İKAME ARAÇ BEDELİ NEDİR? İKAME ARAÇ BEDELİ NASIL ALINIR?

İkame Araç Bedeli Nedir ?

Bir trafik kazası gerçekleşmesi sebebiyle aracın hasar görmesi durumunda araç tamir edilene kadar yerine kiralanan araç ücretine ikame araç bedeli denmektedir. İkame araç bedeli ise aracı zarar gören kişiye aracından mahrum kaldığı süre boyunca araç kiraladığı varsayılarak ödenmesi gereken ücrettir.

İkame araç bedeli konusunda sorun yaşıyor ve hukuki yardım almak istiyorsanız buraya tıklayarak avukatlarımıza mesaj yazıp sorunlarınızı anlatabilir veya iletişim bölümünden bizimle direk iletişime geçebilirsiniz.

İkame Araç Bedelini Kim Talep Edebilir?

Yaşanan kazada aracı zarar gören bizzat talep edebileceği gibi varsa kanuni temsilcileri de talep edebilir.

ARAÇ DEĞER KAYBI HESAPLAMAK İÇİN BURAYA TIKLAYIN.

İkame Araç Bedelini Ödemekle Sorumlu Olan Kimdir?

Türk Borçlar Kanunu 49. Maddesine göre ‘’Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Bu hüküm gereğince de ikame araç bedelinin ödenmesinden kazada kusurlu olan taraf sorumlu olur. Yaşanan kazada kusurlu olan aracın sahibi ve araç sürücüsü arasında da bir müteselsil (birden fazla borçlunun her birinin ayrı ayrı borcun tamamından sorumlu olması) sorumluluk söz konusudur. İkame araç bedeli, trafik sigortasının teminat limitleri dışındadır. Ancak kasko sigortasına sahiplerse bu bedel sigorta şirketi tarafından da ödenebilmektedir. Sigorta şirketi tarafından ödenilebilmesi sigorta şirketiyle yapılan sözleşmenin içeriğine bağlıdır. Şöyle ki sigorta şirketi ile yapılan sözleşmelerde eğer ikame araç teminatı varsa ve yapılan kaza bu teminatın kapsamına giriyorsa sigorta şirketi bu bedelin ödenmesinden sorumlu olur.

Aracı Zarar Gören Tarafın İspat Konusunda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar Nelerdir? 

Aracı zarar gören taraf ikame araç bedelini ancak karşı tarafın kusuru oranında talep edebilir.  Bu talep Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiile ilişkin hükümleri doğrultusunda istenir ve kural olarak ispat yükü kazada zarar gören kişiye aittir. Bu kusuru ispat edebilmesi için ise dava açıldıktan sonra bazı belgeleri mahkemeye sunması gerekebilir. Bu belgeler ise aracın kaza sonrası fotoğrafları, kaza tespit tutanağı(eğer kaza tespit tutanağı tutulmadı ise makamlarca tutulan evraklar ), aracın servis faturası, aracın bakım ve onarımdan sonraki fotoğrafları vs. dir.  Bu sebeple aracı zarar gören kişi olay sonrasında ve tamir süreci sonrasında zarar görmemesi için bu hususlar konusunda dikkatli olmalıdır.

İkame Araç Bedelini Talep Edebilmek İçin Araç Kiralamak Zorunlu Mudur? 

Mahkemeler yaşanan trafik kazası sonrasında araç tamir edilene kadar ki süreçte araç kiralandığına dair bir belge sunulmadığı takdirde bu bedelin ödenmemesine karar verebilmektedirler fakat 24 Ocak 2023 tarihli Resmi gazetede yayınlanan Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 2021/ 26777 Esas 2022/11236 Karar sayılı ve 29.09.2022 tarihli kararına göre araç kiralandığına dair belge sunulmadığı için bedel talebinin reddedilmesi bir bozma sebebidir. Daire kararında gerekçe olarak ‘’ Olay tarihi itibariyle yürülükte bulunan 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunun 50’nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davacı tarafından araç kiraladığına dair belge veya ödeme bilgileri sunulmasa da hâkim zararı belirleyebilir. Bu durumda mahkemece, araçta oluşan maddi hasarın niteliğine göre makul tamir süresinin belirlenmesi, ihtiyaçları için aracı kullanmaktan doğan ve bu süre içinde davacının ikame araç için ödemesi gereken bedelin ne olacağı konularında alınan bilirkişi raporuna göre davacının araç mahrumiyet bedeli talebinin kabulüne karar verilmesi gerekirken, davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir’’ denmiştir. Bu da demek oluyor ki ikame aracın kiralandığına dair belge sunulmadığı zaman hâkimin dosyayı bilirkişiye yönlendirip ikame araç bedelinin tespitini istemesi gerekir. Yani kişi kaza olduğu anda aracı hasar gördüyse bu alacağı alma hakkına sahip olur, araç kiraladığına dair belge sunmak zorunda değildir. Sonuç olarak araç kiralama zorunluluğu yoktur.

İkame Araç Bedeli Nasıl Hesaplanır?

İkame araç bedeli, aracın kullanılamadığı gün sayısı ile aracın günlük kiralama bedeli çarpılarak hesaplanır. Örneğin 10 günlük bir tamirat süresi varsa ve aracın günlük kiralama bedeli 800 TL ise araç ikame bedeli 8000 TL’dir. Hesaplama yapılırken aracın makul onarım süresi dikkate alınarak hesaplama yapılmalıdır. Aksi takdirde bu bedeli ödemekle yükümlü olan taraf aleyhine durum söz konusu olur. Ayrıca aracın günlük kiralama bedeli tespit edilirken de piyasadaki araçlardan bu aracın marka, model, yaş gibi unsurlarında hemen hemen ona eş değer bir aracın günlük kiralama bedeli referans alınmalıdır. Bu konuda Yargıtay 17. Hukuk dairesinin 2016/923 Esas sayılı 2016/4450 Karar sayılı kararında ikame araç bedelinin hesaplanması teknik bilgi ve uzmanlığı gerektiren konulardandır. İkame araç bedeli hesaplanırken gerektiğinde tamire ilişkin kayıtlar celp edilerek öncelikle davacıya ait aracın kaç günde onarılacağı belirlenerek somut olayın özelliklerine göre davacının onarım süresince emsal bir araç için ne kadar gider yapacağı belirlenmelidir denmektedir.

İkame Araç Bedeli Nasıl Talep Edilebilir?

İkame araç bedeli ilamsız icra yolu ile ya da dava yoluyla talep edilebilmektedir. Eğer dava yolu tercih edilirse Türk Borçlar Kanunu haksız fiil hükümlerine göre talepte bulunulması gerekir. Davanın türü ise trafik kazasından kaynaklanan tazminat davasıdır.

İkame Araç Bedeli Talebinde Görevli Ve Yetkili Mahkeme Neresidir? 

İkame araç bedeli Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereğince Asliye Hukuk Mahkemelerinden talep edilir. Fakat davanın sigorta şirketlerine açılması durumunda ya da açılacak davanın ticari bir niteliği olması durumunda görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemeleri olur.

 Yetkili mahkemeyi belirlerken ise birden fazla seçenek söz konusudur.

Genel yetkili mahkeme: HMK 6- Genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir.

Davalının birden fazla olması durumunda ise; HMK 7- Davalı birden fazla ise dava, bunlardan birinin yerleşim yeri mahkemesinde açılabilir.

Bu dava bir haksız fiil davası olduğu için Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 16 da bu seçeneklerden biridir.

 HMK 16- Haksız fiilden doğan davalarda haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar göreni yerleşim yeri mahkemesi de görevlidir. Bu hüküm uyarınca yetkili mahkeme olarak kazanın gerçekleştiği yerdeki mahkeme de belirlenebilir.

İkame Araç Bedeli Talep Ederken Arabulucuya Başvurmak Zorunlu Mudur? 

Türk hukuk sistemimize göre bazı davaları açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunludur. Ancak ikame araç bedelini talebi haksız fiil davalarının bir türü olduğu için ve haksız fiil davalarında arabuluculuk zorunlu olmadığı için dava açmadan önce arabulucuya başvurulmasına gerek yoktur. Taraflar isterlerse aralarında anlaşarak ihtiyari olarak arabulucuya başvurabilirler.

İkame Araç Bedeli Talebinde Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

İkame araç bedelini talep edecek kişinin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak 2 yıl ve herhalde kazanın gerçekleşmesinden itibaren 10 yıl içerisinde asliye hukuk mahkemesine başvurarak talepte bulunması gerekir. Bu 2 ve 10 yıllık sürelerin niteliği ise hak düşürücüdür. Yani 2 ve 10 yıllık süreler geçtikten sonra talep etme hakkına sahip olan kişi bu hakkını kaybeder. Bu süre geçtikten sonra dava açsa bile hâkim bu süreyi re ’sen (kendiliğinden) dikkate alır ve davanın hak düşürücü süreden dolayı reddine karar verir.

İkame Araç Bedeli İle İlgili Yargıtay Kararları 

Yargıtay 17. Hukuk dairesi    2016/7273 Esas , 2017/540 Karar

Mahkemece, iddia ve toplanan delillere göre söz konusu trafik kazasında davalıya ait aracın sürücüsünün %100 oranında kusurlu olduğu, davaya konusu kaza neticesinde davacıya ait … plakalı araçta 5.000,00 TL değer kaybı , 400,000 TL ikame araç bedeli oluştuğu , tüm dosya kapsamı ile anlaşılmış olmakla davanın kısmen kabulüne; 5.000,00 TL değer kaybı ve 400,00 TL ikame araç bedeli olmak üzere toplam 5.400,00 TL tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı …’den alınarak davacıya verilmesine fazla istemin reddine karar; hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Mahkemece toplanıp değerlendirilen delillere, özellikle oluşa ve dosya içeriğine uygun olarak düzenlenen uzman bilirkişi raporunda belirtilen tazminata ilişkin hesaplamanın hükme esas alınmasında bir usülsüzlük bulunmamasına göre davalı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA 25/01/2017 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi     2018/6299 Esas , 2019/1881 Karar 

Davacı vekili , 25.09.2013 tarihinde davacıya ait park halindeki aracına davalının çarpması sonucunda aracın arka kısmında meydana gelen hasarın kendi sigorta eksperlerince tespit edildiği ve araç sigortası tarafından tamire alındığı ve araçta değer kaybı oluştuğu ileri sürülerek , 6.000,00 TL değer kaybının davalı … yönünden poliçede sorumlu olduğu miktarla sınırlı kalmak kaydıyla davalılardan müştereken ve müteselsilen yine asıl dava dilekçesi ve ıslah dilekçesi göz önünde bulundurularak 100,00 TL ikame araç bedelinin davalı …’dan olmak üzere toplam 7.400,00 TL maddi tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsiline karar verilmesi istenmiş, davacı araç ikame bedelini 1.400,00 TL’ye yükseltmiştir. Davalılar, davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.

Mahkemece, iddia, savunma toplanan delillere ve benimsenen bilirkişi raporuna göre ; davanın kısmen kabul, kısmen reddine karar verilmiş; hüküm, davalı … vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde , dayanılan delillerin tartışılıp , değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre davalı … vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve yasaya uygun bulunan hükmün ONANMASINA 21/02/2019 gününde oy birliği ile karar verildi.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi     2015/11416 Esas , 2016/1044 Karar 

Davacı vekili, davacıya ait yine davacının sevk ve idaresindeki … plakalı aracı , davalı … adına tescilli ancak dava dışı şoför …’ın sevk ve idaresindeki … plakalı aracın 25.03.2014 tarihinde çarparak hasara neden olduğunu ve araçta değer kaybının meydana geldiğini belirterek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere değer kaybı için 820,00 TL, ikame araç bedeli için 180,00 TL olmak üzere toplam 1.000,00 TL’nin davalıya ödetmesine karar verilmesini istemiştir. Davacı vekili 26.03.2015 tarihli ıslah dilekçesi ıslah dilekçesi ile harcını yatırarak değer kaybı yönünden talebini 820 TL den 3200 TL’ye çıkartmıştır.

Davalı vekili, davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, iddia, savunma, toplanan deliller ve bilirkişi raporuna göre , davanın kabulü ille 3.380,00 TL nin 25/03/2014 tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiş; hüküm, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Mahkemece toplanıp değerlendiren delillere , özellikle oluşa ve dosya içeriğine uygun olarak düzenlenen uzman bilirkişi raporunda belirtilen kusur oranının ve tazminata ilişkin hesaplamanın hükme esas alınmasında bir usulsüzlük bulunmamasına göre davalı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA ve aşağıda dökümü yazılı 231,00 TL temyiz peşin harcının onama harcına mahsubuna , 27/01/2016 gününde oybirliği ile karar verildi.

KÜBRA UYSAL