İŞ ARAMA İZNİ NEDİR? NASIL HESAPLANIR?-2024

İş arama izni çalıştığı kurumdan ayrılma sürecinde olan çalışanlarca tarafımıza sıkça sorulan sorular arasında yer almaktadır.

İŞ ARAMA İZNİ NEDİR?

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde işçi veya işveren fark etmeksizin sözleşmeyi sonlandırmak isteyen tarafın karşı tarafa belirli bir süre öncesinde bildirimde bulunmasına ihbar süresi denir. İhbar süresi içinde işçiye yeni bir iş bulabilmesi için verilen izne iş arama izni denir. İhbar bildirimi, ister işveren isterse işçi tarafından yapılsın işveren ihbar süresi içinde işçiye yeni iş araması için izin vermek zorundadır. Bu durum İş Kanunu’nun 27. Maddesinde düzenlenmiştir.

Madde 27- Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.

İşveren yeni iş arama süresi vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir.

İşveren, iş arama süresi esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.

İŞ ARAMA İZNİNİN ŞARTLARI NELERDİR?

• İşçiye usulüne uygun fesih ihbarı yapılmış olmalıdır.
• İşçi ile işveren arasında geçerli bir iş sözleşmesi olmalıdır.
• İş sözleşmesinin feshi haklı nedene değil, geçerli nedene dayanmalıdır.

İŞ ARAMA İZNİ KAÇ SAATTİR?

Bu izni İş Kanunu’nda düzenlenmiş olup asgari olarak ne kadar kullanılabileceği yasal olarak belirlenmiştir. Bu iznin yasal süresi günde en az iki saattir. Yani işçi ihbar süresinden işten çıkış tarihine kadar günde en az iki saat iş arama iznini kullanabilir. Bu süre asgari olup işveren tarafından azaltılamaz. Ancak işveren duruma göre bu süreyi arttırabilir. Örneğin işçinin iş aramaya gideceği yere gidip gelmesi iki saatten fazla sürecekse işveren işçiye daha fazla süre hakkı tanıyabilir.

İŞ ARAMA İZNİ NE ZAMAN KULLANDIRILIR?

Bu izin süresi iş sözleşmelerinde veya toplu iş sözleşmelerinde belirlenir. İş arama izni sözleşmelerde belirtildiği şekilde kullanılır. Sözleşmelerde bu konuda bir düzenleme yapılmadıysa iş arama izninin kullanım süresi ve şekli işçinin menfaatleri göz önünde tutularak belirlenir.

İŞ ARAMA İZNİ NASIL KULLANDIRILIR?

Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz. İşçi, iş yeni bir iş ararken işyerleriyle görüşmeye gtimesi gerektiğinde izin süresini mesai saatleri içinde kullanabilir. İş arama izni haftasonu veya yıllık ücretli izin hakkundan bağımsızdır, birleştirilemez.  İşçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.

İŞ ARAMA İZNİ NASIL HESAPLANIR?

Bu izin hesaplanırken işçinin kıdeme esas alınır. Buna göre iş arama izni süreleri aşağıdaki gibi hesaplanır:

Çalışma Süresi	İhbar Süresi	Toplam İş Arama İzni Hakkı
0-6 ay	14 gün	28 saat
6-18 ay	28 gün	56 saat
18-36 ay	42 gün	84 saat
36 ay ve üzeri	56 gün	112 saat

İzinlerin gündelik veya toplu olarak kullanılması sürede bir değişiklik yaratmaz. Ancak bu süreler hesaplanırken çalışma kapsamında olmayan gün söz konusuysa 2’ şer saat olarak çıkarılır.

İŞ ARAMA İZNİ KULLANDIRILMAZ YA DA EKSİK KULLANDIRILIRSA NE YAPILMALI?

İş Kanunu işçiye iş arama izni hakkı tanımıştır. İşçi bu hakkı kullanmayı talep etmese bile işveren iş arama iznini vermek zorundadır. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.

İş arama izni kullandırılmayan işçinin iş sözleşmesini derhal haklı nedenle fesih imkanı doğar. İşçi bu durumda ihbar süresini beklemeden işten çıkabilir. İş arama izniniz kullandırılmıyor ise bizimle buraya tıklayarak iletişim kurabilir konu hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.

İŞ ARAMA İZNİ ÜCRETİ NEDİR?

İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşveren ihbar süresinin ücretini ödediği takdirde işçinin iş arama izni hakkı da ortadan kalkmış olacaktır. Bu ücrete iş arama izni ücreti de denir. İş arama izni ücreti işçiye ödenecek asıl asıl ücrete ilaveten yapılır.

Hesaplama: Saatlik ücret × iş arama izni toplam saati × katsayı formülüyle hesaplanır.

Örnek verecek olursak; 5000TL brüt ücret alan işçinin 14 gün ihbar süresi bulunsun ve cumartesi günleri çalışmıyor olsun,

Saatlik ücret: 5000/225=22,22

İş arama toplam süresi :10×2=20

İşçinin 22,22×20×2=888,80 TL yeni iş arama izin ücreti bulunmaktadır.

İŞ ARAMA İZNİNİN KULLANDIRILDIĞI NASIL İSPAT EDİLİR?

Bu iznin kullanıldığına dair ispat yükü işverene aittir. Yargıtay da bu konuda ispatı işverene yüklemiştir. İşçi kendisine iş arama izni verilmediğini iddia ettiğinde işveren aksini ispatlamakla yükümlüdür. Bu izin süresinin kullandırılmamasıyla ilgili şikayette bulunması durumunda yetkili kurumlar tarafından inceleme yapılır. İşçi, kendisine bu izin süresi verilmesine rağmen verilmediğini iddia ediyorsa bu durumda kötü niyet söz konusudur. Kurum, böyle bir durumda dava açabilir. Hukuken delil olarak kabul edilebilen bütün unsurlar, izin kullanımının ispatında da geçerlidir.

İŞ ARAMA İZNİ ARTTIRILABİLİR Mİ?

İş Kanunu’na göre iş arama izin süresi günlük en az iki saattir. Bu süre bireysel veya toplu sözleşmelerle arttırılabilir. Sözleşmelerde bu süre iki saatten az belirlendiyse geçerli olmaz, yasadaki süre esas alınır. Sözleşmede yazılan süreden daha az bir süreye karar verilemez.  Kanunda belirtilen günlük iki saatlik süre asgari süre olup azaltılamaz. Ancak iş arama izni arttırılabilir. Özellikle işçinin yararına bu izin süresi arttırılabilir.

İŞ ARAMA İZNİ TOPLU OLARAK KULLANILABİLİR Mİ?

İşçi açısından günde iki saat parça parça iş arama izni kullanmak, yeni bir iş bulma konusunda verimli olmayabilir. İş Kanununun 27.maddesine göre, işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilecektir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve durumu işverene bildirmek zorundadır (İşK m.27/1.f).

Yeni iş arama izin sürelerinin topluca kullanılması imkanının getirilmesindeki amaç; uzaklık, yoğun nüfus, trafik gibi nedenlerle, verilen izin sürelerinin yeterli olamayacağı endişesidir. Gerçekten de uygulamada özellikle nüfus yoğunluğu olan yerlerde iş aramak amacıyla bir yere gidip gelmek için iki saatlik süre yetersiz kalmaktadır. Bu yüzden bu düzenlemenin getirilme amacı işçinin yararına olmuştur.

İşçi, toplu izin kullanma isteğini sözlü veya yazılı olarak işverene bildirebilir. Ancak uyuşmazlık halinde, böyle bir bildirimde bulunduğunu işçi ispatlamak zorunda olduğu için, talebini yazılı yapması işçinin yararına olacaktır. İşverenin, toplu kullanım talebini kabul etmesi aranmaz. Bu talep daha çok bilgilendirme amaçlıdır. İşçi, kendisi istemedikten sonra yeni iş arama izin süresini topluca kullanmaya da zorlanamaz.

İŞ ARAMA İZNİNİN GEÇERLİ OLMADIĞI DURUMLAR NEDİR?

Bazı durumlarda sözleşmenin feshinde ihbar süresi geçerli değildir. Bu nedenle de iş arama izni hakkı doğmamaktadır. Bu durumlar;

• İşçi veya işveren haklı neden ile derhal fesih hakkı kullandığında ihbar süresi aranmaz,
• Belirli süreli sözleşmelerde işin bitiş tarihi işçi ve işveren tarafından en baştan bilindiği için ani bir sonlanma durumu olmadığından ihbar süresi bulunmaz,
• Kanun kapsamında evlenen kadınların evlendikten sonra 1 yıl içerisinde işten ayrılma hakkı bulunur ve bu süre içinde işten ayrılmak istediğinde ihbar süresi bulunmaz,

Emeklilik ve askerlik şartları oluştuğunda ihbar süresi bulunmamaktadır.

KISMİ SÜRELİ, BELİRLİ SÜRELİ VE DENEME SÜRELİ ÇALIŞANLARDA BU İZİN VAR MI?

Kısmi süreli iş sözleşmesinde iş arama izin vardır ancak belirli süreli ve deneme süreli iş sözleşmesinin feshinde iş arama izni bulunmamaktadır.

İŞ ARAMA İZNİNİ KİMLER KULLANABİLİR?

Belirsiz süreli sözleşmeyle çalışan herkes iş arama izin süresini kullanma hakkına sahiptir. Geçici süreli çalışanlar ve deneme sürecinde olanlar ise bu haktan yararlanamaz. Bu haktan yararlanmak için ihbar süresinin verilmiş olması yeterlidir.

Bu izin, yürürlükte olan İş Kanunu uyarınca düzenlenir. Deniz çalışanları, Deniz İş Kanunu; gazeteciler ise TBK (Türk Borçlar Kanunu) kapsamında yer alır. Söz konusu meslek gruplarının hak ve sorumlulukları diğer iş kollarına göre farklılık gösterir. Farklı kanunlara tabi olmaları, denizcilerin ve gazetecilerin iş arama izni kullanamayacağı anlamını taşımaz.  TBK’da da İş Kanunu’na benzer bir madde bulunmaktadır.

Türk Borçlar Kanunu’nun 421. maddesine göre “İşveren, belirsiz süreli hizmet sözleşmesinin feshi hâlinde bildirim süresi içinde işçiye ücretinde bir kesinti olmaksızın, günde iki saat iş arama izn vermekle yükümlüdür”.

İSTİFA EDEN İŞÇİNİN İŞ ARAMA İZNİ OLUR MU?

İşçinin ihbar süresine uymak koşuluyla işten kendi isteğiyle ayrılma hakkı bulunur. İş arama izni istifa edilme durumunda da geçerlidir. İşçi, çalıştığı kurumu mağdur etmemek amacıyla ayrılacağını önceden haber vermekle yükümlüdür. İhbar süresi koşulu sağlandığı sürece kurum, işçiye ihbar süresince bu izin süresini vermek durumundadır. İstifa eden işçinin bu izin süresi, dilekçe verildikten sonra işleme konur. İzin beyanı, istifa dilekçesiyle birlikte teslim edilebilir.

KONU İLE İLGİLİ ÖZEL DURUMLAR

Belli başlı özel durumlar şunlardır:

• İhbar süresinin tatil gününe denk gelmesi durumunda Yargıtay iş arama izin süresinin tatil gününde kullanılamayacağı görüşündedir.
• İhbar süresi içinde işçinin yeni bir iş bulması durumunda işçi artık bu izni kullanamaz.
• İhbar tazminatı verilmesi durumunda iş arama izin ücreti söz konusu olmaz.
• Cumartesi çalışması olan yer olması durumunda söz konusu tatil gününde izin ücreti söz konusu olmaz.

İŞ ARAMA İZNİ İLE İLGİLİ SIKÇA SORULAN SORULAR

İş Arama İzni Kaç Saat?

İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz.

İş Arama İzni Nasıl Kullanılır?

Bu izin iki şekilde kullanılabilir. Günlük en az iki saat olarak ihbar süresinin her gününde kullanılabilir. Ya da toplu olarak kullanılabilir.

İş Arama Süresi Arttırılabilir mi?

İş arama izni süresi işçi lehine arttırılabilir ancak azaltılamaz.

DİLARA GÜL ERBAŞ