İkinci El Ayıplı Araç Satışında Satıcının Sorumluluğu

İKİNCİ EL AYIPLI ARAÇ SATIŞINDA SATICININ SORUMLULUĞU

İkinci el araç satışında aracın ayıplı çıkması halinde satıcının sorumluluğu bulunmaktadır. Aracın kapsamına giren şeyler ise motosiklet, otomobil, arazi taşıtı, otobüs, kamyonet, kamyon ve lastik tekerlekli traktör niteliğindeki taşıtlar olarak ifade edilmektedir.

İkinci el ayıplı araç satışında satıcının sorumluluğu, bu işi ticareti amaç ile yapan gerçek kişiler ve tüzel kişiler (yetkili satıcı, otomobil bayii, galerici vs.) ile sadece aracının satışını gerçekleştiren gerçek kişiler açısından farklılık göstermektedir.

TÜKETİCİ HUKUKU AVUKATI İLETİŞİM BİLGİLERİ

✅ Tüketici Hukuku Avukatı	Avukat Haşim ELMAS
✅ Telefon :	05074330000
✅ Adres:	Hürriyet Mah. Dr. Cemil Bengü Caddesi No:29/1 Kağıthane İSTANBUL
✅ Mail:	[email protected]
✅ Hizmet Alanları:	Ayıplı aracın iadesi davası, Değer Kaybı, onarım bedeline ilişkin davalar

İKİNCİ EL AYIPLI ARAÇTA SATICININ SORUMLULUĞU NEDİR?

Ticari amaç ile araç satışı yapan satıcının ayıplı maldan sorumluluğu:

Ticari amaçlar araç satan kişilerin ayıptan sorumluluğu TKHK hükümlerinde sayılmıştır.

Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir.

Satıcı, malı satış sözleşmesine uygun olarak tüketiciye teslim etmekle yükümlüdür. Satıcı, kendisinden kaynaklanmayan reklam yoluyla yapılan açıklamalardan haberdar olmadığını ve haberdar olmasının da kendisinden beklenemeyeceğini veya yapılan açıklamanın içeriğinin satış sözleşmesinin akdi anında düzeltilmiş olduğunu veya satış sözleşmesi kurulma kararının bu açıklama ile nedensellik bağı içinde olmadığını ispatladığı takdirde açıklamanın içeriği ile bağlı olmaz.

Aracının satışını gerçekleştiren satıcının sorumluluğu:

Bu tür satıcılar “İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik” kapsamında değildirler. Araçlarını sattıkları kişiler de tüketici sayılmazlar. Sadece ayıplı aracının satışını gerçekleştiren satıcıların sorumluluğu Türk Borçlar Kanunu’ndaki taşınır satışında satıcının ayıptan sorumluluğuna ilişkin hükümlere (TBK m. 219) tabidir.

Satıcı, alıcıya karşı herhangi bir surette bildirdiği niteliklerin satılanda bulunmaması sebebiyle sorumlu olduğu gibi, nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan, kullanım amacı bakımından değerini ve alıcının ondan beklediği faydaları ortadan kaldıran veya önemli ölçüde azaltan maddi, hukuki ya da ekonomik ayıpların bulunmasından da sorumlu olur. Satıcı, bu ayıpların varlığını bilmese bile onlardan sorumludur.

Sorumsuzluk anlaşması kapsamında, satıcı satılanı ayıplı olarak devretmekte ağır kusurlu ise, ayıptan sorumluluğunu kaldıran veya sınırlayan her anlaşma kesin olarak hükümsüzdür.

Satıcı, satış sözleşmesinin kurulduğu sırada alıcı tarafından bilinen ayıplardan sorumlu değildir. Satıcı, alıcının satılanı yeterince gözden geçirmekle görebileceği ayıplardan da, ancak böyle bir ayıbın bulunmadığını ayrıca üstlenmişse sorumlu olur.

Ayıplı Araç satışı gerçekleşmeden önce alıcının fark edip kabul ettiği veya satıcının alıcıya bildirdiği durumlarda satıcının ayıp sorumluluğundan bahsedilemez.

Gözden geçirme ve satıcıya bildirme yükümlülüğü, alıcının, devraldığı satılanın durumunu işlerin olağan akışına göre imkân bulunur bulunmaz gözden geçirmek ve satılanda satıcının sorumluluğunu gerektiren bir ayıp görürse, bunu uygun bir süre içinde ona bildirmek zorunda olmasıdır. Alıcı gözden geçirmeyi ve bildirimde bulunmayı ihmal ederse, satılanı kabul etmiş sayılır. Ancak, satılanda olağan bir gözden geçirmeyle ortaya çıkarılamayacak bir ayıp bulunması hâlinde, bu hüküm uygulanmaz. Bu tür bir ayıbın bulunduğu sonradan anlaşılırsa, hemen satıcıya bildirilmelidir; bildirilmezse satılan bu ayıpla birlikte kabul edilmiş sayılır.

Satıcının ağır kusurunun sonuçlarına katlanmak zorundadır. Ağır kusurlu olan satıcı, satılandaki ayıbın kendisine süresinde bildirilmemiş olduğunu ileri sürerek sorumluluktan kısmen de olsa kurtulamaz. Satıcılığı meslek edinmiş kişilerin bilmesi gereken ayıplar bakımından da aynı hüküm geçerlidir

İKİNCİ EL AYIPLI ARAÇTA AYIP VE GİZLİ AYIP NEDİR?

Ayıp kavramı, açık ve gizli ayıp olmak üzere ikiye ayrılır.

Açık Ayıp: İlk bakışta göze çarpan, basit bir gözden geçirme ile anlaşılabilen ayıplardır. Örneğin aracın kaputundaki çizikler, koltuklarındaki yırtılmalar açık ayıbı oluşturur.

Gizli Ayıp: İlk bakışta anlaşılamayan, zamanla ortaya çıkan ayıplardır. Örneğin motorun arızalı olması gizli ayıbı oluşturur.

İKİNCİ EL ALDIĞIM ARAÇ AYIPLI ÇIKTI HAKLARIM NELERDİR?

Ticari amaç ile araç satışı yapan satıcıdan alınan ayıplı araç hakkında tüketicinin hakları:

Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici;

• Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
• Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
• Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
• İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme, seçimlik haklarından birini kullanabilir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.

Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Buradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz.

Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir. Orantısızlığın tayininde malın ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır.

Tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim hakkını seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu bedelin tümü veya bedelden yapılan indirim tutarı derhâl tüketiciye iade edilir.

Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar, tüketicinin seçtiği hakkı yerine getiren tarafça karşılanır. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.

Aracının satışını gerçekleştiren satıcıdan alınan ayıp araç hakkında alıcının hakları:

Alıcının seçimlik hakları

• Satıcının satılanın ayıplarından sorumlu olduğu hâllerde alıcı, aşağıdaki seçimlik haklardan birini kullanabilir:
  Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme.
  2. Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinde indirim isteme.
  3. Aşırı bir masrafı gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme.
  4. İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteme.

Alıcının genel hükümlere göre tazminat isteme hakkı saklıdır. Satıcı, alıcıya aynı malın ayıpsız bir benzerini hemen vererek ve uğradığı zararın tamamını gidererek seçimlik haklarını kullanmasını önleyebilir.
Alıcının, sözleşmeden dönme hakkını kullanması hâlinde, durum bunu haklı göstermiyorsa hâkim, satılanın onarılmasına veya satış bedelinin indirilmesine karar verebilir. Satılanın değerindeki eksiklik satış bedeline çok yakın ise alıcı, ancak sözleşmeden dönme veya satılanın ayıpsız bir benzeriyle değiştirilmesini isteme haklarından birini kullanabilir.

Alıcıya ayıplı olarak devredilmiş olan satılanın ayıptan, beklenmedik hâlden veya mücbir sebepten dolayı yok olması veya ağır biçimde zarara uğraması, alıcının sözleşmeden dönme hakkını kullanmasını engellemez. Bu durumda alıcı, satılandan elinde ne kalmışsa onu geri vermekle yükümlüdür.

Satılan alıcıya yüklenebilen bir sebep yüzünden yok olmuşsa veya alıcı onu başkasına devretmişse ya da biçimini değiştirmişse alıcı, ancak değerindeki eksiklik karşılığının satış bedelinden indirilmesini isteyebilir.

İKİNCİ EL ARAÇLARDA SIKÇA RASTLANAN AYIPLAR NELERDİR?

Uygulamada genellikle şu hususlar ayıp olarak kabul edilmektedir:

• Aracın hasar kaydının olması
• Değişen parçalarının olması
• Şasede bozulma, eğilme vs. olması
• Sunroof, radyo, kapı, far, camlar vs. düzgün çalışmıyor olması
• Aracın şanzımanında, motorunda vs. aksaklık bulunması
• Yakıtla ilgili problemler olması
• Kilometresi ile oynanmış olması
• Balata veya yağ sisteminin sorunlu olması
• Sebebi belirlenemese de aracın satıcının vaat ettiğinden düşük performans göstermesi

Bu sayılanlara benzer bir çok aksaklık ikinci el araç satışında satıcının sorumluluğunu doğurabilir.

NOTERDE İMZALADIĞIM SÖZLEŞME HAKLARIMI ALMAYA ENGEL Mİ?

İkinci el araç satışı noterlerde yapılmaktadır. Burada yapılan sözleşmede alıcı ‘aracı kontrol ettim, bu haliyle kabul ediyorum’ şeklinde irade beyanında bulunur. Bu irade beyanı ikinci el ayıplı araç satışında satıcının sorumluluğunu kaldırmaz.

İKİNCİ EL AYIPLI ARAÇ SATIŞINDA OTO EKSPERLERİNİN SORUMLULUĞU NEDİR?

 Günümüzde ikinci el araç satışında çoğu kişi ekspertiz raporu almaktadır. Alınan ekspertiz raporunda eksiklikler varsa ikinci el ayıplı araç satışında satıcının sorumluluğu bu eksiklikler bakımından kalkmaktadır. Bu nedenle ikinci el araç satışında satıcının sorumluluğu ekspertiz raporunda yer almayan ayıplar bakımından devam etmektedir. Ekspertiz raporunda hatalı olarak bir bilgiye yer verilmişse bu bilgilerden dolayı da satıcının sorumluluğu bulunmaktadır.

 İkinci el araçta bir ayıp çıktığı zaman satıcı ile hatalı ve yanlış ekspertiz raporunu veren eksper müteselsilen sorumlu olurlar.

Oto eksperinin hukuki sorumluluğun doğması için bu ayıpların var olmasına rağmen ekspertiz raporunda çıkmaması gerekir. Yani eksper hatalı, yanlış veya hileli rapor vermiş olmalıdır.

İKİNCİ EL AYIPLI ARAÇ ALANIN GÖZDEN GEÇİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ NEDİR?

İkinci el araç satışında satıcının ayıptan sorumluluğuna gidilebilmesi için alıcının olağan gözden geçirme yükümlülüğünü de yerine getirmiş olması gerekir. Alıcı imkan bulur bulmaz satın aldığı şeyi gözden geçirerek satıcının sorumluluğunu gerektiren bir ayıp olup olmadığını kontrol etmelidir. Alıcının gözden geçirme yükümlülüğü sadece açık ayıplar bakımından geçerlidir.

Eğer bu şekilde bir ayıp görürse bunu somut olayın şartlarına ‘uygun bir süre içerisinde’ satıcıya bildirmelidir. Eğer alıcı gözden geçirme yükümlülüğünü ihmal ederse satılan ayıplı araç olduğu gibi kabul etmiş sayılır.

Eğer ayıp sonradan ortaya çıkmışsa öğrenildiği andan itibaren derhal satıcıya bildirilmelidir. Aksi halde bu şekilde kabul edilmiş sayılır.

Bu durumun istisnası olarak eğer satıcı, alıcının satılanı yeterince gözden geçirerek fark edebildiği ayıplar açısından, böyle bir ayıbın bulunmadığını üstlenirse sorumlu olur.

İKİNCİ EL ARAÇTAKİ AYIBI TESPİT ETTİM NE YAPMAM GEREKİR?

Alıcı ikinci el ayıplı araçtaki ayıbı tespit ettiği anda satıcıya bunu bildirmek zorundadır. Eğer bildirmezse ayıbı kabul etmiş sayılır. Ayıbı bildiren alıcı, satıcının ayıbı karşılamadığı durumda seçimlik haklarından birini kullanarak satıcıya karşı dava açabilir.

İKİNCİ EL AYIPLI ARAÇ SATANIN AYIBI BİLMİYOR OLMASI

Ayıplı araç satışında satıcının sorumluluğu açısından söz konusu ayıbı bilip bilmemesi hiç önemli değildir. Satıcı her halde bu ayıptan sorumlu olur.

Satıcı ayıbı bilmese bile ayıptan sorumlu olur ve bu konuda alıcıyı bilgilendirdiğini ispatlayamazsa alıcı seçimlik haklarından birini kullanabilir.

İKİNCİ EL SATTIĞIM ARAÇ AYIPLI ÇIKTI NE YAPMAM GEREKİR?

İkinci el ayıplı araç satışında satıcının sorumluluktan kurtulabilmesi için alıcıya her türlü ayıp hakkında bilgilendirme yapması ve bunu ispat edebilmesi gerekir.

 İKİNCİ EL ARAÇ SATANIN AYIBI GİZLEMESİ VE SORUMSUZLUK SÖZLEŞMESİ YAPMASI

 Ayıplı araç satan satıcı ayıbı bilerek gizlemiş olabilir. Ayıptan sorumluluk en fazla 2 yıl süre ile mümkündür. Satıcı ayıbı iki yıl boyunca gizleyerek bildirim süresinin geçmesini sağlamaya çalışıyor olabilir.

Bu nedenle satıcı ayıp hakkında bilgi vermemiş ve bilerek gizlemiş olabilir. Bu duruma satıcının ağır kusurlu olması denir. Bu nedenler 2 yıllık süre uygulanmaz. Satıcı 2 yıllık sürenin geçtiğini ve kendisine ayıbın bildirilmediğini ileri süremez.

İKİNCİ EL AYIPLI ARACIN SATIŞ FİYATININ PİYASA DEĞERİNİN ALTINDA OLMASININ SATICININ SORUMLULUĞU ÜZERİNDEKİ ETKİSİ NEDİR?

Ayıplı araç satan satıcılar aracı zaten piyasa değerinin altında sattığını bunun da söz konusu ayıbı karşıladığını ileri sürebilir. Ancak bu durum satıcının sorumluluğu açısından hiçbir etki doğurmaz. Çünkü araç piyasa değerinin altında satılmış olsa bile araçtaki ayıp alıcıya bildirilmemiştir.

Bu bildirim yapılmadığı halde ürünün fiyatı ne olursa olsun ayıptan dolayı satıcının sorumluluğu devam eder. Satıcı aracı zaten piyasa değerinin altında sattığına dair bir savunmada bulunamaz.

İKİNCİ EL ARAÇTAKİ AYIBIN SONRADAN FARK EDİLMESİ

Araçtaki ayıbın sonradan fark edilmesi durumunda olacakları ne zaman fark edildiğine göre ikiye ayırmalıyız.

• Ayıp Araç Satıştan Sonra 2 Yıl İçerisinde Fark Edilmişse;
• Satıcıya derhal başvurulmalıdır.
• Ayıp Araç Satıştan 2 Yıl Geçtikten Sonra Fark edilmişse;
  • Eğer satıcının kötü niyetle gizlediği ve ağır ihmalinin bulunduğu bir ayıp söz konuş ise derhal başvurulmalıdır.
  • Eğer satıcının kötü niyetle gizlediği bir durum yoksa ağır ihmali olmayan bir durum söz konusu ise artık satıcıya başvurulamaz.

İKİNCİ EL ARAÇTAKİ AYIPTAN DOLAYI HANGİ HUKUKİ YOLLAR İZLENİR

Alıcı ayıptan dolayı yukarda bahsettiğimiz seçimlik haklarından herhangi birisini kullanabilir. Burada tamamen somut olayın şartlarına göre bir belirleme yapmalıdır. Kendisine en faydalı hukuki yolu seçmek için iyi bir avukattan yardım alıp dava sürecini başlatmalıdır.

Tazminat:

Alıcının seçimlik haklarını kullanması tazminat talebini de kapsamaktadır. Ancak alıcı satıcıdan ayıplı malı alması sonucu başka bir zarar görmüş ise ayrıca manevi tazminat talebinde de bulunabilir.

Zamanaşımı:

İkinci el ayıplı araç satışında ayıba ilişkin hakları ileri sürebilmek için satıştan itibaren geçerli olmak üzere 2 yıllık zamanaşımı süresi söz konusudur.

Ancak burada 2 yıl içinde satıcıya bu ayıp bildirilmişse artık davanın ne zaman açıldığı veya ne zaman sonuçlandığı önemli değildir. Önemli olan bu 2 yıllık süre içerisinde satıcıya ayıp hakkında bilgilendirme yapmaktır.

Eğer satıcı ikinci el aracı ayıplı olarak devretmede ağır kusurlu ise 2 yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaz.

Görevli ve Yetkili Mahkeme:

İkinci el ayıplı araç satışında satıcının sorumluluğu ile ilgili davalarda Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir. Davalının yerleşim yeri mahkemeleri ise görevlidir.

DAVA DEVAM EDERKEN AYIPLI İKİNCİ EL ARACI SATABİLİR MİYİM?

 İkinci el ayıplı araç satışında satıcının sorumluluğu ile ilgili hukuki imkanlar kullanıldığı zaman hukuki süreç devam ederken ayıplı araç başka bir kişiye satılabilir. Bunun önünde herhangi bir engel yoktur. Ayrıca kişi eğer söz konusu ayıptan ötürü ayıplı aracı ederinin altında satmışsa bu sefer o arada kalan miktarı da satıcıdan talep edebilir.

DAVA DEVAM EDERKEN AYIPLI İKİNCİ EL ARACI TAMİR ETTİREBİLİR MİYİM?

 İkinci el ayıplı araç satışında satıcının sorumluluğu ile ilgili hukuki imkanlar kullanıldığı zaman hukuki süreç devam ederken ayıplı araç tamir ettirilebilir. Kişi bu ayıbın tamirinden dolayı yaptığı masrafları aynı davada satıcıdan talep edebilir.

 

DİLARA GÜL ERBAŞ