HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇU VE CEZASI (TCK 177. MADDE)

Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda madde 177’de  “Gözetimi altında bulunan hayvanı başkalarının hayatı veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan veya bunların kontrol altına alınmasında ihmal gösteren kişi, altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.” şeklinde düzenlenmiştir. 

HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇUNUN FAİLİ KİMLER OLABİLİR?

Suçun faili, gözetimi altında bulunan hayvanı başkalarının hayatı ve sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan veya bunun kontrol altına alınmasında ihmal gösteren kişidir. Gözetmekle yükümlü olmadığı bir hayvanın serbest olması dolayısıyla veya serbest dolaşırken bunu kontrol altına almakta ihmal gösterdiği gerekçesi ile herhangi bir kişi bu suçun faili olamayacaktır.  Hayvanın gözetiminden birden fazla kişinin sorumlu olduğu durumlarda, hayvanı başkaları için tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakan kişilerin gözetim yükümlülükleri dikkate alınarak sorumlulukları tayin edilebilecektir.

HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇUNUN KONUSU NEDİR?

Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçunun maddi konusunun hayvan olduğunu söylemek doğru değildir. Hayvan suçun unsuru olsa da, hayvanın yarattığı tehlikenin üzerinde gerçekleştiği şey konu olarak kabul edilmelidir. Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçunun konusu kamusal yarar olarak ifade edilebilir. Kamu yararını tehlikeye sokan ve gözetim altında tutulması gereken hayvanın evcil ya da yabani olup olmadığının bir önemi yoktur. Yabani de olsa burada dikkate alınacak ölçüt hayvanın gözetim altında olmasıdır. Başkalarının hayatı bakımından tehlikede oluşturan derken havyanın, kişinin yaşam hakkını sona erdirmeye elverişli bir hareketi ya da kişinin sağlığının bozulmasına neden olabilecek bir tehlike oluşturmasıdır.

HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇUNDA NETİCE

Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçu neticesi harekete bitişik bir somut tehlike suçudur. Suçun oluşması için bir zararın oluşması şart değildir. Serbest bırakma icrai davranışla ya da kontrol alınmasında ihmal gösterme suretiyle ihmali hareketin yaşam hakkı ve beden bütünlüğü bakımından tehlike yaratmaya elverişli olması suçun gerçekleşmesi için yeterli görülmüştür.

 Yargıtay 8. Ceza Dairesi’nin bir kararına bakıldığında daha önce saldırgan davranışlar sergilemiş bir köpeğin tasmasız dolaşmasına müsaade eden sahibinin eylemi değerlendirilmiş ve buna göre hayvanın tasmasız dolaşıp dolaşmadığının araştırılmadan hüküm kurulması nedeniyle ilk derece mahkemesinin kararını bozmuştur. Buna göre icari veya ihmali davranış her somut olay için ayrıca incelenecektir.

HANGİ HAREKETLER HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKMA SUÇU KAPSAMINA GİRMEKTEDİR?

Kanun maddesinden anlaşılacağı üzere seçimlik hareketli bir suçtur. Bu hareketlerin birincisi hayvanın serbest bırakılması iken diğeri de serbest olan hayvanın kontrol altına alınmasında ihmalkarlık gösterilmesidir. Bu hareketlerden birinin gerçekleşmesi üzerine suç işlenmiş olur. Birincisi icrai ikincisi ihmali nitelikte bir suçtur. Bu hareketlerden birinin gerçekleşmesi suçun tamamlanması için yeterli olup kişinin maddi veya manevi anlamda bir zarara uğrama koşulu bulunmamaktadır. Karşıdaki kişinin bedensel veya zihinsel bütünlüğünü tehlikeye sokacak bir davranış bulunması yeterli olacaktır.

HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇUNDA HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERİ NELERDİR?

Kanunun emrettiği bir durum söz konusu olabilir. Örneğin polislerin köpekleri maddi bir güç olarak kullanmış olabilir.

Yasal bir savunmadan söz edilebilir. Örneğin kişiye bir hayvan saldıracakken kendisini koruma amacıyla kendi hayvanını salmışsa burada meşru müdafaanın olduğunu söyleyebiliriz. Yalnızca kendisini savunmak için olması şart değildir. Kişi üçüncü bir kişiyi korumak için de bu davranışı sergilerse yine TCK 25 kapsamında bir meşru müdafaa hali kişiye uygulanacaktır.

HAYVANINI SERBEST BIRAKAN KİŞİYE UYGULANACAK OLAN YAPTIRIM NEDİR?

Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçunun yaptırımı TCK’de altı aya kadar hapis veya adli para cezası olarak öngörülmüştür. Hakim olaya göre ya hapis cezasına ya da adli para cezasına hükmetmektedir. İkisine birden hükmedilmez.

SAHİPLENİLMESİ YASAK HAYVANLAR HANGİLERİDİR?

Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği 12. maddesinden bahsetmek gerekir. Bu maddeye bakıldığında; Pitbull Terrier ve Japanese Tosa gibi çevresine tehlike arz eden hayvanlar sahiplenilemez, üretilemez ve satılamaz.

5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nun 14/1. maddesine göre de bu hayvanların sahiplendirilmesi, ülkeye girişi, satışı, reklamı, takası, sergilenmesi ve hediye edilmesi yasaklanmıştır. Bu tür hayvanlar “tehlike arz eden hayvan” olarak tanımlanır.

HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇUNDA ŞİKAYET SÜRESİ VE ZAMANAŞIMI SÜRESİ

Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçu şikayete tabi suçlar arasında yer almamaktadır. Dolayısıyla re’sen soruşturma ve kovuşturma yapılmaktadır. 

Dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır. Bu süre için her zaman soruşturulabilir.

HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇUNDA UZLAŞMA MÜMKÜN MÜDÜR?

CMK 253’te sayılan uzlaşma konusu olabilecek suçlar arasında sayılmadığından hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçunda uzlaştırmaya gidilmemektedir.

ÖN ÖDEME HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇUNDA GEÇERLİ MİDİR?

2.12.2016 tarih ve 29906 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 6763 Sayılı Kanun’un 11. maddesiyle TCK’nın 75. maddesinin 1. fıkrasında yapılan değişik ile TCK’nın 177. maddesi ön ödeme kapsamına alınmıştır. Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçunda CMK’ye göre uzlaştırma mümkün değildir. Bu durumda ön ödemeye şartları sağladığı için tabi olacaktır. Ön ödeme için gereken şartlar suçun yalnızca adli para cezasını gerektiren bir suç olması veya hapis cezasının üst sınırının altı ayı aşmaması durumunda uygulandığına göre hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçunun da bu şartı sağladığı görülmektedir.

HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇUNA TEŞEBBÜS MÜMKÜN MÜDÜR?

Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması ya da kontrol altına alınmasında ihmal gösterilmesi suçu neticesi harekete bitişik bir somut tehlike suçudur. Bunun gibi neticesi harekete bitişik suçlarda failin hareketiyle birlikte suç oluşmuş olduğundan teşebbüs mümkün gözükmemektedir. Teşebbüs için hareket ve neticenin birbirinden ayrılması gerekmektedir. Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması sonucu kişinin ölümü ya da yaralanma gibi sonuçlar oluştuğunda ayrı suçlar meydana geleceği için bu suçta teşebbüs bakımından yapılan değerlendirmeye gerek kalmamaktadır.

HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇUNDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME HANGİSİDİR?

Görevli mahkeme 5235 sayılı kanunun 11.maddesine göre Asliye Ceza Mahkemesi’dir. Suçun işlenmiş olduğu yer mahkemesi yetkilidir. (CMK 12 Genel yetki kuralları).

HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇUNA İŞTİRAK MÜMKÜN MÜDÜR?

Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçu özgü bir suçtur. Bu sebeple iştirak incelemesi yapılırken TCK 40/2’de yer alan bağlılık kuralı işleyecektir. “Özgü suçlarda, ancak özel faillik niteliğini taşıyan kişi fail olabilir. Bu suçların işlenişine iştirak eden diğer kişiler ise, azmettiren ya da yardım eden olarak sorumlu olur.” şeklindeki düzenlemeye göre özel faillik niteliğini taşıyan kişi fail olabilecek, bu suçun işlenişine iştirak eden kişiler ise sadece azmettiren ya da yardım eden olarak sorumlu tutulacaktır.

HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇUNDA İÇTİMA KURALLARI NASIL UYGULANMAKTADIR?

Bu durumda zincirleme suç ve fikri içtima hükümleri uygulama alanı bulabilir (TCK 42-44). Zincirleme suç, birine karşı farklı zamanlarda aynı suç birden fazla kez işlendiğinde gündeme gelmektedir. Fikri içtimada ise TCK madde 44’e göre işlediği bir fiil ile birden fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet veren kişi, bunlardan en ağır cezayı gerektiren suçtan dolayı cezalandırılır. Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılmasıyla birlikte yaralama suçunun gerçekleşmesi halinde daha ağır cezayı gerektiren yaralama suçundan sorumlu tutulması gerekmektedir. Ancak yaralama suçu şikâyete tabi bir suçtur. Şikayet edilmediği takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz ve hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılmasından kişi sorumlu tutulacaktır. 

HAYVANIN TEHLİKE YARATABİLECEK ŞEKİLDE SERBEST BIRAKILMASI SUÇUYLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI

“Olay günü sanığın bahçesinin yakınındaki tarlasında bulunan katılanın, konuşmak için bahçesine motorsikletiyle gelen sanığın arkasından gitmesiyle sanığa ait bahçede çelik halatla bağlı sivas kangal cinsi çoban köpeğinin bağını kopararak katılana saldırması sonucu basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek şekilde yaralandığı olayda, kolluk birimi tarafından tutulan suç tarihli tutanak içeriğinden de anlaşıldığı üzere iri cüsseli, yanına yaklaşan yabancı kişilere karşı saldırgan olduğu gözlenen köpeğinin serbest kalmasına imkan vermeyecek şekilde etkili biçimde kontrol altında tutması gerekirken koparabileceği bir çelik halatla bağlayarak köpeğinin serbest kalıp katılanı yaralamasında kusurlu olduğunun kabulü ile sanığın taksirle yaralama suçundan mahkumiyetine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde kusursuz olduğundan bahisle beraatine karar verilmesi,
(II)Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçundan verilen beraat hükmüne yönelik temyiz incelemesine gelince;
Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçunun tehlike suçu taksirle yaralama suçunun ise zarar suçu olduğu, somut olayımızda ise katılanın yaralanmış olması sebebiyle zararın meydana geldiği ve sanığın kusurlu olduğu da değerlendirildiğinde, taksirle yaralama suçundan mahkumiyetine karar verilmesi gerektiğine işaret edilen sanık hakkında hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçu bakımından hüküm kurulmasına yer olmadığına karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, beraatine karar verilmesi,
Kanuna aykırı olup, katılanın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden, hükmün bu sebeplerden dolayı 5320 sayılı Kanunun 8. maddesi uyarınca halen uygulanmakta olan 1412 sayılı CMUK’un 321. maddesi gereğince isteme aykırı olarak BOZULMASINA, 28/05/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”

“Hüküm tarihinden sonra 02.12.2016 tarihinde yürürlüğe giren 6763 sayılı Kanunun 12. madde ile değişik 5237 sayılı TCK.nın 75. maddesi uyarınca sanığa yüklenen hayvanı tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakma suçunun temas ettiği, TCK.nın 177. maddesinde düzenlenen suçun ön ödeme kapsamına alındığı anlaşıldığından, sanığın hukuki durumunun yeniden değerlendirilmesinde zorunluluk bulunması,
Bozmayı gerektirmiş, sanığın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün bu sebeplerden dolayı 5320 sayılı Yasanın 8/1. maddesi uyarınca uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK.nın 321. maddesi gereğince BOZULMASINA, 15.04.2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.”

“Oluşa ve dosya kapsamına göre sanığa ait köpeğin, mağduru ısırdığı olayda zarar suçu olan taksirle yaralama suçundan şikayet yokluğu nedeniyle sanığın mahkumiyeti yoluna gidilememesi halinde, bir tehlike suçu olarak TCK.nun 177/1. maddesinde düzenlenen ve şikayete tabi bulunmayan “hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması veya kontrol altına alınmasında ihmal gösterilmesi” suçundan hüküm kurulması gerektiği ve hüküm tarihinden sonra 02.12.2016 tarihinde yürürlüğe giren 6763 sayılı Kanunun 12. madde ile değişik 5237 sayılı TCK.nun 75. maddesi uyarınca TCK.nun 177. maddesinde düzenlenen suçun ön ödeme kapsamına alındığı nazara alınarak, sanığın hukuki durumunun yeniden değerlendirilemsinde zorunluluk bulunması
Bozmayı gerektirmiş, Cumhuriyet Savcısının temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün bu sebeplerden dolayı 5320 sayılı Yasanın 8/1. maddesi uyarınca uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK.nun 321. maddesi gereğince BOZULMASINA, 17.09.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.”

YARGITAY

HARBİYE HUKUK BÜROSU

CEREN AYDIN