Çıkma Belgesi (Türk makamlarından verilen izin belgesi) fotokopisi. (Başvuru makamı zaten sistemden görür ama yanınızda bulundurmak faydalı olabilir.)

Seçme Hakkıyla (Vatandaşlığı Kaybeden Çocuklar) İçin Belgeler

• Medeni Hal Belgesi: Başvuru sahibi ergin kişi için medeni halini gösterir belge (evli ise evlenme belgesi, bekar ise bekar olduğuna dair beyan).
• Değişiklik Belgeleri: Kişi vatandaşlığı kaybettikten sonra ad, soyad, medeni hal gibi bilgilerinde değişiklik olduysa bunları gösterir belgeler (isim değişikliği belgesi, evlenme/boşanma belgeleri vb.).
• Aile Bağları Belgeleri: Evli ise eşine ve çocuklarına dair kimlik belgeleri, çocukların doğum kayıtları gibi, aile bağlarını gösterir evraklar.
• Ebeveynin Çıkma Belgesi: Anne veya babanın vatandaşlıktan çıktığını ve başvuru sahibinin de onlara bağlı olarak vatandaşlığı kaybettiğini gösterir belge (genellikle Mavi Kartlı olduğu kayıt).
• Hizmet Bedeli Dekontu: Başvuruyla ilgili harcın yatırıldığını gösteren makbuz (genel belge kısmındaki ile aynıdır, yine sunulur).

Başvuru dosyanızda herhangi bir eksik belge olmamasına özen gösteriniz. İdare, eksik veya hatalı belgeler için size belirli bir süre verip bunların tamamlanmasını ister; ancak süresi içinde eksik tamamlanmazsa başvurunuz işleme alınmayabilir veya reddedilebilir. Belgelerin güncel, gerekli onay ve tercümelerinin tam olmasına dikkat edin. Özellikle yurt dışından alınan belgeler apostil işlemine tabi olmalı veya konsoloslukça onaylanıp tercüme ettirilmelidir. Tüm belgeleri hazırladıktan sonra, içinizin rahat olması açısından bir uzmana veya avukata da kontrol ettirmeniz tavsiye edilir.

Vatandaşlık Başvurusu Aşamaları ve Süreç Takibi

Yukarıda genel hatlarıyla değindiğimiz üzere, vatandaşlık başvurusu çok adımlı bir süreçtir. Bu süreçte sabırlı olmak ve gereklerini adım adım takip etmek gerekir. Başvurunuzu yaptıktan sonra dosyanızın akıbetini merak ediyorsanız, online olarak sorgulama yapma imkânı bulunmaktadır. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün web sitesinde veya e-Devlet Kapısı’nda yer alan “Vatandaşlık Başvurusu Durum Sorgulama” ekranından, başvuru numaranızı girerek dosyanızın hangi aşamada olduğunu öğrenebilirsiniz. Başvuru numarasını, başvuruyu yaptığınız nüfus müdürlüğünden veya dış temsilcilikten alabilirsiniz. Bu sorgulama sistemi, başvuru sürecinin şeffaf takibi açısından oldukça yararlıdır.

Vatandaşlık başvurusu ne kadar sürede sonuçlanır? Bu sorunun cevabı, başvuru tipine ve duruma göre değişiklik gösterebilir. Genel tecrübeye göre, bir vatandaşlık başvurusu ortalama 6 ay ile 2 yıl arasında bir sürede sonuçlanmaktadır. Yatırım gibi istisnai başvurular genellikle daha hızlı (6-12 ay civarı) sonuçlanabilirken, 5 yıl ikamet gibi genel başvurular 1-2 yıl arası sürebilmektedir. Bekleme süresini etkileyen faktörler arasında, evrakların tam olması, güvenlik soruşturmasının kapsamı, başvuru yapılan dönemdeki başvuru yoğunluğu ve idari işlemlerin hızlığı sayılabilir. Örneğin, yoğun başvuru dönemlerinde (belirli yatırım fırsatlarının son tarihi yaklaştığında vs.) süreç uzayabilir. Sabırlı olmanız ve süreç devam ederken yasal statünüzü (ikamet izninizi) korumanız önemlidir.

TÜRK VATANDAŞLIĞI NASIL ALINIR

Vatandaşlık Başvurusunun Reddine İtiraz ve Yargı Yolu

Her şey doğru yapılsa bile, bazı durumlarda vatandaşlık başvuruları reddedilebilir. Red kararı, çoğunlukla kanuni şartların tam sağlanamaması (örneğin ikamet süresinin eksik olması, dil yeterliliğinin yetersiz görülmesi), güvenlik soruşturmasında olumsuz kayıt çıkması veya evraklarda/süreçte usule aykırılık olması gibi nedenlere dayanır. Peki red halinde ne yapmak gerekir?

İdari İtiraz: İlk olarak, red kararına karşı kararın size tebliğinden itibaren 60 gün içinde kararı veren makama (genellikle İçişleri Bakanlığına) itiraz dilekçesi verebilirsiniz. Bu dilekçede, vatandaşlık başvurusunun haksız yere reddedildiğini düşünmenizin gerekçelerini hukuki dayanaklarıyla birlikte açıklamalısınız. İdare, itirazınızı değerlendirip kararı kabul veya ret şeklinde yanıtlayabilir. Kanunen, idarenin 60 gün içinde cevap verme zorunluluğu vardır; eğer başvurduktan sonra 60 gün boyunca cevap gelmezse, bu durum zımnen itirazınızın reddedildiği anlamına gelir (yani olumsuz sonuç). İtiraz, idari bir başvuru yolu olduğu için zorunlu olmamakla birlikte, dava açmadan önce tüketilmesi faydalı bir yoldur.

Yargı Yoluna Başvurma (İptal Davası): İdari itirazdan sonuç alamaz veya doğrudan yargıya gitmek isterseniz, red kararının size tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açabilirsiniz. (Eğer önce idareye itiraz ettiyseniz, itiraz süreci boyunca dava açma süreniz durur; itiraz sonucunda yine 60 gün içinde dava açabilirsiniz.) İptal davasında, vatandaşlık başvurusunun reddine ilişkin işlemin hukuka aykırı olduğunu ileri sürmelisiniz. Örneğin, “başvurum tüm şartları sağladığım halde reddedildi” veya “hakkımda ileri sürülen güvenlik sakıncası somut ve geçerli değil” gibi iddialarla, red kararının iptalini talep edebilirsiniz. Mahkeme, dosyanızı inceleyerek idarenin takdir yetkisini hukuka uygun kullanıp kullanmadığını denetleyecektir. Eğer yargı sizin lehinize karar verirse, vatandaşlık işleminizin yeniden değerlendirilmesi veya kabulü gerekebilir. Aksi halde, red kararı kesinleşir.

Unutulmamalıdır ki, Türk vatandaşlığına geçiş bir hak değil, şartlar sağlansa bile idarenin takdirine bağlı bir imkândır. Ancak bu takdir yetkisi keyfi kullanılamaz; hukuka uygun olmalıdır. Bu nedenle, hukuka aykırı bir ret işlemiyle karşılaştığınızı düşünüyorsanız yasal haklarınızı kullanmakta tereddüt etmeyiniz. İtiraz ve dava süreçlerinde, özellikle idari dava konusunda deneyimli bir avukatla çalışmak hak kaybına uğramamak açısından önemlidir.

Sonradan Kazanılan Vatandaşlığın Eşe ve Çocuklara Etkisi

Bir yabancı, başvurusu kabul edilip Türk vatandaşı olduğunda, bu durumun aile bireylerine etkisi ne olacaktır? Kanun uyarınca, eşler açısından durum şöyledir: Sonradan Türk vatandaşı olan kişinin eşi, otomatik olarak vatandaşlık kazanmaz. Yani koca veya karı vatandaş oldu diye, diğer eş kendiliğinden vatandaş statüsüne geçmez – o da isterse ayrı bir başvuru yapmak zorundadır (örneğin evlilik yoluyla kendi başvurusunu yapabilir).

Çocuklar açısından ise yaş farkı önem taşır. Eğer vatandaşlığı kazanan kişinin çocukları ergin değilse (18 yaş altı), kanun bu çocukların menfaatini korumak adına bazı kolaylıklar tanır:

• Anne ve baba birlikte vatandaşlığı kazandıysa, onların velayeti altındaki çocuklar da aynı anda Türk vatandaşlığını kazanır. Aile bütünlüğü gözetilerek çocuklar da Türk vatandaşı yapılır.
• Ebeveynlerden sadece biri vatandaş olduysa, çocuğun vatandaşlık kazanabilmesi için diğer ebeveynin muvafakati (izin/onay) gerekir. Örneğin anne vatandaş oldu, baba olmadı diyelim; babanın yazılı rızasıyla çocuk da anneye bağlı olarak vatandaşlık alabilir.
• Diğer ebeveyn muvafakat vermezse, vatandaş olan anne veya baba, çocuğun vatandaşlığı için aile mahkemesine başvurabilir. Mahkeme, çocuğun menfaatine göre karar verecektir.
• Velayeti kendisinde olmayan ebeveyn yoluyla çocuk vatandaş olamaz. Yani çocuk kimin velayetindeyse, onun vatandaşlığına tabi olur. Örneğin boşanmış bir çiftte, çocuk annenin velayetindeyse ve baba sonradan vatandaş olduysa, babanın vatandaşlığı çocuğa geçmez (çünkü velayet anne de). Bu durumda yine mahkeme kararıyla velayet sahibinin onayı aranır.
• Eşlerden biri vefat etmiş, diğeri vatandaş olmuşsa, çocuk için muvafakat aranmaz; hayatta olan ebeveyn vatandaşlık aldıysa çocuk da alır.
• Çocuk evlilik birliği dışında doğmuşsa (nesebi anneye bağlıysa), annenin vatandaşlığı kazanması halinde çocuk da vatandaş olur. (Çünkü genelde evlilik dışı doğumlarda velayet anneye ait olduğundan, annenin statüsü çocuğa aynen yansır.)

Yukarıdaki durumlar sadece 18 yaşından küçük çocuklar için geçerlidir. Reşit (ergin) çocuklar, ebeveynleri sonradan vatandaş olsa bile otomatik olarak vatandaş olamazlar; onlar ayrı birer birey olarak isterlerse kendi başvurularını yapmak durumundadır. Sonuç olarak, sonradan kazanılan vatandaşlık eşe yansımıyor, çocuklara ise belirli koşullarla yansıyor diyebiliriz. Ailede bu tip bir durum olduğunda, nüfus müdürlüğü zaten size gerekli yönlendirmeleri yapacaktır.

Türk Vatandaşlığından Çıkma (Vatandaşlıktan İzinli Ayrılma)

Türk hukukunda, kişilerin kendi isteğiyle vatandaşlıktan çıkmasına da imkân tanınmıştır. Özellikle çifte vatandaşlık imkânı olmayan ülkelerin vatandaşlığını almak isteyen Türk vatandaşları, izinle vatandaşlıktan çıkma prosedürüne başvururlar. 5901 sayılı Kanun madde 25, bu süreci düzenlemektedir. Buna göre, bir Türk vatandaşı başka bir ülke vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunmuşsa ve o ülke, Türk vatandaşlığından çıkmasını şart koşuyorsa, ilgili kişi Türkiye’den çıkma izni talep edebilir. Çıkma izni almanın şartları kısaca şunlardır: Başvuranın halihazırda aranıyor olmaması, üzerinde herhangi bir adli veya mali kısıtlama (yurt dışına çıkış yasağı, haciz vs.) bulunmaması ve yabancı ülke vatandaşlığını kazanacağına dair makul bir gerekçe sunması (genelde o ülkenin vatandaşlık belgesi veya yazısı istenir).

İzinle vatandaşlıktan çıkanlara, talep etmeleri halinde Mavi Kart verilir. Mavi Kart, bu kişilerin Türkiye’de birçok hakkını (mirastan yararlanma, mülk edinme, ikamet ve çalışma izni gerekmeksizin yaşama gibi) koruyan özel bir belgedir. Mavi Kart sahipleri, yukarıda anlatıldığı gibi dilerlerse ileride tekrar Türk vatandaşlığına dönebilirler. Vatandaşlıktan çıkma başvurusu, yurt içinde İl Nüfus Müdürlüğü’ne, yurt dışında konsolosluklara yapılır; gerekli belgeler ve formlar doldurulduktan sonra süreç İçişleri Bakanlığına iletilir ve Bakanlık kararıyla çıkma izni verilir. Unutulmamalıdır ki, diğer ülke vatandaşlığını kazanmadan Türk vatandaşlığından çıkış kesinleşmez; önce çıkma izni belgesi alınır, sonra yabancı ülke vatandaşlığı elde edilip Türk pasaportu iade edilir ve nüfus kütüğüne “çıktı” kaydı düşülür. Aksi halde, kişi vatansız kalmasın diye süreç tamamlanmaz.

Türk Vatandaşlığının İptali (Kaybettirilmesi)

Türk vatandaşlığının kazanılması kadar, kaybettirilmesi (iptali) de mevzuatta düzenlenmiştir. Bazı istisnai durumlarda, devlet tek taraflı bir kararla bir kişinin vatandaşlığını iptal edebilir. Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 31-34, bu durumları içerir. Başlıca iptal (kaybettirme) sebepleri şunlardır:

• Hile veya sahtecilikle vatandaşlık kazanma: Başvuru sırasında sahte belge kullanılması, gerçeğe aykırı beyanda bulunulması gibi durumlar sonradan tespit edilirse, alınan vatandaşlık iptal edilir. Örneğin, yatırım yoluyla vatandaşlıkta paranın aslında yatırılmadığı anlaşılırsa veya evlilik yoluyla vatandaşlıkta evliliğin sahte olduğu ortaya çıkarsa vatandaşlık geri alınabilir.
• Milli güvenlik ihlali durumu: Sonradan vatandaş olan kişinin, vatandaş olduktan sonra Türkiye’nin milli güvenliği aleyhine faaliyetlerde bulunduğu tespit edilirse (terör örgütü üyeliği, casusluk gibi), Cumhurbaşkanı kararıyla vatandaşlıktan çıkarılabilir. (Doğuştan vatandaşlarda da bu uygulanabiliyor, ancak istisnai hallerde ve genellikle gıyabında yargılama gerektirir.)
• Yabancı bir devlete hizmet ve izin almama: Kanunda belirtilen, Türk vatandaşının yabancı bir devlet hizmetinde bulunması ve uyarıya rağmen bu hizmeti bırakmaması gibi haller (madde 29) sonradan vatandaş olanları da kapsayabilir.
• Savaş hali ve askerliğe çağrıya uymama: Türkiye ile savaş halinde, vatandaşlıktan çıkmış olan bazı kişiler için özel düzenlemeler var ama bu biraz daha farklı bir konu.

Vatandaşlığın iptali, ciddi bir idari işlemdir ve karar mercileri genellikle Cumhurbaşkanı veya Bakanlar Kurulu (eskiden) idi, yeni sistemde Cumhurbaşkanı kararı gerekiyor. İptal kararı tebliğ edildikten sonra, kişi yeniden yabancı statüsüne döner. Ancak iptal kararlarına karşı da itiraz ve dava yolları açıktır. Kişi, kendisi hakkında verilen iptal kararının haksız olduğunu düşünüyorsa, tebliğden itibaren 60 gün içinde Danıştay’da iptal davası açabilir (doğuştan vatandaşlıktan çıkarma kararlarında Resmî Gazete ilan tarihinden itibaren 60 gün). Mahkeme, idarenin gerekçelerini hukuka uygunluk yönünden denetleyecektir.

İptal edilen vatandaşlık, eğer hileli başvuru gerekçesiylediyse, buna dayalı olarak vatandaş olmuş eş ve çocukların durumu da etkilenebilir. Genelde, eşin vatandaşlığı iptal edilmez (çünkü evlilik yoluyla aldıysa ve kendisi şartları taşıyorsa koruyabilir), ancak hileli bir başvuru varsa bütün aile bireyleri incelenir.

Özetle: Türk vatandaşı olmak için birçok yol ve imkân vardır. Her yolun kendi prosedürü, avantajı ve zorluğu bulunur. Başvuru sürecine girmeden önce güncel mevzuatı kontrol etmek, gerekirse bir uzmana danışmak yerinde olacaktır. Özellikle yatırım gibi yüksek meblağlı işlerde veya oturum, evlilik gibi uzun süreçlerde yapılacak hatalar hem zaman hem para kaybına yol açabilir. Tüm bu yollarla vatandaşlık alamayanlar dahi, Türkiye’de uzun süre ikamet ederek veya uygun şartları elde ederek ileride tekrar şansını deneyebilir.

Sonuç

Türk vatandaşlığına başvuru süreci, farklı gerekçelerle ve farklı yollarla gerçekleşebilen, detaylı bir süreçtir. Hangi yoldan başvurursanız başvurun, kanunda öngörülen şartları eksiksiz sağlamak ve belgelerinizi eksiksiz hazırlamak büyük önem taşır. Aksi halde, küçük bir ihmal veya eksiklik bile başvurunun uzamasına, hatta reddine sebep olabilir. Özellikle son yıllarda sıkça değişen yönetmelikler ve güncellenen yatırım tutarları gibi hususlarda güncel bilgileri takip etmek gerekir.

Unutmayın ki, vatandaşlık başvurusu bir yönüyle bürokratik bir işlem olduğundan sabır ve dikkat gerektirir. Süreç boyunca, gerektiğinde ilgili makamlarla iletişim kurmaktan ve profesyonel destek almaktan çekinmeyin. Özellikle yabancılar hukuku ve vatandaşlık mevzuatı alanında deneyimli bir avukatla çalışmak, süreci sorunsuz yürütmenize yardımcı olabilir. Tüm koşulları sağladıktan sonra ve başvurunuz onaylandığında, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak yeni bir hukuki statüye kavuşacak, ülkenin sunduğu tüm hak ve yükümlülüklere sahip olacaksınız.

Türk vatandaşı olma yolunda attığınız adımın başarılı olmasını dileriz. Eğer aklınıza takılan başka sorular varsa veya bireysel durumunuz hakkında tereddütleriniz bulunuyorsa, uzmanlara danışarak en doğru yönlendirmeyi alabilirsiniz. Böylece “Türk vatandaşlığı nasıl alınır?” sorusunun cevabını uygulamada da başarılı bir şekilde hayata geçirebilirsiniz.

Türk vatandaşlığının kazanılması, çeşitli yöntemlerle gerçekleştirilebilir ve bu konuda birçok seçenek bulunmaktadır. Bu yazımızda, Türk vatandaşlığı nasıl alınır? Sorusunu detaylı olarak ele alacağız. Türk vatandaşlığının kazanılması doğum, evlilik, yatırım gibi yollarla mümkündür. Özellikle, Türk vatandaşlığı nasıl alınır? Sorusuna yatırım yoluyla yanıt arayanlar için belirli ekonomik kriterler ve süreçler söz konusudur. Sonuç olarak Türk vatandaşlığının kazanılması, başvurulan yönteme bağlı olarak farklı adımlar ve gereksinimler içerir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Kimler Türk Vatandaşı Olabilir?

– Türk vatandaşı olabilecek kişiler, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre çeşitli yollarla vatandaşlık hakkı kazanabilir. Bunlar arasında Türkiye’de doğmuş olmak, Türk vatandaşı olan ebeveynlerden doğmak, evlenme yoluyla vatandaşlık elde etmek, yatırım veya gayrimenkul satın alarak istisnai yolla vatandaşlık almak ve bazı özel durumlar yer alır. 

Türk Vatandaşlığı Hangi Yollarla Alınabilir?

– Doğum Yoluyla: Türkiye’de doğan çocuklar veya Türk vatandaşı ebeveynlerden doğan çocuklar.

– Evlenme Yoluyla: Türk vatandaşıyla evlenen yabancı uyruklular.

– Yatırım ve Gayrimenkul Yoluyla: Belirli bir yatırım veya gayrimenkul alımıyla.

– İstisnai Durumlar: Özellikle kamu yararına önemli katkılarda bulunan kişiler için istisnai yollarla.

Türkiye Vatandaşlığı Nasıl Alınır ?

– 2024 itibarıyla Türkiye vatandaşlığının kazanılması için, yukarıda belirtilen yolları takip edebilirsiniz. Örneğin, yatırım yaparak veya gayrimenkul alarak vatandaşlık başvurusu yapabilirsiniz. Ayrıca, başvuru işlemleri İçişleri Bakanlığı’na yapılır ve gerekli belgelerle birlikte başvuru yapılması gerekir.

Alınan Türk Vatandaşlığı Mutlak Mıdır?

– Türk vatandaşlığının kazanılması genellikle kalıcıdır, ancak belirli durumlarda, örneğin vatandaşlıktan feragat etme veya vatandaşlık iptali gibi durumlarda değişebilir.

Türk Vatandaşlığı Geri Alınabilir Mi?

– Türk vatandaşlığı, belirli durumlar altında geri alınabilir. Örneğin, vatandaşlıktan kendi isteğiyle feragat eden bir kişi, tekrar vatandaşlık talep edebilir ancak bu süreç oldukça detaylıdır ve İçişleri Bakanlığı’nın onayını gerektirir.

Türk Vatandaşlığı Başvurularında Yetkili Makam Neresidir?

– Türkiye’de ikamet edenler için başvurular İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlükleri’ne yapılır. Yurtdışında yaşayanlar için ise başvurular Türkiye’nin büyükelçilikleri veya konsoloslukları aracılığıyla yapılır.

Türk Vatandaşlığı Alma Aşamaları Nelerdir?

– Başvuru süreci genel olarak şu aşamaları içerir:

1. Belgelerin Hazırlanması: Gerekli belgelerin toplanması ve hazırlanması.
2. Başvuru Yapılması: İlgili makama başvuru yapılması.
3. İnceleme ve Değerlendirme: Başvurunun ilgili makamlarca incelenmesi ve değerlendirilmesi.
4. Sonuç Bildirimi: Başvuru sonucunun bildirilmesi ve vatandaşlık belgesinin verilmesi.

Türk Vatandaşlığı İçin Gayrimenkul Bedeli Alt Sınırı Nedir?

– Türk vatandaşlığının kazanılması için gayrimenkul yatırımı yapacak yabancılar için alt sınır, 2024 itibarıyla 400.000 USD olarak belirlenmiştir. Bu sınır, Türk hükümeti tarafından zaman zaman güncellenebilir, bu nedenle en güncel bilgilerin kontrol edilmesi önerilir.