Aile Konutu Şerhi Nedir? Nasıl Konulur ve Kaldırılır?

Aile konutu şerhi, özel hukukta serbestçe tasarruf ilkesine getirilen bir kısıtlama olarak öne çıkmaktadır. Aile konutu şerhi, aile konutu malikinin, diğer eşin izni olmadan taşınmaz üzerinde ipotek tesis etme, satma ve benzeri işlemleri gerçekleştirme kabiliyetini sınırlar. Aile konutu şerhi, eşlerin malik olduğu tüm taşınmazlara değil, yalnızca aile konutu olarak belirlenmiş taşınmazlara uygulanabilir. Aile konutu şerhi, Türk Medeni Kanunu 194. maddesinde düzenlenmiş olup ilgilileri koruma altına almaktadır. İlgili maddeye göre eşlerden birisi, diğerinin açık rızası olmadıkça aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.

Aile konutu şerhi ile ilgili detaylara geçmeden önce aile konutu kavramını irdelemek gerekmektedir. Konu ile ilgili aile hukuku avukatlarımızdan destek almak için buraya tıklamanız yeterlidir.

AİLE KONUTU KAVRAMI

Aile konutu, eşlerin ve ailenin bir arada yaşadığı, temel yaşamsal faaliyetlerini sürdürdüğü taşınmazdır. Aile konutu, yayla veya tarla gibi diğer taşınmazlar için geçerli değildir; özel bir hukuki statüye sahip olan bu taşınmaz, aile birliği için önem taşır. Bir taşınmazın aile konutu olarak nitelendirilmesi, onu diğer taşınmazlardan hukuki açıdan ayırır. Aile konutu olarak tescillenmiş bir taşınmaz üzerinde, eşler birlikte hak sahibidir. Ancak bu şerhin uygulanabilmesi için eşlerin Medeni Kanun anlamında evli olmaları gerekir. Yani birlikte yaşama veya dini nikah bu şerh için yeterli değildir.

Aile konutunun düzenlendiği Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddesinin gerekçesinde aile konutu, “Eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantısına buna göre yön verdiği, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu bir mekan” olarak tanımlanmıştır.

AİLE KONUTU ŞERHİ NASIL KONULUR?

Aile konutu şerhi, eşler arasındaki yasal evlilik temelinde, ortak konutlarına hukuki bir koruma sağlamak amacıyla konulabilir. Aile konutu şerhi şerh, iki farklı yöntemle uygulanabilir:

1. Bireysel Başvuru:

Eşlerden biri, doğrudan tapu müdürlüğüne giderek aile konutu şerhi başvurusunda bulunabilir.

2. Mahkeme Kararıyla Başvuru:

Aile konutu şerhi mahkeme kararıyla ilgili tapu müdürlüğüne müzekkere yazılabilir.

Aile konutu şerhi koymak için gereken şartlar şunlardır:

• Eşler arasında yasal evlilik olmalıdır.
• Ortak konut, hukuka uygun şekilde kullanılmalıdır.
• Konut, eşlerin yaşamlarını sürdürdüğü ana merkezi olmalıdır.

AİLE KONUTU ŞERHİ İÇİN GEREKLİ BELGELER

Aile konutu şerhi talep ederken, aşağıdaki belgelere ihtiyaç duyulur:

1. Konutun aile konutu olduğunu belirten muhtarlık belgesi
2. Evlilik cüzdanı veya evli olduklarını gösteren nüfus kayıt örneği
3. Vesikalık fotoğraf ve fotokopisi
4. İşlem vekil ile yapılacaksa vekaletname
5. Tapu müdürlüğü tarafından istenirse konutun tapu bilgileri ile uyumluluğunu tespit eden belge

Belgeler, aile konutu şerhi dilekçesiyle birlikte tapu müdürlüğüne başvurularak işlem tamamlanabilir.

TAPUDA AİLE KONUTU ŞERHİ NASIL YAPILIR?

Tapuda aile konutu şerhi, malik olmayan eşin rızasını almadan gerçekleştirilebilir. Malik olmayan eş, aile konutu şerhi koymak amacıyla gerekli belgelerle birlikte tapu müdürlüğüne başvuruda bulunarak aile konutu şerhi dilekçesiyle talebini iletebilir.

Aile konutu şerhi aynı zamanda mahkeme kararıyla da yapılabilmektedir. Mahkeme ilamıyla ilgili tapu müdürlüğüne müzekkere yazılarak şerh işlemi gerçekleştirilebilir.

Aile konutu şerhi koyulurken dikkat edilmesi gereken önemli bir husus vardır: Aile konutu şerhi koyabilmek için taşınmazın mutlaka bir eşe ait olması gerekmektedir. Başkasına ait bir konuta aile konutu şerhi konulması mümkün değildir.

AİLE KONUTU ŞERHİNİ KİMLER KOYABİLİR?

Aile konutu şerhi, yaşanan aile birliği içinde kullanılan gayrimenkullerde, malik olmayan eş tarafından koydurulabilir. Aile konutu şerhi işlemi, genellikle malik olmayan eşin, aile konutu olarak belirlenmiş olan gayrimenkul üzerindeki haklarını koruma amacını taşır. Aile konutu şerhi koydurmak isteyen kişinin, tapu müdürlüğüne başvuruda bulunarak gerekli belgelerle talebini iletmeli ve işlemi gerçekleştirmelidir. Bu önemli konunun ihmal edilmemesi gerekmektedir.

AİLE KONUTU ŞERHİ ÜCRETİ

Aile konutu şerhi koymak için tapu müdürlüğüne başvuruda bulunacak olan kişiler için aile şerhi koydurma ücreti alınmaz. Aile konutu şerhi işlemi sırasında harç ve masraflardan muafiyet uygulanır.

E-DEVLET’TEN AİLE KONUTU ŞERHİ KONULUR MU?

E-Devlet platformu üzerinden aile konutu şerhi işlemi gerçekleştirmek mümkündür. Bu işlem için yapılacak aşamalar aşağıdaki gibidir:

1. E Devlet’e web üzerinden yahut mobil uygulamadan giriş yapılır.
2. Arama sekmesine Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü yazılır.
3. Gelen sekmelerden Web tapu seçilir.
4. Bu sekme üzerinden aile konutu şerhi bildirimi yapılır.

Bu adımların gerçekleştirilmesi halinde aile konutu şerhini online olarak gerçekleştirebilirsiniz.

KİRACI AİLE KONUTU ŞERHİ KOYABİLİR Mİ?

Aile konutu şerhi koydurmak kiracılar için genellikle merak edilen bir konudur. Kiracı, aile konutu olarak kiralanmış bir konutta oturuyorsa, kira sözleşmesini imzalamayan diğer eşin rızası olmadan sözleşmenin feshedilemeyeceği önemlidir. Bu düzenleme, aile konutu şerhi ile benzer bir mantığı yansıtmaktadır. Kiracı olunsa bile, eşlerin ve çocukların barınma hakkı gözetilmektedir. Dolayısıyla, kiracının aile konutu şerhi koyma hakkı, eşlerin anlaşmazlık durumunda birbirlerine karşı sorumluluklarını sürdürmelerine olanak tanır.

AİLE KONUTU ŞERHİ İÇİN EVDE OTURMAK ŞART MI?

Aile konutu şerhi, malik olmayan eş ve çocuklarını korumayı amaçlayan bir hukuki düzenlemedir. Bu şerh, ailenin ani bir şekilde konutlarını terk etmelerini önlemeye yönelik bir işlevi yerine getirir. Bu nedenle, aile konutu şerhi koyulacak konutun fiilen ve sürekli olarak oturulan bir yer olması gerekmektedir. Ailenin oturmadığı bir ev için aile konutu şerhi koyulması, bu düzenlemenin temel amacına aykırıdır. Herhangi bir standart konutun aile konutu olarak nitelendirilmesi ve buna bağlı olarak tapuya aile konutu şerhi eklenmesi hukuki açıdan geçerli değildir. Uyuşmazlık durumunda mahkeme, ailenin söz konusu taşınmazda gerçekten oturup oturmadığını inceleyerek adil bir karar vermeye çalışacaktır.

AİLE KONUTU ŞERHİ KAÇ YIL GEÇERLİDİR?

Aile konutu şerhi, belirli bir süreyle sınırlı olmayan bir hukuki düzenlemedir. Bu nedenle, belirli bir yıl sınırı belirtmek mümkün değildir. Aile konutu şerhi, evlilik devam ettiği sürece geçerliliğini korur. Ancak, evliliğin ölüm, boşanma, evliliğin iptali vesair nedenlerle sona ermesi durumunda, aile konutu şerhinin etkisi son bulacaktır. Zira evlilik birliğinin sonlamasıyla aile konutu kavramı da nihayete ermektedir.

AİLE KONUT ŞERHİ NE ZAMAN KALKAR?

Aile konutu şerhi, evliliğin sona ermesiyle sona erer. Evlilik, boşanma, ölüm, veya evliliğin iptali gibi sebeplerle sona erebilir. Aile konutu şerhi hangi şekilde sona erirse ersin, aile konutu şerhi bu durumda kalkacaktır. Boşanma durumunda, sadece boşanma davasının açılması yeterli değildir; boşanma kararının kesinleşmiş olması gerekir.

Ayrıca, aile konutu şerhi konutun aile konutu niteliğini kaybettiği durumda da kaldırılabilir. Örneğin, eşlerin başka bir konuta taşınmasıyla eski konut aile konutu özelliğini kaybeder ve bu durumda şerh ortadan kalkar. Aile konutu şerhi kaldırma işlemi için talepte bulunulması gerektiği gibi, sicilden re’sen terkin edilemez. Sicil memuru, aile konutu şerhini kaldırmak için ilgili taraflardan bir talep almalıdır.

AİLE KONUTU ŞERHİ NASIL KALDIRILIR?

Aile konutu şerhinin iptali için açılacak dava, genellikle “aile konutu şerhi terkini davası” olarak adlandırılır. Aile konutu şerhi terkini davası, iki önemli hususun ispatı gereklidir:

1. İlgili taşınmazın aile konutu niteliğine hiç sahip olmadığının ispatı
2. Taşınmazın aile konutu niteliğinin sonlandığının ispatı

Yalnızca malikin isteğiyle şerhin dava ile kaldırılması mümkün değildir. Aile konutu şerhinin kaldırılabileceği durumlar şunlardır:

1. Boşanma durumunda mahkeme, şerhin iptaline karar verebilir. Mahkeme, boşanma durumunda aile konutunun durumuna, yasal mal rejimine göre karar verecektir.
2. Evliliğin iptali durumunda taşınmazın sahibi eş, şerhin kaldırılmasını talep edebilir.
3. Eşlerden birisinin ölümü durumunda evlilik birliğinden söz edilemeyeceği için şerhin kaldırılması talep edilebilir.
4. Taşınmazda malik olmayan eşin şerh koydurduğu durumda, şerhi koyduran malik olmayan eşin talebiyle şerh kaldırılabilir.
5. Şerh, malik olan eşin talebiyle konulmuşsa, malik olmayan eşin rızası veya kabulüyle şerh kaldırılabilir.

AİLE KONUTU ŞERHİ OLAN EV SATILABİLİR Mİ?

Tapuda aile konutu şerhi olan bir evin satılabilmesi için diğer eşin rızası gereklidir. Aile konutu şerhi, evin satışını engellemez; ancak her iki eşin onayını zorunlu kılar. Tapuda aile konutu şerhi bulunsa bile, malik olmayan eşin satışa onay vermesi durumunda taşınmazın satışı gerçekleştirilebilir. Eğer eşin onayı yoksa ev satılamaz. Zira aile konutu, ailenin barınma ihtiyacını karşılayan ve eşlerin yaşam merkezi olan konuttur. Aile konutu, ailenin barınma ihtiyacını karşılamasının yanı sıra aile hayatının önemli bir bölümünün geçirildiği alan olarak aile fertleri bakımından manevi bir değere sahiptir. Aile konutu şerhinin amacı işte bu manevi değerin korunmasıdır.

AİLE KONUTU ŞERHİ OLMAYAN EVİN SATIŞI İPTAL EDİLEBİLİR Mİ?

Tapuda aile konutu şerhi olmayan bir evin satışının iptali için, malik olmayan diğer eşin tapu iptal ve tescil davası açması gerekmektedir. Bu dava, taşınmazın bulunduğu yerdeki aile mahkemesinde başlatılır. Tapu iptal ve tescil davasında davalı eş, söz konusu evin aile konutu olduğunu ve bu nedenle açık rızası alınmadan gerçekleşen satış işleminin iptal edilip kendi adına tescil edilmesini talep eder. Mahkeme, evin aile konutu olup olmadığını inceleyerek açık rızanın varlığını değerlendirir. Davada davalılar ise aile konutunu satan eş ve satın alan üçüncü kişidir.

Tapu iptal ve tescil davası için daha fazla detaylı bilgi almak için buraya tıklayarak ilgili makalemizden istifade edebilirsiniz.

AİLE KONUTU ŞERHİ OLAN EVE İPOTEK VERİLEBİLİR Mİ?

Aile konutu şerhi bulunan bir konut için ipotek işlemi gerçekleştirilecekse, satış işleminde olduğu gibi malik olmayan eşin rızası gereklidir. Ancak ipotek konulmuş bir eve aile konutu şerhi eklenmesine herhangi bir engel bulunmamaktadır.

BOŞANDIKTAN SONRA AİLE KONUTU ŞERHİ KOYUBİLİR Mİ?

Evlilikten kaynaklanan ayrılık veya boşanma durumunda, Aile Mahkemesi hakimi, eşlerin barınmasıyla ilgili geçici önlemleri resen alır, bu çerçevede aile konutu şerhi koyabilir. Ancak bu şerh, boşanma davasının kesinleşmesiyle otomatik olarak geçersiz hale gelir. Aile konutu olarak belirlenen taşınmazdan uzaklaştırılan eş, fiziksel olarak bu konutta oturmasa bile aile konutu şerhi alabilir.

Üçüncü bir kişiye ait olan taşınmazı eşler aile konutu olarak kullanıyorsa, tapu kütüğüne hak sahibi üçüncü kişinin mülkiyetini sınırlamak amacıyla aile konutu şerhi eklenemez. Eşlerin yaşamsal faaliyetlerini eşdeğer düzeyde sürdürdükleri yerler aile konutu olabilir, ancak kısa süreli konutlara aile konutu şerhi eklenemez.

Eşlerden biri konutu kullanmıyorsa veya yeni bir aile konutu tesis edilmişse, önceki aile konutuna aile konutu şerhi eklenemez. Aile konutu elbirliği mülkiyetindeyse, şerh eklenemez. Aile konutu, sürekli olarak barınma amacıyla kullanılan ve aile yaşamının yoğunlaştığı yer olduğu için kiraya verilen konuta şerh eklenemez.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Aile konutu olması için şerh gerekir mi?

Taşınmazın tapu kütüğünde kaydının olması gerekir. Kural olarak aile konutu şerhi ailenin yaşam faaliyetlerini birlikte sürdürdüğü mekana konur. Bu mekanın hukuki açıdan aile konutu özelliğini taşıması zorunludur. Eşler birden fazla evde yaşıyor olsa da yalnızca bir ev için bu şerh konabilir.

Eşim benden habersiz evi satmış ne yapmalıyım?

Bu durumda şerh olmadığı için malik olmayan eşten habersiz bir şekilde evin satışı fiilen gerçekleşebilmektedir. Ancak satışa, diğer eşin açık rızası yoksa bu işlem geçersiz kılınabilir. Bunun için ise aile mahkemesinde tapu iptal ve tescil davası açılmalıdır.

Aile konutu olduğu nasıl ispat edilir?

Evlilik cüzdanı ve konutta diğer eşle birlikte oturulduğunu ispat eden belge(ikametgah belgesi) ile tapu idaresine başvurulabilecek ve aile konutu şerhi yaptırılabilecektir. Başvuru malik olmayan eş tarafından yapılabileceği gibi, bir avukata vekaletname verilerek gerçekleştirebilmesi mümkündür.

SULTAN DİLARA BARDİ