ASKERLİK SONRASI İŞE BAŞLATMAMA TAZMİNATI – 2024

ASKERDEN DÖNDÜM İŞVERENİM İŞE BAŞLATMIYOR

Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı işçiler tarafından az bilinen bir durumdur. İşçi askerlik nedeniyle işten ayrılıp vatani görevini tamamlayıp döndükten sonra sahip olduğu bu haklar çok önemli ve bilinmesi gereken bir durumdur. Askerden dönen işçiyi bazı şartların olması durumunda işe almayan işveren işçiye bir takım Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı ödemek zorundadır. Makalemizin tamamını eksiksiz okumanızı tavsiye ediyoruz.

Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı konusunda sorun yaşıyor ve hukuki yardım almak istiyorsanız buraya tıklayarak avukatlarımıza mesaj yazıp sorunlarınızı anlatabilir veya iletişim bölümünden bizimle direk iletişime geçebilirsiniz.

ZORUNLU ASKERLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILMA

Zorunlu askerlik nedeniyle işten ayrılmaya sebebiyet veren muvazzaf askerlik görevi, belirli bir yaşa gelmiş olan her erkek Türk vatandaşı tarafından yerine getirilmesi gereken bir görev olarak bilinir. İşçi, muvazzaf askerlik sebebiyle silahaltına alındığında, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 31. Maddesi uyarınca hareket edilir. Buna göre askerlik vazifesi sebebiyle işten ayrılacak işçi, sülüs belgesinin diğer adıyla sevk belgesinin eklenmiş olduğu fesih dilekçesini işverene sunması gerekmektedir. Dilekçenin sunulması üzerine işverenin işçinin çıkışını yapıp SGK’ya 12 çıkış koduyla bildirim yapması gerekmektedir.

Ayrıca işveren tarafından işçiye şartları haizse kıdem tazminatı ve sair işçilik alacaklarının ödenmesi zorunludur. İşçiye, işveren tarafından kıdem tazminatı ve sair işçilik alacaklarının ödenmemesi durumunda askerlik sebebiyle iş akdini sonlandıran işçi, işçilik alacakları için yasal yollara başvurabilmektedir. Bu noktada öncelikli olarak arabuluculuk sürecinin başlatılması gerekmektedir. Askerde iken hukuki sürecin yürütülmesi hususunda sıkıntı yaşanmasına yol açmamak için Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı konusunda buraya tıklayarak Harbiye Hukuk Bürosu’nun alanında uzman iş hukuku avukatlarından yardım alabilirsiniz.

BEDELLİ ASKERLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILMA

Bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılma durumu, işçinin bir yıl veya daha uzun süreli çalıştığı iş yerinden bedelli askerlik için iş sözleşmesini feshetmesi durumunda kıdem tazminatı hakkı kazanmasını içerir. Bedelli askerlik sebebiyle işten ayrılan işçi, zorunlu askerlikte olduğu gibi kıdem tazminatını talep edebilir. İşveren tarafından bedelli askerlik sebebiyle aleyhe yapılacak herhangi bir söylem, kanun nezdinde kabul görmeyecektir. İş Kanunu’nun 31. Maddesi bedelli askerlik için de geçerlidir.

7146 sayılı Askerlik Kanunu’na eklenen geçici 55. Madde ile yapılan düzenleme kapsamında, işçi temel askerlik eğitimi devam ederken ücretsiz izinli sayılmaktadır. İşçi, bedelli askerlik nedeniyle iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatı alabilir. Bu düzenleme işçiye iki seçenek sunar: İşçi iş sözleşmesini askıya alabilir veya iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatı alma hakkını kullanabilir.

ASKERLİK VAZİFESİ NEDENİYLE İŞTEN AYRILAN İŞÇİNİN HAKLARI NELERDİR?

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 120. Maddesi ile 1475 sayılı eski İş Kanunu’nun mevcut hali incelendiğinde, şu anda yürürlükte olan ve kıdem tazminatını düzenleyen 14. Madde, muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılan işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağını belirtir. Türk Dil Kurumu sözlüğünde “muvazzaf” kelimesinin anlamı, “Askerlik, Silahlı Kuvvetlerde vazife başında olan subay ve astsubaylarla askerlik hizmetini yapan erler” olarak belirtilmiştir. Kıdem tazminatına hak kazanmanın temel koşulu, bir iş yerinde en az 1 yıl süreyle çalışmış olmaktır.

Bu temel koşul, askerlik nedeniyle kıdem tazminatı talep eden kişiler için de geçerlidir. 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesi’ne göre, işçi muvazzaf askerlik nedeniyle işten ayrıldığında kıdem tazminatına hak kazanacak olsa da ihbar tazminatına hak kazanamaz. Bu nedenle askere gitmek isteyen bir işçinin, önceden işverene bildirmeden ani bir kararla iş sözleşmesini feshetme ve ihbar öneli vermeme hakkı bulunmaktadır.

ASKERLİK VAZİFESİ NEDENİYLE İŞTEN AYRILAN İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI HAKKI

İşçi ve işveren arasındaki iş ilişkisi, önceden 1475 sayılı İş Kanunu ile düzenleniyordu; ancak 4857 sayılı İş Kanunu ile 1475 sayılı kanun yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak, 1475 sayılı İş Kanunu’nun kıdem tazminatını düzenleyen 14. Maddesinin yürürlüğü devam etmektedir. Dolayısıyla, işçinin zorunlu askerlik hizmeti nedeniyle iş sözleşmesini sona erdirme hakkı için 1475 sayılı İş Kanunu’nun kıdem tazminatını düzenleyen 14. Maddesine başvurulmalıdır. Bu maddeye göre, muvazzaf askerlik nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda işçinin kıdem tazminatı talep hakkı doğacaktır.

Askere giden işçinin kıdem tazminatı alıp alamayacağı sorusuna verdiğimiz yanıttan sonra, bu işçinin ne kadar kıdem tazminatı alacağı sorusuna da yanıt verelim. Askere giden işçinin kıdem tazminatı, normal kıdem tazminatının hesaplandığı yöntemle belirlenir. Harbiye Hukuk Bürosunun kıdem tazminatı hesaplama robotunu kullanmak için buraya tıklayabilirsiniz. Yani işçinin en son aldığı brüt maaşı, geçmişe dönük hizmet ettiği yıl sayısıyla çarpılarak işçinin ne kadar tazminat alacağı hesaplanır.

İŞÇİNİN ASKERLİK SONRASI AYNI İŞ YERİNDE İŞE BAŞLAMA HAKKI NEDİR?

İşçi ve işveren arasındaki iş ilişkisinin detayları, 4857 sayılı İş Kanunu’nun Askerlik ve Kanundan Doğan Çalışma başlıklı 31. Maddesinde düzenlenmiştir. Kanun metni şu şekildedir: “Muvazzaf askerlik ödevi dışında manevra veya herhangi bir sebeple silahaltına alınan veyahut herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi yüzünden işinden ayrılan işçinin iş sözleşmesi işinden ayrıldığı günden başlayarak iki ay sonra işverence feshedilmiş sayılır.”

İşçinin bu haktan faydalanabilmesi için o işte en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir. Bu süreye her fazla yıl için iki gün eklenir, ancak toplam süre doksan günü geçemez. İş sözleşmesinin feshedilmiş sayılabilmesi için beklenilmesi gereken süre içinde işçinin ücreti işlemez. Özel kanunların bu konudaki hükümleri saklıdır.

Askerlik ve kanuni ödev nedeniyle işten ayrılan işçiler, görevin sona ermesinden itibaren iki ay içinde işe geri dönmek istediklerinde işveren, eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa hemen, aksi takdirde boşalacak ilk işe diğer isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. İşveren, bu yükümlülüğünü yerine getirmezse, Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı için işe alınma talebinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür.

Ayrıca özellikle belirtmek gerekir ki askerlik sebebiyle işten ayrılan işçinin Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı yeniden aynı işe başladığında yıllık iznin hesabında geçmiş dönemin çalışması da eklenerek belirlenecek kıdem üzerinden hesaplama yapılacaktır.

İŞÇİNİN ASKERLİK SONRASI AYNI İŞ YERİNDE İŞE BAŞLAMASI İÇİN UYGULANACAK USUL NEDİR?

İşçi, zorunlu askerlik hizmetini tamamladıktan sonra görevin sona erdiği tarihten itibaren iki ay içinde işe geri dönmek isteğini yazılı olarak işverene iletir. Buraya tıklayarak yazılı bildirim örneğine ulaşabilirsiniz. Unutulmamalıdır ki yazılı bildirimi işverene noter aracılığıyla yapmak ispat açısından elinizi güçlendirecektir. İndirdiğiniz dilekçe örneğine şahsınıza ait bilgileri girdikten sonra noter aracılığı ile işverene iletebilirsiniz. İşveren, eğer aynı işte ya da benzer bir pozisyonda boş bir yer varsa, işçiyi oraya almak zorundadır.

Peki, sırf tazminat ödememek için işveren tarafından işe alınan işçi, işveren tarafından kısa bir süre içerisinde işten çıkarılırsa ne olacak? Bu noktada işçi gerekli şartları haizse işe iade davası açabilecektir. Zira, işçinin askerlik öncesi çalışması ile askerlik sonrası çalışması birleştirilerek işçin kıdem yılı hesaplanmaktadır.

İşveren, gerekli şartların mevcut olmasına rağmen iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünden kaçınırsa, işe geri dönmek isteyen eski işçiye 3 aylık Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı ödemekle yükümlüdür. Bu hak, hem zorunlu askerlik hem de bedelli askerlik görevini tamamlayan işçiler için geçerlidir.

İşçi, askerlik görevini tamamladıktan sonra işe alınmazsa, işe iade davası açma hakkına sahip değildir. İş Kanunu’nun 18. Maddesi ve devamındaki hükümlerle birlikte yüksek mahkeme kararları incelendiğinde, işçinin işe iade davası açamayacağı ve iş güvencesinden yararlanamayacağı anlaşılır. Bu durumun sebebi, iş sözleşmesinin askerlik sebebiyle sona erdirilmiş olmasıdır.

BEDELLİ ASKERLİK İÇİN AYRILAN İŞÇİ İŞE BAŞLAMA TALEBİNDE BULUNABİLİR Mİ?

İşten ayrılan işçi, muvazzaf askerlik görevi nedeniyle askerlik dönüşünde işine geri dönme hakkına sahiptir. Ancak, belirtildiği gibi bedelli askerlik durumunda işçinin seçimlik hakları bulunmaktadır. İşçi, bedelli askerlik sürecinde ücretsiz izin talep edebileceği gibi kıdem tazminatını alarak işten ayrılma hakkına da sahiptir. İşçi, ücretsiz izin talebinde bulunsa ve işe devam etmek istese bile askerlik nedeniyle işten çıkartılması durumunda 31. Madde kapsamındaki haklarını kullanma ve tazminat talep etme yetkisine sahip olacaktır. Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı bedelli askerlik yapan işçiler içinde geçerlidir.

YEDEK SUBAY, YEDEK ASTSUBAY OLARAK ASKERLİK VAZİFESİNİ YERİNE GETİREN İŞÇİ İŞE BAŞLAMA TALEBİNDE BULUNABİLİR Mİ?

Yedek astsubay iki yıl süreli, yedek subay ise 4 yıl süreli yükseköğretim kurumu mezunlarından Silahlı Kuvvetlerin ihtiyacı kadarının seçilmesini müteakip yedek astsubay temel eğitimini başarı ile tamamlayan ve astsubay astçavuş naspedilen yükümlülerin 12 ay süreyle tabi olduğu askerlik hizmetidir. Askerlik veya kanuni ödev sebebiyle işten ayrılan çalışanlar, görevin sona ermesinden itibaren iki ay içinde işlerine geri dönmek isterlerse, işverenin sorumluluğu doğar. Eğer eski pozisyonları ya da benzer işlerde boş pozisyon varsa, işveren derhal harekete geçmeli; aksi takdirde boşalacak ilk pozisyonda diğer başvuranlara tercih ederek, o anki şartlarla işe almak zorundadır.

İşveren bu yükümlülüğü yerine getirmezse, eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür. Yani, askerlik vazifesini her ne şekilde yapmış olursanız olun işverenin İş Kanunu’nun 31. maddesinden doğan sorumluluğu devam etmektedir. Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı aynı şekilde geçerlidir.

İŞÇİNİN ASKERLİK SONRASI AYNI İŞ YERİNDE İŞE BAŞLATILMAMASI HALİNDE HAKLARI NELERDİR?

İşten ayrılırken kıdem tazminatını alıp almasa da, askerlik görevini tamamlayan bir çalışanın eski işine ve görevine geri dönme hakkı mevcuttur. Bu hak, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 31. Maddesinde özel bir yer bulmuştur.

İşçi, askerlik görevini tamamladıktan sonra 2 ay içinde eski işverenine başvurarak yeniden işe alınma talebinde bulunabilir. İşveren, eski görevinde veya benzer bir görevde boş pozisyon bulunması durumunda işçiyi hemen işe almakla yükümlüdür. Eğer boş pozisyon bulunmazsa, benzer görevde bir boş pozisyon oluştuğunda öncelikle bu işçiyi işe almak zorundadır. Bu zorunluluğa uymayan işveren, eski işçisini işe almadığı durumda Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı ödemekle yükümlüdür. Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı, genellikle “Askerlikten Doğan Tazminat” olarak adlandırılır. Bu tazminat, 3 aylık ücret üzerinden hesaplanmaktadır.

İŞÇİNİN ASKERLİK SONRASI İŞE BAŞLATILMAMASI HALİNDE NE YAPMASI GEREKİR?

İşçi, yukarıda bahsedilen usule göre işverene müracaatta bulundu ve işveren tarafından işçiye herhangi bir dönüş sağlanmadıysa ya da aleyhe bir bildirimde bulunulduysa işçinin işverene yönelik izleyeceği yol, gerekli yasal sürecin başlatılmasıdır. Bu noktada ilk olarak arabuluculuk müessesesine başvurularak işveren ile arabuluculuk müzakerelerine başlanması gerekmektedir. Zira, bu yol atlanarak yapılacak işlemler usulden redde sebebiyet verecektir. Arabuluculuk müzakerelerinde işveren ile bir anlaşma sağlanması durumunda işçiye iki seçenek doğmaktadır.

Bunlar, işçinin tekrardan aynı işyerinde çalışmaya başlatılması ya da işçiye 3 aylık ücret tutarında Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı verilmesidir. Anlaşma sağlanmaması durumunda ise işçinin müracaat edeceği yol, iş mahkemesinde açacağı işçilik alacağından kaynaklı bir davadır. Dava açmadan önce işverenin iş ilanlarını kontrol etmek, işveren tarafından yeni işe alımların yapılıp yapılmadığını dair kayıtları mahkemeye sunmak, işçinin mahkeme sürecinde daha hızlı yol almasını sağlayacaktır.

Bu davanın neticesinde işçi, mahrum kaldığı 3 aylık ücret tutarındaki Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatını faiziyle birlikte işvereninden alabilecektir. Bu noktada, işçinin hak ve menfaatlerinin tam işlenmesi adına alanında uzman bir iş hukuku avukatından yardım alması işçinin lehine olacaktır. Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı konusunda Alanında uzman iş hukuku avukatlarımızla iletişim bölümünden ücretsiz olarak irtibata geçebilirsiniz.

İŞÇİNİN ASKERLİK SONRASI İŞE BAŞLATMAMA TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

İşçinin askerlik sonrası işe başlatılmaması durumunda alacağı Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı İş Kanunu’nun 31’inci maddesinde 3 aylık ücret tutarındadır diye belirtilmiştir. Peki bu 3 aylık ücretten anlamak gereken nedir? Bu hususta doktrin ve Yargıtay içtihatlarında bir netlik bulunmamaktadır. Bir görüşe göre işçinin askerlik sonrası işe başlatılmaması durumunda hak edeceği 3 aylık ücret tutarındaki Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı, askerlik sebebiyle işi bıraktığı andaki son ücret üzerinden hesaplanacaktır. Başka bir görüşe göre ise işçinin askerlik sonrası işe başlatılmaması halinde hak edeceği 3 aylık ücret tutarındaki Askerlik sonrası işe başlatmama tazminatı, işçinin askerlik görevini tamamladığı andaki hak edeceği yani işçinin askerlik görevini tamamladığı dönemdeki maaşı ne olacaksa o ücret üzerinden hesaplanacaktır.

Sultan Dilara Bardi