18 Yaşından Küçük Çocukların Çalıştırılması Ve Tazminat

18 YAŞINDAN KÜÇÜK ÇOCUKLARIN ÇALIŞTIRILMASI ŞARTLARI VE TAZMİNAT

Türkiye’de 18 yaşından küçük çocukların çalıştırılması hem ulusal yasalar hem de uluslararası sözleşmeler çerçevesinde sıkı düzenlemelere tabidir. Çocuk işçiliğinin önlenmesi ve genç işçilerin korunması amacıyla, belirli şartlar ve sınırlamalar getirilmiştir. Bu yazımızda18 yaş altı çalışma şartlarına ve bu durumda işçilere sağlanan tazminat haklarına dair güncel bilgileri ele alacağız. Ayrıca, işverenlerin bu konudaki sorumlulukları ve genç işçilerin haklarını nasıl koruyabilecekleri üzerinde durulacaktır.

İŞ KANUNUNA GÖRE ÇALIŞMA YAŞI

İş Kanunu’na göre, çocukların çalıştırılabilmesi için 15 yaşını doldurmuş olmaları gerekmektedir. Genç işçiler olarak tanımlanan 15 yaşını tamamlamış ancak 18 yaşını tamamlamamış bireyler ise, belirli şartlar altında ve sınırlı koşullarda çalıştırılabilirler. Çalışma yaşının yanı sıra, gece çalışmaları ve çalışma süreleri gibi konularda da çocuk ve genç işçilere yönelik özel düzenlemeler bulunmaktadır.

14 yaşını doldurmamış çocuklar ise eğitimlerine veya gelişimlerine zarar vermeyecek şekilde, sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde çalıştırılabilirler. Bu tür faaliyetler için yazılı sözleşme yapılması ve her bir faaliyet için ayrı izin alınması gerekmektedir.

ÇOCUK İŞÇİ

İş Kanunu’na göre, çocuk işçi tanımı, 14 yaşını bitirmiş ancak 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişiler olarak ifade edilir.

GENÇ İŞÇİ      

İş Kanunu’na göre, “genç işçi” tanımı, 15 yaşını tamamlamış ancak 18 yaşını doldurmamış kişiler için kullanılır. Bu yaş grubundaki bireyler, iş kanununda belirli korumalar altına alınmıştır ve çalıştırılmaları sırasında sağlık, güvenlik, eğitim gibi konularda özel düzenlemelere tabidirler.

ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERİN ÇALIŞTIRILABİLECEĞİ İŞLER

18 yaşından küçük çocukların çalıştırılması için yapabileceği işler, İş Kanunu ve ilgili yönetmeliklere göre belirlenmiştir. Çocuk işçiler (14 yaşını tamamlamış ancak 15 yaşını tamamlamamış ve zorunlu ilköğretimini tamamlamış kişiler), hafif işlerde çalıştırılabilir. Genç işçiler (15 yaşını tamamlamış ancak 18 yaşını tamamlamamış kişiler), daha geniş bir iş yelpazesinde çalışabilirler.

Çocuk işçiler için izin verilen hafif işler:

• Hasat zamanında, güvenli ortamlarda meyve ve sebze toplama, çiçeklerin bakımı gibi işler
• Tavukçuluk ve ipek böcekçiliği alanlarında destek görevleri
• Küçük işletmelerde ve sanatkar dükkanlarında ürün satışı ve müşteri hizmetleri
• Ofis ve büro ortamlarında çeşitli yardımcı görevler
• Gazete ve dergilerin dağıtımı, satış noktalarında satış faaliyetleri (ağır yük taşıma görevleri dışında)
• Ekmek fırınları, pastaneler, manavlar, büfeler ve alkolsüz restoranlarda garsonluk ve satış destek görevleri
• Ürünlerin etiketlenmesi ve manuel paketlenmesi işlemleri
• Kütüphaneler, fuarlar, panayırlar ve sergi alanlarında destek hizmetleri (ağır yük taşıma ve istifleme işleri dışında)
• Spor komplekslerinde ve tesislerinde çeşitli yardımcı görevler
• Çiçekçilik; satış, düzenleme ve bakım işleri

Genç işçiler için izin verilen işler:

• Meyve ve sebzelerin konservelenmesi, sirke ve turşu yapımı, salça, reçel ve marmelat üretimi, meyve-sebze sularının hazırlanması.
• Meyve ve sebzelerin kurutulması ve işlenmesi süreçleri.
• Helva, lokum, şekerleme ve pekmez gibi tatlı ürünlerin üretimi.
• Kasap dükkanlarında et işleme ve hazırlama yardımcı görevleri.
• Çay yapraklarının işlenmesi ve paketlenmesi.
• Kuru yemiş çeşitlerinin seçimi, hazırlanması ve paketlenmesi.
• Koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvanların bakımı ve beslenmesinde yardımcı işler.
• El işçiliği ile süpürge ve fırça yapımı.
• El oymacılığı ile ahşap süs eşyalarının üretimi.
• Toptan ve perakende satış noktalarında ürünlerin satışı, etiketlenmesi ve paketlenmesi.
• Büro ve ofis ortamlarında çeşitli idari ve destek görevleri.
• İlaçlama ve gübreleme dışında kalan çiçekçilik faaliyetleri.
• İçkili mekanlar ve mutfak hizmetleri dışında kalan diğer hizmet sektörü işleri.

ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERİN ÇALIŞTIRILAMAYACAĞI İŞLER

Küçük çocukların çalıştırılmasının yasak olduğu işler:

• Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işler
• Sanayiye ait işler ve gece dönemine rastlayan işler
• Fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler, ısıl işlem, renklendirme ve kimyasal işler

Bu yasaklar, çocuk ve genç işçilerin fiziksel ve psikolojik gelişimlerini olumsuz etkileyebilecek tehlikeli ve zararlı koşullardan korunmalarını sağlamak için konulmuştur. İş Kanunu ve ilgili diğer yasal mevzuatlar, çocuk işçiliği ile mücadelede önemli bir rol oynar ve çocukların korunmasına yönelik standartları belirler.

KÜÇÜK ÇOCUKLARIN ÇALIŞMA KOŞULLARI

18 yaş altı çalışma koşulları 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanuna dayanılarak hazırlanan “Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” ile düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler, çocuk ve genç işçilerin sağlık ve güvenliklerini, fiziksel, zihinsel, ahlaki ve sosyal gelişmelerini korumak, öğrenimlerini devam ettirebilmeleri ve ekonomik istismarlarını önlemek amacıyla yapılmıştır.

Çalışma Süreleri ve Ara Dinlenme Süreleri

18 Yaş Altı Çalışma Süreleri

• Zorunlu eğitimlerini tamamlayıp örgün eğitime devam etmeyen çocuklar için günlük çalışma süresi en çok 7 saat, haftalık toplamda ise 35 saat ile sınırlıdır.
• Sanat, kültür ve reklamcılık alanlarında çalışan çocuklar günde en fazla 5 saat, haftada ise 30 saat çalışabilirler. 15 yaşını doldurmuş çocuklar için bu süreler günlük 8 saate, haftalık olarak da 40 saate çıkabilir.
• Okul eğitimine devam eden çocukların, ders saatleri haricinde çalışabilecekleri süre günde 2 saat, haftada ise toplamda 10 saat ile sınırlıdır.

Ara Dinlenme Süreleri                                                         

• İki saatten fazla dört saatten az süren işlerde otuz dakika,
• Dört saatten yedi buçuk saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında bir saat ara dinlenmesi verilmesi zorunludur.

Gece Çalışması

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 73. maddesine göre, sanayi işlerinde 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır. Buna göre sanayide gece küçük çocukların çalıştırılması söz konusu olamaz.

Günlük Çalışma Süresinden Sayılan Haller

Küçük çocukların çalıştırılması durumunda çalışma sürelerine dahil edilen durumlar şunlardır:

• İşveren tarafından verilen eğitimlerde geçirilen zamanlar
• İşverenin işyeri dışında düzenlediği kurslar ve toplantılarda harcanan süreler
• Yetkili kurum ve kuruluşlarca düzenlenen mesleki eğitim programlarında geçirilen zamanlar
• Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarca düzenlenen etkinliklere temsilci olarak katılım nedeniyle işe gidilemeyen süreler

Bu durumlar, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 66. maddesinde belirtilen çalışma süresine ek olarak, çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma sürelerinin hesaplanmasında göz önünde bulundurulur. Bu süreler, işçilerin mesleki gelişimini desteklemek ve onlara eğitim fırsatları sağlamak için çalışma sürelerine dahil edilir.

Hafta Tatili, Ulusal Bayram ve Genel Tatil

18 yaş altı çalışma düzenlemeleri, onların dinlenme haklarını da gözetir. Bu bağlamda, haftalık izin süreleri kesintisiz olarak en az 40 saat olmalıdır. Ayrıca, ulusal bayram ve genel tatillerde çocuk ve gençlerin çalıştırılması yasaktır. Bu düzenlemeler, genç işçilerin hem dinlenme haklarının korunmasını hem de eğitim ve sosyal yaşamlarına zaman ayırabilmelerini sağlamak amacıyla konmuştur.

Yıllık Ücretli İznin Kullandırılması

Çocuk ve genç işçiler için belirlenen yıllık ücretli izin süresi, minimum 20 gün olarak tanımlanmıştır. Bu izin süresinin kesintisiz olarak kullanılması temel kuraldır. Ancak, çocuk veya genç işçinin faydasına olacak şekilde ve onların talebi doğrultusunda, izin süresi en fazla iki bölüm halinde kullanılabilir. Eğitimlerine devam eden çocuk ve genç işçilere ise, yıllık ücretli izinleri, okulların tatil dönemlerinde veya eğitim programlarına ara verildiği zamanlarda verilmelidir. Bu düzenleme, genç işçilerin eğitimlerini aksatmadan dinlenme haklarından faydalanabilmelerini sağlamak için yapılmıştır.

KÜÇÜK ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİ ÇALIŞTIRMADA İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Çocuk ve genç işçi çalıştırmada işverenin yükümlülükleri, Türkiye’de “Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” ile düzenlenmiştir. Bu yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 71. maddesi gereğince hazırlanmış olup, çocuk ve genç işçilerin sağlık ve güvenliklerini, fiziksel, zihinsel, ahlaki ve sosyal gelişmelerini korumayı amaçlamaktadır.

Çocuk ve Genç İşçileri Çalıştıramayacak İşverenler

Çocuk ve genç işçilerin istihdamı konusunda, işverenler ve onların temsilcileri için bazı kısıtlamalar bulunmaktadır. Bu kapsamda;

• Çocuklara yönelik suçlardan mahkumiyet almış kişiler,
• Yüz kızartıcı suçlar sebebiyle hüküm giymiş olanlar,

çocuk ve gençleri çalıştıramazlar. Bu düzenleme, genç işçilerin güvenliği ve korunması amacıyla getirilmiştir.

İş Sözleşmesi ve Belge Yükümlülüğü

İşveren çalıştırdığı çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisi ile yazılı iş sözleşmesi yapmak zorundadır. On dört yaşını doldurmamış çocuklar; onların fiziksel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişimlerine ya da eğitimlerine zarar vermeyecek şekilde sanat, kültür ve reklamcılık gibi alanlarda yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı ayrı izin almak şartıyla çalıştırılabilirler.

İşveren, çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisine, çocuk ve genç işçinin çalıştırılacağı iş, karşılaşabileceği riskler ve alınan önlemler hakkında bilgi vermek zorundadır.

İşveren, okula devam eden çocuk ve genç işçiden çalıştırmaya başlamadan önce, öğrenci olduğuna dair belge istemeli ve söz konusu belgeyi özlük dosyasında muhafaza etmelidir.

İşverenin Eğitim ve Diğer Yükümlülükleri

• İşverenlerin sorumlulukları arasında, çocuk ve genç işçilere işe başlamadan evvel işin gerektirdiği eğitimleri sağlamak, işyerinin risklerini ve çalışanların yasal haklarını anlatmak yer alır.
• Çocuk ve genç işçilerin işe alınmaları ve çalıştırılmaları sırasında, onların güvenlikleri ve sağlıkları gözetilmeli, fiziksel ve zihinsel gelişimleri, ahlaki değerleri ve sosyal uyumları ön planda tutulmalıdır.
• Eğitime devam eden çocuk ve genç işçilerin okul başarılarına ve mesleki eğitimlerine katılımlarına engel olmayacak şekilde çalıştırılmaları esastır.
• İşverenler, genç işçilerin deneyim eksikliğinden veya bilgi yetersizliğinden kaynaklanabilecek risklere karşı onları korumakla yükümlüdürler ve bu koruma, onların sağlık ve güvenliklerini her türlü tehlikeden uzak tutmayı içerir.

Bu kurallar, çocuk ve genç işçilerin hem işyerinde güvende olmalarını hem de kişisel gelişimlerini sürdürebilmelerini sağlamak için önemlidir.

ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERİN ÜCRET HAKKI

İşverenin ücret ödeme yükümlülüğü, iş sözleşmesinin temel bir parçasıdır ve ücret ödenmeksizin yapılan işler, iş sözleşmesi kapsamında değil, vekalet sözleşmesi hükümlerine tabidir. Bu nedenle, çocuk ve genç işçilerin ücretsiz olarak çalıştırılması yasaktır. 2014 yılında Asgari Ücret Yönetmeliği’nde yapılan bir değişiklikle, on altı yaşın altındaki ve üstündeki işçiler arasındaki asgari ücret farkı kaldırılmıştır. Bu değişiklikle, hukukumuzda asgari ücret miktarı, çocuk ve genç işçiler ile on sekiz yaşından büyük işçiler için eşitlenmiştir.

ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERİN SENDİKAL HAKLARI

Sendikalar Kanunu’nun 17. Maddesi, on beş yaşını dolduranların işçi sendikalarına üye olabileceğini belirtir. Bu, genç işçilerin sendikal haklardan yararlanmasının önünü açar. Aynı kanunun 6. Maddesi, sendika kurucusu olabilmek için fiil ehliyetine sahip olma şartını koşar. Ancak, kazai rüşt kararıyla fiil ehliyeti kazanan gençler de sendika kurabilir. Bu düzenlemeler, gençlerin sendikal faaliyetlere katılımını destekler ve onların çalışma hayatındaki haklarını güçlendirir.

ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİNİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ FESİH HAKKI VE KIDEM TAZMİNATI

Çocuk ve gençlerin çalışma hayatına katılımları, yasal temsilcilerinin onayı ile mümkün olurken; iş sözleşmelerinin sonlandırılması noktasında, yasal temsilcinin izni gerekmez. Anayasa gereğince, zorla çalıştırılma yasaklandığından, iş sözleşmesinin feshedilmesi, yasal temsilcinin onayına tabi tutulamaz. Aksi takdirde, bu durum, küçüklerin iradelerine aykırı bir çalışma zorunluluğu yaratır ve anayasal hakların ihlali anlamına gelir. Dolayısıyla, çocuk ve genç işçilerin iş sözleşmesini sona erdirme yetkisi mevcuttur ve bu hak, tek taraflı bir beyanla kullanılabilir

Yargıtay’ın 1991 tarihli bir kararına göre, on üç yaşından küçükken işe başlayan çocukların, on üç yaşına gelene kadar geçen süredeki hizmetleri İş Kanunu’nun kapsamı dışında kabul edilmiş ve bu süre zarfındaki iş sözleşmeleri geçmişe yönelik olarak geçersiz sayılmıştır. Bu yüzden, on üç yaşından önceki hizmet süreleri için kıdem tazminatı hesaplanamaz. Ancak, bu karar akademik çevrelerde tartışma konusu olmuştur. Zira, 1958 tarihli bir Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararında, yasaklanmış bir işte çalıştırılan bir işçinin iş sözleşmesinin geçersizliğinin, geçmişe değil, sadece geleceğe etkili olduğu ve kişinin çalıştığı süre boyunca işçi statüsünde olduğu ifade edilmiştir. Türk Borçlar Kanunu’nun 394. maddesi göz önünde bulundurulduğunda, geçersizliği sonradan anlaşılan iş sözleşmelerine dayalı alacakların korunması daha uygun olacaktır. Öte yandan, İş Kanunu’na uygun asgari yaşta işe başlayan çocuk ve genç işçilerin, 4857 Sayılı İş Kanunu ve halen yürürlükte olan 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi uyarınca kıdem tazminatı hakları konusunda bir ihtilaf bulunmamaktadır.

HARBİYE HUKUK BÜROSU İŞ HUKUKU AVUKATI HİZMETLERİMİZ

İş hukuku alanındaki anlaşmazlıklar, her bir durumun kendine has hukuki özelliklerini taşır ve bu nedenle, işverenlerden talep edilecek tazminatlar da her olaya özgü olarak değişkenlik gösterir. İşçiler, karşılaştıkları durumları hukuki açıdan doğru bir şekilde tanımlamalı ve mevcut hukuki seçenekleri dikkatlice değerlendirmelidir, çünkü her vaka farklı sonuçlar doğurabilir.

İş hukukunda, arabuluculuk sürecinden başlayarak, dilekçe hazırlama, dava açma ve sürecin takibi gibi aşamalar, işçinin zayıf konumunu göz önünde bulundurarak ve hak kaybına uğramamasını sağlamak amacıyla bir “İş Hukuku Avukatı” tarafından yönetildiğinde daha verimli sonuçlar alınabilir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Yasal çalışma yaşı kaçtır?

Türkiye’de yasal çalışma yaşı 15’tir. 15 yaşından küçük çocukların çalıştırılması kesinlikle yasaktır. 15-18 yaş arası gençlerin çalıştırılması ise belirli kısıtlamalara tabidir.

İş Kanunu çalışma yaşını kaç olarak belirlemiştir?

İş Kanunu, asgari çalışma yaşını 15 olarak belirlemiştir. Bu yaşın altındaki küçük çocukların çalıştırılması yasaktır ve 15-18 yaş arası genç işçiler için özel koruma ve çalışma koşulları bulunmaktadır.

18 yaşını doldurmayanlar çalışabilir mi?

Türkiye’de yasal çalışma yaşı 15’tir ve bu yaşın altındaki küçük çocukların çalıştırılması yasaktır. 15 ile 18 yaş arasındaki küçük çocukların çalıştırılması ise belirli şartlara bağlıdır. Örneğin, bu yaş grubundaki gençlerin okul başarılarını olumsuz etkileyecek işlerde çalıştırılmaları yasaklanmıştır. Ayrıca, işverenlerin genç işçilerin sağlık ve güvenliklerini tehlikeye atacak işlerde onları çalıştırmaları da yasaktır. 15 yaşını doldurmuş ancak 18 yaşını doldurmamış gençler için çalışma süreleri günde 7 saat ve haftada 35 saat ile sınırlıdır. 18 yaşını doldurmayan gençlerin çalışabilmesi için sağlık kontrollerinden geçmeleri ve sağlık raporu almaları gerekmektedir.

15 yaşını doldurmuş 18 yaşını doldurmamış çalışan işçiye ne denir?

15 yaşını doldurmuş ancak 18 yaşını doldurmamış çalışanlara “genç işçi” denir. Bu yaş grubundaki bireyler, İş Kanunu’na göre özel koruma altındadır ve belirli şartlar altında çalıştırılabilirler. 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişilere ise “çocuk işçi” denir.

Çocuk işçi ve genç işçinin çalışma koşulları nelerdir?

14 yaşını bitirmiş ancak 15 yaşını doldurmamış çocuk işçiler sadece hafif işlerde çalıştırılabilirler. Genç işçiler, 15 yaşını tamamlamış ancak 18 yaşını tamamlamamış kişilerdir. Genç işçiler, günde en fazla sekiz ve hafta ise en fazla kırk saate kadar çalıştırılabilirler.

• Okula devam eden genç işçi veya çocuk işçiler, eğitim dönemlerinde eğitim saatleri dışında günde en çok 2 saat çalıştırılabilirler.
• Eğitimine devam etmeyen veya temel eğitimini tamamlamış 15 yaşını tamamlamamış çocuk işçiler, günde en fazla 7 saat, haftada ise toplamda 35 saat çalıştırılabilirler.
• Genç işçiler, 24 saatlik zaman diliminde, kesintisiz en az 14 saat dinlendirilmek zorundadır.

Bu koşullar, çocuk ve genç işçilerin fiziksel, zihinsel, ahlaki ve sosyal gelişimlerini desteklemek ve onları ekonomik istismardan korumak için belirlenmiştir. İşverenlerin bu kurallara uyması zorunludur ve ihlal durumunda cezai yaptırımlar uygulanabilir.

15 yaşını tamamlamış çocuklar için günlük çalışma süresi kaç saati geçemez?

15 yaşını tamamlamış çocuklar için günlük çalışma süresi sekiz saati geçemez ve haftalık çalışma süresi ise kırk saati geçemez

18 yaş altı çalışma izni nasıl alınır?

18 yaşından küçük çocukların çalıştırılması için çalışma izni işveren tarafından İşkur’a başvuru yapılmasını gerektirmektedir. İşveren, 18 yaş altı çalışma izni için genç işçinin çalıştırılacağı iş yerinin bilgileri, genç işçinin sağlık raporu ve velisinin onayını içeren bir dilekçe ile başvuruda bulunur. Çalışma izni, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilir ve genç işçinin çalışma koşulları, sağlık durumu ve eğitim durumu göz önünde bulundurularak değerlendirilir.

18 yaş altı en fazla kaç saat çalışabilir?

18 yaş altı çalışma süreleri şu şekilde düzenlenmiştir:

• Temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocuklar (15 yaşını doldurmuş ancak 18 yaşını doldurmamış), günde maksimum 8 saat ve haftada maksimum 40 saat çalışabilirler.
• Okula devam eden genç işçi veya çocuk işçiler, eğitim dönemlerinde eğitim saatleri dışında günde en çok 2 saat haftada en çok 10 saat çalıştırılabilirler.

17 yaşındaki biri fabrikada çalışabilir mi?

17 yaşındaki bir genç, belirli koşullar altında fabrikada çalışabilir. İş Kanunu’na göre, 15 yaşını tamamlamış ancak 18 yaşını doldurmamış küçük çocukların çalıştırılmasına izin verilmektedir. Ancak, genç işçilerin çalıştırılacağı işlerin, onların sağlık, eğitim ve gelişim haklarını tehlikeye atmayacak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.

18 yaş altı çalışma saatleri, günde maksimum 8 saat ve haftada maksimum 40 saat ile sınırlıdır. Ayrıca, genç işçilerin çalıştırılacağı iş yerleri için İşkur’a başvuru yapılması ve gerekli izinlerin alınması zorunludur.

Bu nedenle, 17 yaşındaki bir genç, yasal düzenlemelere uygun olarak ve gerekli izinler alındıktan sonra fabrikada çalışabilir. Ancak, genç işçilerin çalışma koşulları, iş sağlığı ve güvenliği standartlarına uygun olmalıdır.

17 yaşında biri sigortalı çalışabilir mi?

Evet, Türkiye’de 17 yaşında bir genç, belirli şartlar altında sigortalı olarak çalışabilir. İş Kanunu’na göre, 15 yaşını doldurmuş gençler, hizmet akdiyle çalıştırılabilir ve sigortalı olabilirler. Bu durumda, 17 yaşındaki bir genç için de sigortalı çalışma mümkündür.

Sigortalı olarak çalışabilmek için, işverenin genç işçi adına İşkur’a başvuruda bulunması ve gerekli sağlık raporları ile diğer belgelerin sunulması gerekmektedir. Ayrıca, genç işçinin çalışma koşulları, iş sağlığı ve güvenliği standartlarına uygun olmalıdır.

18 yaşından küçükler ne iş yapabilir?

18 yaşından küçük çocukların çalıştırılması için belirli şartlar getirilmiştir. Buna göre 18 yaş altı çalışma için yapılabilecek işler, İş Kanunu ve ilgili yönetmeliklere göre belirlenmiştir.

• Çocuk işçiler(14 yaşını tamamlamış ancak 15 yaşını tamamlamamış ve zorunlu ilköğretimini tamamlamış kişiler), hafif işlerde çalıştırılabilir.
• Genç işçiler(15 yaşını tamamlamış ancak 18 yaşını tamamlamamış kişiler), daha geniş bir iş yelpazesinde çalışabilirler. Örneğin, kiremit ve tuğla üretimi, kurutma ve montaj işleri, odun ve kağıt hamuru üretimi gibi işlerde çalışabilirler.

Çocuk işçiler için örnek işler şunlardır:

• Meyve, sebze, çiçek toplama işleri
• Kümes hayvancılığı ve besiciliği yardımcı işlerinde çalışma
• Esnafların yanında satış işi
• Dergi ve gazete gibi yazılı ürünlerin dağıtımı
• Fırın, pastane, büfe, manav işlerinde komi veya satış elemanı olarak çalışma.

Genç işçiler için örnek işler şunlardır:

• Kiremit, tuğla üretim işleri
• Kurutma, montaj, yapıştırma işleri
• Odun ve kağıt hamuru üretimi işleri
• Selüloz üretme işleri
• Un ve çeltik fabrikalarında yapılabilecek işler.

Bu işlerin dışında, genç işçilerin çalışabileceği işlerin listesi genişleyebilir ve işlerin ağır veya tehlikeli olmaması esastır. İşverenlerin, genç işçileri çalıştırırken İş Kanunu ve ilgili yönetmeliklerde belirtilen koşullara uyması zorunludur.    

16 yaşında sigorta olur mu?

16 yaşında bir kişiye sigorta yapılması mümkün değildir. Sigorta başlangıcı olarak kabul edilen en erken yaş 18’dir. 18 yaşını doldurmamış kişilere staj veya benzeri durumlardan dolayı sigorta yapılsa da bu sigorta başlangıcı olarak sayılmaz. Ancak, 18 yaş altı çalışmalar, kişilerin Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamındaki sigortalılıkları hesaplanırken prim ödeme gün sayısına eklenir.

16 yaşından küçük çocukların günde kaç saatten fazla çalışması yasaktır?

16 yaşından küçük çocukların çalıştırılması günlük çalışma süresi, 7,5 saati aşmamak kaydıyla düzenlenmiştir. Eğitimlerine zarar vermeyecek şekilde ve yalnızca hafif işlerde çalıştırılabilirler. Okul dönemlerinde çocukların çalışma süresi haftada en fazla 37,5 saat olmalıdır. Ayrıca, gece vardiyalarında çalıştırılmaları yasaklanmıştır ve çalışma saatleri arasında en az 12 saatlik dinlenme süresi olması gerekmektedir.

18 yaşından küçükler ağır ve tehlikeli işlerde çalışabilir mi?

Hayır, 18 yaşından küçük çocukların çalıştırılması ağır ve tehlikeli işler bakımından yasaktır. İş Kanunu ve ilgili yönetmeliklere göre, çocuk ve genç işçilerin sağlıklarını ve güvenliklerini tehlikeye sokacak işlerde çalıştırılmaları yasaklanmıştır.

18 yaş altı gece çalışabilir mi?

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 73. maddesine göre, sanayi işlerinde 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır. Buna göre sanayide gece küçük çocukların çalıştırılması mümkün değildir.

18 yaş altı çalışma aile izin belgesi

18 yaş altı çalışma izni için, işverenin İşkur’a başvuruda bulunması ve gerekli belgeleri sunması gerekmektedir. Bu belgeler arasında çocuğun sağlık raporu ve velisinin onayını içeren bir dilekçe bulunur.

18 yaşından küçük sigortasız işçi çalıştırmanın cezası

18 yaşından küçük çocukların çalıştırılması durumunda sigorta yapılmaz ise Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen idari para cezaları uygulanır. 2024 yılı için güncel ceza tutarları şu şekildedir:

• İşe giriş bildirgesi verilmemesi durumunda sigortalı başına 40.000 TL
• Beyanname verilmeyen her bir ay için sigortalı başına 40.000 TL
• İşten ayrılış bildirgesinin verilmemesi durumunda sigortalı başına 2.000 TL
• Bir sigortalının toplam 1 ay sigortasız çalıştırılması halinde ceza tutarı 82.000 TL
• 1 yıl sigortasız işçi çalıştırma cezası işe giriş harici ortalama 480.000 TL

Bu cezalar, kayıt dışı çalıştırılan sigortalıların tespiti durumunda uygulanır ve SGK denetmen ya da müfettişlerince veya diğer kamu kurumlarının denetimi ya da mahkeme kararı sonucu tespit edilebilir.