HAYVAN İSİMLERİ HAKARET SAYILIR MI? 

Hakaret sayılan kelimeler arasında bazı hayvan benzetmeleri de yer almaktadır. Türk Ceza Kanunu (TCK) 125’e göre hangi ifadeler suç kapsamına girer sorusunun cevabını, kaleme aldığımız bu yazıda detaylıca inceleyeceğiz.

Hakaret sayılan kelimeler, toplumun kültürel algısına ve ifade edilen niyete göre Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil edebilir. Özellikle bazı hayvan benzetmeleri, toplumda küçük düşürücü anlamlar taşıdığı için hakaret suçu kapsamına alınmaktadır. TCK 125 uyarınca onur kırıcı söz ve davranışlar hakkında açılan hakaret davaları, Yargıtay kararlarıyla şekillenen içtihatlara dayanmaktadır. Zira kanunda hakaret sayılan kelimeler objektif olarak belirlenmemiştir.

Bu yazımızda hem genel anlamda hakaret suçuna giren kelimeleri hem de özel olarak hayvan isimleri hakaret sayılır mı sorusunun cevabını detaylı şekilde ele alıyoruz. Keyifli okumalar dileriz.

TÜRK CEZA KANUNU’NDA HAKARET SUÇU NEDİR?

Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesi (TCK 125) kapsamında düzenlenen ve bir kişiye onur kırıcı sözler, ifadeler veya benzetmeler yöneltilmesi durumunda oluşan bir suç türüdür. Toplum içinde hakaret sayılan kelimeler; küfürler, aşağılayıcı sıfatlar ve özellikle küçük düşürücü hayvan benzetmeleri gibi ifadelerden oluşabilmektedir.

Hakaret suçu, mağdurun yüzüne karşı veya yokluğunda üçüncü kişilere duyurulacak şekilde işlendiğinde ceza hukuku kapsamında değerlendirilir. TCK 125’e göre hakaret suçu, iki farklı şekilde işlenebilmektedir;

Madde 125- (1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.

(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.

(3) Hakaret suçunun;

• a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
• b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
• c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,

İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.

(5)  Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.

Madde metninden yola çıkarak:

Somut Fiil veya Olgu İsnadında Bulunmak Suretiyle

Bir kimseye onur, şeref ve haysiyetini zedelemeyecek ölçüde somut bir fiil veya olgu isnadında bulunmak, hakaret suçunu işlenebilir kılar. Somut bir fiil veya olgu isnadında bulunmaktan kasıt bir suç olabileceği gibi rencide edici bir davranış da olabilir. Bir başka deyişle suç isnadında bulunmadan da hakaret suçu bu şekilde işlenebilir.

Her iki türden de örnek vermek gerekirse, bir kişiye “hırsız, sen benim paramı çaldın” şeklinde bir ifade, hakaret suçuna sebebiyet verebilmektedir. Elbette hakaret suçunun ilerleyen başlıklarında TCK 127 (İsnadın İspatı) yer almaktadır fakat burada bahse konu, rencide etmektir.  Bir başka örnek de suç isnadında bulunmadan, yalnızca bir fiil isnadı üzerinden verelim. “Sen X kişisiyle birlikte olup eşini aldattın…” ifadesi de rencide edici nitelikte olup hakaret suçu kapsamına girebilmektedir.

Sövmek Suretiyle Hakaret Suçu

Uygulamada hakaret davalarında en sık karşılaşılan suç işleme biçimi sövmek suretiyle hakaret suçudur. Burada hakaretâmiz ifadelerde bulunmak veya daha ağır ifadelerde bulunmak mümkündür. Örneğin bir kişiye “salak, aptal” gibi ifadelerde bulunmak da sövmek suretiyle hakaret suçunun oluşumuna vücut verirken toplum nezdinde ağır küfür olarak bilinen kelimelere yer vermek de suçun oluşumunu sağlayacaktır.

Gıyabında Hakaret Suçu

Hakaret suçu, her ne kadar iki farklı şekilde işlenebilir desek de bazı görüşler gıyabında hakaret suçunu da suçun bir başka işlenme yöntemi olarak görmektedir. Fakat biz bu görüşe katılmıyoruz. Zira seçimlik hareketli bir suç olan Hakaret suçu, Fiil veya olgu isnadı yahut sövmek suretiyle gerçekleşebilmektedir. Gıyabında hakaret suçu da aynı hareketlerle gerçekleşebilir.

Gıyabında hakaret suçunda fail haricinde en az 3 kişinin ihtilat (Karışıp Görüşme, Bir Araya Gelme) içerisinde bulunması, bir başka deyişle fail dışında hakaretin en az 3 kişi tarafından duyulması gerekmektedir.

HAKARET SAYILAN KELİMELER NELERDİR?

Hakaret sayılan kelimeler, toplumun kültürel değerlerine, ifadeyi kullanan kişinin niyetine ve olayın bağlamına göre değişiklik gösterir. Küfür içeren kelimeler, aşağılayıcı sıfatlar, küçümseyici lakaplar ve hatta onur kırıcı hayvan benzetmeleri bu kapsamda değerlendirilir. Türk Ceza Kanunu’na göre bu tür ifadeler, kişinin toplumdaki saygınlığını zedeleyici nitelikteyse hakaret suçunu oluşturur. Yargıtay kararları da bu konuda belirleyici olup hangi ifadelerin hakaret sayıldığına dair yerleşik örnekler sunmaktadır.

Şeklinde örnekler mevcuttur.

Bunların yanı sıra, burada yer vermemiş olsak da küfür ifadeleri de pek tabii sövmek suretiyle hakaret suçunun oluşumuna vücut verir.

HAYVAN İSİMLERİ HAKARET SAYILIR MI?

Hayvan benzetmeleriyle yapılan ifadeler, halk arasında zaman zaman alaycı, küçümseyici veya aşağılayıcı bir üslupla kullanılmaktadır. Bu tür ifadeler kimi zaman şaka olarak görülse de kullanılan hayvan ismi toplumda yaygın şekilde aşağılama, hakaret veya küçültme amacı taşıyorsa bu durum hakaret suçu kapsamına girebilir.

Özellikle Türk kültüründe bazı hayvan isimleri, zekâ eksikliği, kaba davranışlar, sadakatsizlik ya da değersizlikle ilişkilendirildiği için bireyin kişilik haklarını, onur, şeref ve haysiyetini zedeleyici bir etki yaratmaktadır. Bu kapsamda kullanılan kelimeler, sadece kaba veya argo olmakla kalmaz, aynı zamanda kişiye yöneltilen ciddi bir aşağılama içerebilmektedir.

Peki, hayvan isimleri hakaret sayılır mı? Bu soruya verilebilecek cevap tamamen ifadenin bağlamına, söylenme biçimine ve muhatabın bunu nasıl algıladığına bağlı olarak değişmektedir. Yani birine “aslan gibisin” demek övücü kabul edilirken, “ayı” ya da “eşek” demek açıkça aşağılayıcıdır. Bu nedenle hayvan benzetmesi hakaret mi sorusu, yalnızca dilin halk arasındaki kullanımına değil, aynı zamanda Yargıtay’ın içtihatlarına dayalı hukuki bir değerlendirme gerektirir.

HAYVAN İSİMLERİ HAKARET SAYILIR MI

Hakaret Sayılan Hayvan Benzetmeleri

Toplumda genel olarak aşağılayıcı anlam taşıyan bazı hayvan isimleri, Yargıtay tarafından doğrudan hakaret suçu kapsamında değerlendirilmiştir. Bu ifadeler, kişiye yöneltildiğinde onur, şeref ve saygınlığını zedeleyici bir anlam içermesinden ötürü TCK 125 kapsamında ceza sayılabilmektedir. Hakaret suçuna giren kelimeler arasında sayılan bu hayvan benzetmeleri, Yargıtay kararlarında da sıkça yer alır.

Aşağıda Yargıtay’ın hakaret saydığı bazı hayvan benzetmeleri yer almaktadır:

Hakaret Sayılmayan Hayvan Benzetmeleri

Her hayvan benzetmesi hakaret anlamı taşımaz. Bazı hayvan isimleri toplumda ya olumlu çağrışımlar içerir ya da söyleniş şekli, bağlamı ve niyeti nedeniyle hakaret suçuna vücut vermez. Yargıtay da bu tür ifadelerin bazen “kaba eleştiri” ya da “mecazi kullanım” olarak kabul edilebileceğine hükmetmiştir.

Yargıtay’ın hakaret saymadığı bazı hayvan benzetmeleri şu şekildedir:

Fakat burada kuvvetle belirtmemiz gerekir ki; söyleniş yeri, zamanı, üslubu, ses tonu gibi pek çok etkenle değişebilir. Örneğin bir televizyon programında bir başkası hakkında “Şebek” ifadesinin kullanılması, hakaret kapsamında değerlendirilebilir. Zira burada kişinin onur, şeref ve haysiyeti zedelenebilir.

HAKARET SUÇUNA İLİŞKİN ÖRNEK YARGITAY KARARLARI

Yargıtay hakaret kararları, hangi ifadelerin suç sayıldığı konusunda alt derece mahkemelerine yön verici niteliktedir. TCK 125 kapsamında yapılan yargılamalarda, Yargıtay’ın benimsediği yorumlar ışığında kimi ifadeler hakaret suçu sayılmış, kimileri ise düşünce ve ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmiştir. Özellikle hakaret davası açmayı düşünen ya da bu suçla karşılaşan kişiler için Yargıtay’ın geçmiş kararları büyük önem taşır.

Bu bölümde hem hayvan benzetmeleri hem de genel hakaret sayılan sözlerle ilgili emsal kararlar derlenmiştir.

Domuz İfadesinin Hakaret Sayıldığı Karar

“Sanığın soruşturma aşamasında katılana yönelik “Domuz” kelimesi kullandığını, kovuşturma evresinde ise hakaret içeren bir cümle kullanmadığını beyan etmesi karşısında, sanığın anlatımları arasında bulunan çelişki giderilmeden, eksik inceleme ile beraat kararı verilmesi kanuna aykırı…” Yargıtay 4. CD Esas: 2012/22277 Karar: 2013/33371 Tarih: 23.12.2013

“Domuz” İfadesinin Hakaret Sayılmadığı Karar

“Hakaret fiillerinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer, kişilerin onur, şeref ve saygınlığı olup, bu suçun oluşabilmesi için davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Kişilere yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövme fiilini oluşturması gerekmektedir. İnceleme konusu somut olayda, sanığın müştekiye karşı kullandığı kabul edilen hakaret sözünün (Adliye koridorunda aralarında ceza davası görülen diğer kişiye hitaben: Domuz) söylendiği yer, zaman ve söyleniş şekli de dikkate alındığında, nezaket dışı kaba hitap tarzı olup sövme, somut bir fiil ya da olgu isnadı olarak kabul edilemeyeceği, mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurları oluşmadığından, sanığın beraati yerine hükümlülük kararı verilmesi bozmayı gerektirmiş…”      Yargıtay 18. CD Esas: 2018/3315 Karar: 2019/15069 Tarih: 22.10.2019

İt/ Köpek İfadesinin Hakaret Sayılması

“Sanık savunması, katılan ve tanık beyanları ile tüm dosya kapsamandan… İcra Müdürlüğünün gerçekleştirdiği gayrimenkul satış ihalesinde sanığın katılana önce satış yapılan yerin babasına ait olduğunu söylediği, daha sonra da “İhaleye girdin de ne oldu it herif, şerefsiz” diyerek hakaret ettiği anlaşılmakla, hakaret suçundan mahkûmiyetine karar verilmesi yerine yazılı şekilde beraat kararı verilmesi kanuna aykırı…”  Yargıtay 5. CD Esas: 2014/1573 Karar: 2016/3149 Tarih: 29.03.2016

“Aslanım” İfadesinin Hakaret Sayılmaması

“Sanığın katılan polis memuruna hitaben söylediği “Senin yaşın kaç aslanım” biçimindeki sözlerinin mağdurların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraatı yerine mahkûmiyetine karar verilmesi bozmayı gerektirmiş…” Yargıtay 18 CD Esas: 2015/23252 Karar: 2016/4640 Tarih: 10.03.2016

“Çomar” Kelimesinin Hakaret Sayılması

“(Sosyal medya hesabından “Havlamaya devam et çomarcım, komik çomar, ooo çomar, bankamatik memurluk paralarını mı eziyon sokak çomarı? Çirkin Çomar. Komiklik mi yapıyorsun la Çingen? Kılığına kıyafetine bak şeklinde yorum yazılmasına ilişkin) CMK’nin 172/1. maddesindeki kovuşturma olanağının bulunmaması hâllerinin somut olayda mevcut olmadı, dolaylamayla şüphelinin tespitine yönelik olarak gerekli tüm soruşturma işlemleri yapıldıktan sonra şüphelinin tespiti halinde iddianame düzenlenmesi, tespit edilemediği takdirde ise daimi arama kararı alınarak dava zamanaşımı süresince soruşturmaya devam edilmesi gerektiğinden, merciince itirazını kabulüne karar verilmesi yerine reddedilmesi hukuka aykırıdır.” Yargıtay 4. CD Esas: 2022/7292 Karar: 2022/13759 Tarih: 01.06.2022

“Horoz” Kelimesinin Hakaret Sayılmaması

“Yargılamaya konu somut olayda, sanığın karakol önünde tartıştığı kişiye hakaret etmesi üzerine kendisini uyaran polis memuruna söylediği “Çek elini ulan üzerimden, sen kimsin, sen buranın horozu musun” şeklindeki ifadeler bir bütün olarak değerlendirildiğinde, sanığın katılana yönelttiği sözlerin katılanın onur, şeref ve saygınlığımı rencide edici boyutta olmayıp rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı davranış niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, yasal olmayan ve yerinde görülmeyen gerekçe ile mahkumiyet kararı verilmesi kanuna aykırı…” Yargıtay 18. CD Esas:2015/2443 Karar: 2015/2792 Tarih: 17.06.2015

“Öküz” Kelimesinin Hakaret Sayılması

“Katlanan sanığın apartman boşluğunda yüksek sesle bağırarak gıyabında söylediği “Öküz” sözünü kendi evinin içinden duyduğuna dair beyanı, dinlenilen tanıklar tarafından da evlerinin içinden aynı sözü duyduklarına ilişkin ifadeleri karşısında, olayda ihtilat unsurunun oluştuğu gözetilmeden, yerinde olmayan gerekçe ile beraat karar verilmesi kanuna aykırı…” Yargıtay 1. CD Esas: 2012/34201  Karar: 2013/31993 Tarih: 12.12.2013

“Sinek” Kelimesinin Hakaret Sayılmaması

“Eyleme (Sosyal medya paylaşımı: Nasıl bir şey bu, ışığı görür görmez bütün sinekler toplanıyor, işte bir örnek, ilk pislikte toplandı yine sinekler) ve yükletilen suça yönelik katılan … vekilinin temyiz iddiaları yerinde görülmediğinden, tebliğnameye uygun olarak, temyiz davasının esastan reddiyle hükmün (beraat) onanmasına…” Yargıtay 4. CD Esas: 2020/13149 Karar: 2022/11811 Tarih: 09.05.2022

HAYVAN İSİMLERİ HAKARET SAYILIR MI

SIKÇA SORULAN SORULAR

Hayvan İsimleri Hakaret Sayılır Mı?

Hayvan benzetmeleri kullanım amacına göre hakaret sayılabilmektedir. Özellikle “ayı”, “köpek”, “eşek”, “çakal” gibi toplumda aşağılayıcı anlam taşıyan hayvan isimleri, Yargıtay kararlarına göre hakaret suçu oluşturabilir.

Hakaret Sayılan Kelimeler Nelerdir?

Onur kırıcı kelime ve cümleler hakaret kabul edilmektedir. Fakat TCK 125, yalnızca kelime ve cümlelerle sınırlı olmaz. Somut fiil veya olgu isnadıyla da hakaret suçu oluşabilmektedir. Fakat “Şerefsiz, haysiyetsiz, salak, aptal, pislik, geri zekâlı” gibi onur kırıcı kelimeler; ayrıca ağır küfürler ve küçük düşürücü benzetmeler hakaret kapsamındadır.

Bir Kişiye “Öküz” Ya Da “Eşek” Demek Hakaret Midir?

Bu ifadeler kaba, küçük düşürücü ve zekâ ile alay eden anlamlar taşıdığı için TCK 125 kapsamında hakaret suçudur.

Hangi Hayvan Benzetmeleri Hakaret Sayılmaz?

Aslan, kuzu, kedi, baykuş, dinozor gibi kelimeler hakaret kapsamında değerlendirilmez.

“Lan” Bir Küfür Mü?

“Lan” kelimesi, samimi arkadaş ortamlarında günlük dilin bir parçası olarak kullanıldığında genellikle hakaret olarak değerlendirilmez. Ancak bu kelimenin resmi bir ortamda, özellikle de bir üst makama ya da kamu görevlisine karşı aşağılayıcı ya da kaba bir tonla söylenmesi durumunda, Türk Ceza Kanunu kapsamında hakaret suçu olarak yorumlanabilir. Ayrıca bir kişiye öfke, küçümseme veya tehdit içeren bir üslupla “lan” denilmesi hâlinde, bu ifade hakaret olarak kabul edilebilir.

Aç Köpek Demek Hakaret Mi?

Yargıtay kararından da anlaşıldığı üzere, “Sanığın aşamalardaki savunmasında katılanın kendisine hitaben “Eşimden sen ayırdın, şerefsizsin, bu memlekete kan getiriyorsun, pazarlıyorsun, pezevenksin” diyerek hakaret etmesine sinirlenerek kendisinin de katılana yönelik “Kalk git şuradan aç köpek, önce kendi karnını doyur” şeklinde söz söylediğini belirtmesi ve dinlenen tanıklarında bu hususu doğrulamaları karşısında, olayın çıkış nedeni ve gelişimi üzerinde de durularak, sanık lehine TCK’nin 129. maddesinde düzenlenen karşılıklı hakaret hükümlerinin uygulanıp uygulanmayacağının tartışılmaması kanuna aykırı…”  Yargıtay 4. CD, 2012/21505 E, 2014/11626 K

Şeklindedir. Dolayısıyla “aç köpek” ifadesi, kişinin onur, şeref ve haysiyeti bazında küçük düşürücü bir söylemdir.

Ucube Demek Suç Mu?

Türk Dil Kurumu, ucube kelimesini, “Şaşılacak derecede çirkin olan, çok acayip şey” olarak tanımlamıştır. Fakat her ne kadar olumsuz bir anlama gelse de ucube, hakaret kabul edilmemiş, kaba ve ağır eleştiri olarak tanımlanmıştır.

Çakal Kelimesi Hakaret Mi?

Toplumsal olarak kişiye hainlik, sinsilik imasında bulunmak amacıyla kullanılan çakal kelimesi, hakaret suçunu oluşturmuştur.

Hakaret Suçunun Cezası Ne?

Hakaret suçunun temel halinde ceza, 3 aydan iki yıla kadar hapis veya Adli Para Cezası şeklinde düzenlenmiştir.

Kamu Görevlisine Hayvan Benzetmesiyle Hakaretin Cezası Farklı Mı?

TCK 125/3-a’ya göre kamu görevlisine (görevinden dolayı) hakaret eden bir kişinin alacağı ceza 1 yılın altında olamaz.  Zira nitelikli hal olarak kabul edilmiştir.

 Stj. Av. Ahmet Eren SOLMAZ