Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçinin tazminat hakkına Çalışma hayatını düzenleyen mevzuatlarımızdan olan İş Kanunu çözüm sunduğu gibi işçilerin zaman zaman yaşadığı problemlere de çözüm sunmaktadır. Bu sorulardan birisi de evlilik halinde iş akdinin ne olacağıdır. Evlenen kadın işçi, evlilik tarihi başlangıç olmak suretiyle bir yıllık süre içerisinde işten ayrılma hakkını kullanabilir.

Bu durumda kadın işçi, evliliği gerekçe göstererek iş sözleşmesini feshedebilir. Dikkat edilmesi gereken husus, sözleşmeyi feshetme bildiriminin usule uygun olması gerektiğidir. İşçi, işverene dilekçe sunarak talebini beyan edip sözleşmeyi feshedebilecektir. Dikkat edilmesi gereken bir başka durum da evlilik tarihidir. Evlilik tarihi de resmi nikahın kıyılmasıyla başlayacaktır.

Unutmamak gerekir ki bu hak yalnızca kadın işçileri kapsayan bir haktır. Evlilik sebebiyle işten ayrılan kadın işçi, gerekli şartların olması halinde kıdem tazminatı almaya da hak kazanır. Bununla birlikte evlenen işçi, ihbar tazminatı yükümlüsü de olamaz. Zira ihbar süresine uyması gibi bir yükümlülüğü de yoktur.

EVLİLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILMA DURUMUNUZ VAR VE İŞ YERİ İLE SORUN YAŞIYORSANIZ BURAYA TIKLAYARAK ALANINDA UZMAN İŞ HUKUKU AVUKAATLARIMIZDAN DESTEK ALABİLİRSİNİZ.

EVLİLİK NEDENİYLE KIDEM TAZMİNATI ALMA HAKKI

Evlilik nedeniyle işten ayrılan ve kadın işçinin tazminat hakkını almak için iş sözleşmesini fesheden işçi, gerekli şartların da bulunması halinde kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Evlilik sebebiyle iş akdini feshetme hakkı ve evlilik sebebiyle kıdem tazminatı talep hakkı erkek işçilere verilmemiştir.

Bununla birlikte kadın işçi, evlilik sebebiyle işveren tarafından işten çıkarılmışsa ağır hak ihlali olur. Evlilik sebebiyle işten çıkarıldığını ispat etmesi halinde kıdem tazminatı alabilir. Ek olarak iş yerinde başka evli kişiler de çalışıyorsa ayrı olarak da kadın işçi lehine ayrımcılık tazminatına hükmedilebilir.

Evlilik sebebiyle işten ayrılan kadın işçinin kıdem tazminatı almaya hak kazanması için, işten ayrılmanın evlilik sebebiyle olması gerekir. Bunun dışında kıdem tazminatı alma şartları ufak farklılıklarla birlikte genel olarak aynıdır denilebilir.

EVLİLİK NEDENİYLE KIDEM TAZMİNATI ALMA ŞARTLARI

Kıdem tazminatı, İş Kanunu kapsamında düzenlenen ve işçinin işten haksız nedenle çıkarıldığı veya haklı sebeple işten ayrıldığı durumlarda ödenen tazminat türüdür. Kadın işçilerde ise kıdem tazminatının verilme sebebi bir tık genişletilmiş, evlilik halinde de talep edilebilir hale gelmiştir. Evlenme sebebiyle kıdem tazminatı almanın bazı şartları vardır. Evlilik nedeniyle işten ayrılan ve kadın işçinin tazminat hakkını almak için Bu şartlar;

  • İşçi ve işveren arasında yapılmış geçerli bir iş sözleşmesi olması,
  • İşçinin işyerinde 1 yıl veya daha uzun süreyle çalışıyor olması
  • İş sözleşmesinin evlilik sebebiyle sonlandırılması
  • İş sözleşmesini sonlandıran kişinin kadın işçi olması*
  • İş sözleşmesinin resmi nikah kıyıldığı tarihten itibaren en fazla 1 yıl içinde sonlandırılmış olması

Kadın işçinin evlilik sebebiyle kıdem tazminatı alabilmesi için gerekli şartlar bunlardır. Kadın işçinin evlilik sebebiyle iş akdini sonlandırdıktan sonra başka bir işte çalışması ise kıdem tazminatını almaya engel teşkil etmeyecektir.

Yukarıda “*” ile belirtilen madde, kıdem tazminatının sebebi bakımından önemlidir. Zira evlenme sebebiyle iş sözleşmesini fesheden kişinin kadın işçinin kendisi olması gerekir. Tersi durumda (işveren, işçinin evlenmesi sebebiyle iş akdini sonlandırmışsa) haksız fesihle sonlandırma olur. Bu durumda işçinin kıdem tazminatı alma hakkı tekrar doğar. Fakat bu kez zamanaşımı süresi 5 yıldır.

EVLİLİK NEDENİYLE KIDEM TAZMİNATI HAKKINI KULLANMADA YASAL SÜRE

Evlilik nedeniyle işten ayrılan ve kıdem tazminatı hakkını talep etmek isteyen işçi, bu talebini resmi nikâhın kıyıldığı tarihten itibaren en geç 1 yıl içerisinde işverene yöneltmelidir. Bu bir yıllık süre zamanaşımı süresidir. Sürenin geçmesi halinde işçi, evlilik nedeniyle kıdem tazminatını alma hakkını kaybeder. Burada önemli bir nokta, kadın işçinin ilerleyen tarihte bir başka kişiyle evlenmesi halinde yeniden kıdem tazminatı talep etme hakkı doğar ve onun da süresi 1 yıldır. Yani 1 yıllık süre, yalnızca o evlilik birliği için geçerlidir.

EVLİLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILIŞ NASIL YAPILIR?

Evlilik nedeniyle işten ayrılmak isteyen işçi, bunu bir usule göre yapmalıdır. Öncelikle işverenine evlilik nedeniyle iş sözleşmesini feshetmek istediğini bir “ihtarname” ile bildirmelidir. Kadın işçi tarafından gönderilmesi gereken bu ihtarnamede kıdem tazminatı ve varsa işçinin diğer alacak talepleri de yer almalıdır. Bununla birlikte ihtarnamenin ekine evlilik cüzdanı fotokopisi de eklenmelidir.  Yukarıda da belirtildiği gibi kadın işçinin kıdem tazminatını talep etmesi için 1 yıldan uzun süredir iş yerinde çalışıyor olması gerekmektedir.

Bunun yanı sıra kadın işçinin iş sözleşmesini noter kanalıyla da feshetmesi mümkündür. Hatta böylesi bir fesih durumunda, ileride doğabilecek hukuki uyuşmazlıklarda ispat açısından önem arz eder.  Bu ve benzeri durumlarda usule uygun davranabilmek için bir avukata danışılması şiddetle tavsiye olunur.

EVLİLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILAN İŞÇİYE KIDEM TAZMİNATI ÖDENMEMESİ

Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçi, kendisine ödenmesi gereken kıdem tazminatını alamazsa, söz konusu alacağı için dava açabilir. Fakat 2018 yılında kanunumuz, işçi alacaklarına yönelik davalarda öncelikle zorunlu arabulucuya başvuru şartı getirmiştir. Bu nedenle işçi evlilik sebebiyle işten ayrılıp kıdem tazminatını talep etmesine rağmen alamamışsa, bu alacağı için öncelikle dava şartı olan arabulucuya gitmelidir. Bu nedenle arabulucuya gitmeden doğrudan dava yoluna gidilmesi halinde usulen hata yapılmış olup ve dava usulden reddedilir. Çünkü buradaki arabuluculuk müessesi, dava şartı arabuluculuktur.

Arabulucuda taraflar anlaşabilir fakat anlaşamadıkları durumda artık konu, dava malzemesi haline gelecektir.  Arabuluculuktan uzlaşamama tutanağı alınır ve dava açılır. Davacı işçi, evlilik nedeniyle işten ayrıldığını ve bu işten ayrılma sonucu hakkı olan kıdem tazminatını alamadığını ispat etmekle mükelleftir. Bir başka deyişle iddialarını ispatlama yükü davacı işçidedir. Dava sürecinde kadın işçi, Evlilik nedeniyle işten ayrılarak kıdem tazminatının yanı sıra varsa diğer alacaklarını da talep etmelidir.

EVLİLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILAN İŞÇİNİN YENİ BİR İŞE GİRMESİ

Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçi, işten ayrıldıktan sonra yeni ve başka bir işte çalışmaya başlayabilir. Bu hususta herhangi bir kanuni engel yoktur. Hatta evlilik nedeniyle önceki işinden ayrılan işçi, yeni işe girdiğinde önceki işvereninden kıdem tazminatı talep edebilir. Süresi içinde talep etmelidir. Dolayısıyla yeni işe girmesi halinde işçinin kıdem tazminatı alma hakkı düşmeyecektir. Zira bu hak, kayıtsız ve şartsız bir işçi alacağı hakkıdır.

EVLİLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILAN İŞÇİNİN YENİ BİR İŞE GİRMESİ İŞVEREN TARAFINDAN MAHKEMEDE ÖNE SÜRÜLEBİLİR Mİ?

Evlilik nedeniyle işten ayrılan işçinin yeni bir işe girmesinin önünde herhangi bir yasal engel yoktur. Dolayısıyla işveren, bu durumu tek başına öne süremez. Fakat eski işveren, mahkemede fesih yetkisinin kötüye kullanıldığını iddia ederse bu iddiasını ispatlamakla yükümlüdür.

Yargıtay kararlarında, evlilik nedeniyle işten ayrılan işçinin yeni bir işe girmesi, fesih gerekçesini kötüye kullandığının tek başına bir göstergesi olarak kabul edilmemektedir. Örneğin işçinin yeni işyerinde çalışma koşullarının, evlilik nedeniyle işten ayrıldığı işyerindeki çalışma koşullarından daha iyi olması, işçinin fesih gerekçesini kötüye kullandığının kabulü için yeterli değildir.

İşçinin fesih yetkisini kötüye kullanması somut olayda farklılık gösterir. Fakat genel olarak Yargıtay kararlarında 3 unsur fesih yetkisinin kötüye kullanımı olduğunun kriteri olabilmektedir. Bu kriterler;

  1. İşçinin yeni işyerinde çalışma koşullarının, evlilik nedeniyle işten ayrıldığı işyerindeki çalışma koşullarından daha kötü olması.
  2. İşçinin yeni işyerinde çalışma süresi, evlilik nedeniyle işten ayrıldığı işyerinde çalışma süresinden daha kısa olması.
  3. İşçinin yeni işyerinde çalışma amacının, evlilik nedeniyle işten ayrıldığı işyerinde kazandığı ücretten daha yüksek bir ücret elde etmek olması.

Yargıtay bu üç kriterin birlikte olduğu durumlarda evlilik nedeniyle fesih yetkisinin kötüye kullanıldığına karar verebiliyor. Bu durumda kötüye kullanım, haksız fesih hükümlerini gündeme getirecektir.  Fakat tekrar belirtmek gerekirse, yukarıda sayılan bu üç kriterin birlikte olması gerekir. Ayrı ayrı olması yeterli bir ispat olmayacaktır.

EVLİLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILIP KIDEM TAZMİNATI ALAN İŞÇİNİN YENİ İŞE GİRMESİ

Evlilik nedeniyle işten ayrılan işçi, kıdem tazminatı almaya hak kazanır demiştik. Kıdem tazminatı alan işçi, yeni bir işe de girebilir. Hatta kıdem tazminatı alacağından ötürü açılan dava derdest iken dahi işçi yeni bir işe girebilir. Zira kıdem tazminatı hakkı kayıtsız şartsız bir haktır. Dolayısıyla işçinin yeni bir işe girmesi, söz konusu kıdem tazminatı hakkı alacağını herhangi bir şekilde etkilemeyecektir.

EVLİLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILIP KAÇ KEZ KIDEM TAZMİNATI HAKKI ALINABİLİR

İş Kanunu ve ilgili sair mevzuatlarda böyle bir sınırlama düzenlenmemektedir. Örneğin bir kadın işçi, evlilik nedeniyle işten ayrılıp kıdem tazminatı almışsa ve daha sonra boşanmışsa, ilerleyen süreçte tekrar işe başlayıp tekrar evlilik nedeniyle işten ayrılarak şartları oluştuğu takdirde tekrar kıdem tazminatı talep edebilir. Zira bu hususta herhangi bir kanuni engel tanınmamıştır. Kıdem tazminatı alma hakkı, kanun tarafından kayıtsız şartsız işçiye verilmiş bir haktır. Elbette ki gerekli şartların oluştuğu durumlar için geçerlidir.

Burada medeni kanun m.2 uyarınca dürüstlük kuralına uyulup uyulmadığı, hakkın kötüye kullanılması ve hile gibi durumları iş mahkemesi araştırmalıdır. Fakat yasal olarak herhangi bir sınırlama yoktur. Tek sınır doğal şart olan 1 yıl işte kalma süresidir. Tekrar işe girip evlendiği takdirde, işe girdiği tarihten itibaren 1 yıl sonra kıdem tazminatı almaya hak kazanabilir.

Buradaki önemli nokta, 1 yıllık zamanaşımı süresi ve 1 yıllık çalışma süresinin tespitidir. Kadın işçinin evlilik nedeniyle işten ayrılıp kıdem tazminatı almaya hak kazanması için çalışmakta olduğu işte 1 yıl veya daha uzun süreli durması gerekir. Bunun yanı sıra nikah kıyıldığı tarihten itibaren 1 yıl içerisinde de iş sözleşmesini feshetmesi gerekir. Bunu uygulamada denk getirebilmek oldukça zordur fakat imkânsız değildir. Dolayısıyla 1 yıllık doğal süre haricinde sınırlayıcı bir durum yoktur.

Peki, işçinin boşandığı eşiyle yeniden evlenmesi durumunda ne olur?

BOŞANDIĞI EŞİYLE YENİDEN EVLENEN İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI ALACAĞI

Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçinin ilgili şartları sağlaması halinde kıdem tazminatı alma hakkı vardır. Bununla birlikte işçinin evlendiği kişi, daha önce boşandığı eşi olması halinde de durum değişmez, yine kıdem tazminatı almaya hak kazanabilir. Çünkü İş Kanunu, boşandığı eşiyle yeniden evlenen kadın işçinin kıdem tazminatı alma hakkını engelleyici herhangi bir hüküm koymamıştır.

Fakat bu hususta birtakım Yargıtay kararları bizleri aydınlatabilmektedir. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, boşandığı eşiyle yeniden evlenen kadın işçi, evlilik nedeniyle kıdem tazminatı alabilir. Bu içtihat, evliliğin işçinin kişisel durumu ile ilgili bir durum olması ve bu durumun işçinin işverene karşı haklı fesih hakkını etkilememesi gerekçesine dayanmaktadır.

Ancak, boşandığı eşiyle yeniden evlenen kadın işçi, evlilik nedeniyle işten ayrılmasının kanuna karşı hile veya hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilmesi halinde, kıdem tazminatı alamayabilir. Örneğin, işçinin evlilik nedeniyle işten ayrılması, aslında işverenin işçiye kötü muamelede bulunması veya işçinin işverenle arasında bir anlaşmazlık olması gibi nedenlerle gerçekleşmiş olabilir. Bu durumda, işçinin kıdem tazminatı alıp almayacağı, somut olayın özelliklerine göre değerlendirilir.

Hülasa boşandığı eşiyle yeniden evlenen işçinin kıdem tazminatı alma hakkı vardır. Fakat mahkeme, yapılan işlemin dürüstlük kuralına aykırı olduğunu saptarsa veya hakkın kötüye kullanıldığını ispat ederse kıdem tazminatına hükmetmeyebilir. Bu durumda işçi, kıdem tazminatı alma hakkını kaybedecektir.

EVLİLİK TAZMİNATI İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI

“Somut olayda, kontrol memuru raporunun içeriğine göre, davacının eski eşi ile yeniden evlenmeden önce kayıtlı olduğu k.. Mah. 5… sok. No:7/3 Bayrampaşa/İstanbul” adresinde yapılan araştırmada davacının belirtilen adresten yıllar önce eşi ve çocukları ile birlikte taşınarak, 5… Yıl Mah. S../İstanbul adresine yerleştiğinin tespit edilmesi, eski eşin kayıtlı olduğu 5… Yıl Mah. S../İstanbul adresinde apartman sakinleri ile yapılan görüşmede

ise, davacı ve eski eşinin boşanıp tekrar evlendiklerinden haberlerinin olmadığının anlaşılması, yıllardır bu adreste birlikte yaşadıklarının bildirilmesi ile yeniden evlenmenin fiili birlikte yaşamın varlığı yönünden kuvvetli delil teşkil etmesi karşısında; davacı ve eski eşinin, boşanma sonrasında da birlikte yaşamaya devam ettikleri sabit olup, 5510 sayılı yasanın 59/2. maddesi gereğince Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurları tarafından düzenlenen tutanak içeriğinin de aksi ispat edilemediğinden…”  Yarg. 21.HD  2014/6973 E.  2014/23453 K.

“Dosya kapsamında bulunan davalı işyerinde uygulanan İş Kanunu Politikası başlıklı düzenlemede “…Emekliye ayrılma, zorunlu askerlik hizmeti, evlenme nedeniyle işten çıkma ve iş akdinin işveren tarafından tek taraflı feshedilmesinden dolayı kıdem tazminatı alma hakkına sahip çalışanlar sözkonusu olduğunda, devletin her yıl ilan ettiği rakamdan yüksek olsa da,bunların maaşı yapılacak ödemede esas alınacaktır.” hükmünün yer aldığı anlaşılmaktadır.”Yarg. 9. HD 2020/8170 E. 2021/7167 K.

                                                                                               Ahmet Eren SOLMAZ

 

 

Bir yanıt yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak Gerekli alanlar işaretlendi *

Yorum Yap