COVİD-19 nedeniyle işçilerin işyeri sınırlarında çalışmaları zor hale geldiği için yasa koyucu uzaktan çalışma ile ilgili bir yönetmelik düzenlemiştir. Son yıllarda işverenlerin evden çalışma sistemine geçmesiyle birlikte hukuki uyuşmazlıklarda hızla artmıştır. Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı hukuki sorun yaşıyor iseniz alanında uzman avukatlarımıza bu linki tıklayarak ulaşabilir sorununuzu anlatabilirsiniz. Bu yazımızda uzaktan çalışmanın unsurlarına değineceğiz.

UZAKTAN ÇALIŞMA NEDİR?

Uzaktan çalışma; İşçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisini, ifade eder.

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı İş görme ediminin tamamını veya bir kısmını uzaktan çalışarak yerine getiren işçiye uzaktan çalışan işçi denir. Bu tür ir ilişki çalışmanın tamamını kapsayabileceği gibi bir kısmının uzaktan yapılması durumunda da geçerli olur. Yani işçi iş görme ediminin belirli bir kısmını evden veya iş yeri dışında bir yerde yerine getirdiğinde de uzaktan çalışan işçi sayılır.

EVDEN ÇALIŞMANIN TÜRLERİ

1. Geleneksel Evden Çalışma Sistemi

Geleneksel evden çalışmada parça başına iş alınarak ücret ona göre ödenmektedir. İşçi, çalışma saatini ve yapacağı iş miktarını kendisi belirler ve evden çalışanın işveren tarafından denetlenmesi zordur.

2. Evden Tele Çalışma Sistemi

Tele çalışma, merkez çalışma olanaklarından uzaktaki bir yerde yapılan ve çalışanları oradaki meslektaşlarıyla yeni teknolojiler yardımıyla iletişimde kalabildiği çalışma sistemi olarak tanımlanabilir. Evden tele çalışmayı geleneksel evden çalışmadan ayıran temel unsur, çalışanların işlerini teknolojik iletişim araçları kullanarak evden yapmasıdır.

Evden tele çalışmanın önemli avantajları işlerin kolaylaştırılması, işçiye serbestlik vermesi, işçinin ve işverenin maliyet girdilerini önemli ölçüde azaltmasıdır.

İşçi işyeriyle devamlı olarak mobil iletişim halindeyse tele çalışma, devamlı bir online iletişim halinde olmadan işini yapıyorsa geleneksel evden çalışma kapsamına alınmaktadır.

UZAKTAN ÇALIŞMANIN ESASLI UNSURLARI NELERDİR?

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı Uzaktan çalışmanın esaslı unsurları Uzaktan Çalışma Yönetmeliğinde sayılmıştır.

  • Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmeleri yazılı şekilde yapılır. Sözleşmede; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer almalıdır.
  • Malzeme ve iş araçlarını, aksi kararlaştırılmamışsa işveren karşılar.
  • Üretim maliyetlerine iş sözleşesinde yer verilmelidir.
  • İşverennin yazılı talebi ve işçinin kabulüyle uzaktan çalışma sisteminde fazla çalışma mümkündür.
  • Uzaktan çalışmada iletişimin yöntemi ve zaman aralığı uzaktan çalışan ile işveren tarafından belirlenir.

UZAKTAN ÇALIŞMA SÖZLEŞMESİ NEDİR?

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı Uzaktan çalışma yapacak olan işçi ve işvereni arasında öncesinde uzaktan çalışma sözleşmesi yapılmalıdır. Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmeleri yazılı şekilde yapılır. Sözleşmede; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer almalıdır.

UZAKTAN ÇALIŞMAYA GEÇİŞ (YENİ BİR İŞ SÖZLEŞMESİ YAPILMASI GEREKİR Mİ?

Uzaktan çalışmaya geçişte iş ilişkisi doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabilir veya hâlihazırda işyerinde çalışan işçinin iş sözleşmesi, işçinin ve işverenin anlaşması halinde, uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebilir.

İşçinin, uzaktan çalışma yapma talebinde bulunması halinde;

  • Talep yazılı olarak yapılır.
  • Talep işyerinde belirlenen usul doğrultusunda işverence değerlendirilir.
  • Talep değerlendirilirken, işin ve işçinin niteliği gereği uzaktan çalışmaya uygunluğu ile işverence belirlenecek diğer kıstaslar kullanılır.
  • Talebe ilişkin değerlendirme sonucunun otuz gün içinde işçiye talebin yapıldığı usulle bildirilmesi esastır.
  • Talebin kabul edilmesi halinde 5 inci maddede belirtilen hususlara uygun şekilde sözleşme yapılır.

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı Uzaktan çalışmaya geçen işçi, tekrar işyerinde çalışma talebinde bulunabilir. İşveren, söz konusu talebi öncelikli olarak değerlendirir.

Uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayı aranmaz.

UZAKTAN ÇALIŞMADA İŞVEREN VE İŞÇİNİN BORÇLARI NELERDİR?

Uzaktan çalışmada işçinin ve işverenin iş sözleşmesinden doğan borçları değişmemektedir.

EVDEN ÇALIŞAN İŞÇİNİN HAKLARI/BORÇLARI;

  • İş görme borcu,
  • Sadakat borcu,
  • Dürüstlük borcu,
  • Rekabet yasağı
  • Sır saklama borcudur.

EVDEN ÇALIŞAN İŞÇİNİN HAKLARI

Ancak Uzaktan Çalışma Yönetmeliğinde işverenin bazı borçları sayılmıştır. Bunlar;

  • Uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçlarının iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa işveren tarafından sağlanır.
  • Ücret ödeme borcu vardır.
  • Uzaktan çalışmada iletişimin yöntemi ve zaman aralığı uzaktan çalışan ile işveren tarafından belirlenir.
    İşveren; uzaktan çalışanı, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirir ve bu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri alır.
  • İşveren, korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirler.
  • İşveren, uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
  • Eşit davranma borcu vardır.
  • İşçiyi koruma borcu vardır.

UZAKTAN ÇALIŞMADA ÇALIŞMA MEKANI VE İŞ ARAÇLARININ TEMİNİ

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı Gerekli olması halinde, uzaktan çalışmanın yapılacağı mekân ile ilgili düzenlemeler iş yapılmaya başlamadan önce tamamlanır. Bu düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin karşılanma usulü, uzaktan çalışan ile işveren tarafından birlikte belirlenir.

Uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçlarının iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa işveren tarafından sağlanması esastır. Bu malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları açık ve anlaşılır bir şekilde uzaktan çalışana bildirilir.

İş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde, bunların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak işçiye teslim edilir. İşçiye teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası ise işveren tarafından işçi özlük dosyasında saklanır. İş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenirse ayrıca yazılı belge düzenlenmesi şartı aranmaz.

UZAKTAN ÇALIŞMADA ZORUNLU GİDERLERİN KARŞILANMASI

İşin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar iş sözleşmesinde belirtilir.

UZAKTAN ÇALIŞMADA ÜCRET, PRİM ALACAĞI, İKRAMİYE

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı İş Kanunun 14. Maddesinin 6. Fıkrasında “Uzaktan çalışmada işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz.

Kanununda yer alan düzenleme uyarınca çalışanlar arası eşit işlem ilkesi gereği, uzaktan çalışan (sonradan uzaktan çalışmaya geçmiş olanlar dahil) kişiye salt uzaktan çalışma yaptığı gerekçesi ile emsal işçiden farklı bir ücret ödemesi yapılamaz. İşverenin eşit davranma yükümlülüğüne aykırı olarak hareket etmesi halinde işçi haklı nedenle iş akdini feshedebilir.

Ayrıca uzaktan çalışmaya geçen işçinin, iş sözleşmesindeki ücret prim, ikramiye ve izin hakları aynen korunur.

UZAKTAN ÇALIŞMADA YOL VE YEMEK YARDIMI

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı İşveren, iş yerinde yapılan çalışmalarda personelin yemek ücretini karşılıyor ise uzaktan yapılan çalışmalarda da personele yemek ücretini karşılamak durumundadır.

UZAKTAN ÇALIŞMADA ÇALIŞMA SÜRELERİNİN BELİRLENMESİ VE FAZLA ÇALIŞMA

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilir. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilir. Fazla çalışma işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılır. İş kanuna göre fazla çalışma haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. Uzaktan çalışma şeklinde fazla çalışma; işverenin yazılı talebi üzerine işçinin kabulü ile mevzuattaki sınırlamalar göz önünde tutularak yapılabilir.

UZAKTAN ÇALIŞMADA FAZLA MESAİNİN İSPATI

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı Fazla çalışmanın süresini ispatla yükümlü bulunan kişi, işçidir. Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin 07.02.2019 tarihli 2017/19878 Esas ve 2019/2579 Karar sayılı ilamında “Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların, tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalarda bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır… Fazla çalışmanın yazılı delil ya da tanıkla ispatı imkân dahilindedir …” şeklinde hüküm kurarak fazla çalışmanın ispatında hükme esas alınacak delilleri saymıştır.

Ancak, Yargıtay işverenin gözetimi ve denetimi dışında çalışılması nedeniyle uzaktan çalışmada fazla mesainin ispatında tanık beyanlarını yeterli bulmamıştır ve daha net kanıtlara dayanılmasını aramıştır. Bu nedenle işveren ile işçinin çalışma sürelerini yazılı olarak belirlenmesi büyük önem arz etmektedir. Yazılı sözleşme ile mesainin kaçta başladığı kaçta bittiği ara dinlenmesinin ne kadar olduğu şeklinde hükümler bulundurulması evden yapılan çalışmanın fazla çalışma değil de esnek saatlerde yapılan çalışma olması ile ilgili yapılan yorumların önüne geçecektir.

UZAKTAN ÇALIŞMADA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı İşveren; uzaktan çalışanı, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirir ve bu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri alır.
İşveren, korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirler.
Verilerin korunması amacıyla işveren tarafından belirlenen işletme kurallarına uzaktan çalışanın uyması zorunludur.
İşveren, uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.

UZAKTAN ÇALIŞMANIN YAPILAMAYACAĞI İŞLER

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamaz.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işler ile millî güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan veya hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenir.

UZAKTAN ÇALIŞMA İLE İLGİLİ İŞÇİLİK ALACAKLARI

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, işçilik alacakları çalışma karşılığı ödenen, parasal nitelikte, ücret, fazla mesai, kıdem tazminatı vb. birtakım kalemlerdir. Eşitlik ilkesi gereğince uzaktan çalışan işçinin işçilik alacakları ile işyerinde çalışan işçinin işçilik alacakları ile ilgili bir ayrıma gidilmemiştir.

Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı Feshe bağlı işçi alacakları;

  • Kıdem tazminatı,
  • İhbar tazminatı,
  • Yıllık izin ücreti alacağı,
  • Kötü niyet tazminatı vs.

   Evden çalışan işçinin hakları konusuyla alakalı Feshe bağlı olmayan işçi alacakları;

  • Ücret,
  • Fazla mesai ücreti,
  • Ulusal bayram ve genel tatili ücret alacağı,
  • Hafta tatili ücret alacağı vs.

DİLARA GÜL ERBAŞ

Bir yanıt yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak Gerekli alanlar işaretlendi *

Yorum Yap