İŞÇİNİN İŞYERİNDE HIRSIZLIK YAPMASI

İŞÇİNİN İŞYERİNDE HIRSIZLIK YAPMASI VE İSPATI

Türk Ceza Kanununun 141. maddesi ve devamında hırsızlık suçu düzenlenmiştir. Bu maddede yer alan tanıma göre hırsızlık, başkasının zilyedi olduğu taşınır bir malı zilyedin rızası dışında kendisine veya başkasına yarar sağlamak amacıyla bulunduğu yerden alınmasına denir. İşçinin çalıştığı yerde hırsızlık yapmasına da işyerinde hırsızlık denir. Böyle bir durum olduğunda işverenin, işyerinde hırsızlık yapıldığını somut belgelerle, tanık beyanı, kamera görüntüleri ve diğer cihazlarla ya da tanık gibi destekleyici birtakım yöntemlerle ispat etmesi gerekir. 

HIRSIZLIK YAPAN İŞÇİ NASIL İŞTEN ÇIKARTILIR?

İşverenin derhal fesih hakkını öngören 4857 sayılı İş Kanununun 25/2-e maddesi gereğince; işçinin, hırsızlık yapmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması, işverene tek taraflı bir beyanla derhal fesih hakkı verir. Bu hakka sahip olan işveren, işçinin hırsızlık yaptığını öğrenen işveren bu fiili öğrendikten altı gün içinde bu sebebi bildiren yazılı fesih bildirimi ile işçi ile arasındaki sözleşmeyi sonlandırır ve işçiyi işten çıkartır. Ancak işçinin hırsızlık yaptığını kamera görüntüsü, tanık vb. ispat yöntemleri ile ispatlamalıdır.  

HIRSIZLIK YAPAN İŞÇİYE SAVUNMA VERMEK ZORUNLU MUDUR? BİLDİRİMSİZ İŞTEN ÇIKARTILABİLİR MI?

İş kanunumuzun 19/2. maddesine göre ‘’Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, işverenin 25 inci maddenin (II) numaralı bendi şartlarına uygun fesih hakkı saklıdır.’’ Maddenin içeriğinden anlaşılacağı üzere işverenlere geçerli sebeple yapılacak işçinin verimliliğine ve davranışlarına bağlı fesihlerde savunma alma zorunluluğu getirilirken 25/2. madde kapsamındaki fesihlerde böyle bir zorunluluk getirilmemiştir. Bu sebeple de işveren savunma almak zorunda değildir. Ancak daha sonrasında işçinin dava açması ihtimalinde savunma alınmış olması ispat kolaylığı açısından işe yarayacaktır.   

Haklı nedenle fesih durumunda işveren işçiyi bildirimsiz olarak işten çıkartabilir. İş akdinin işverence haklı nedenle feshedilme nedenleri arasında; Sağlık nedenleri , ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan durumlar , zorlayıcı nedenler , işçinin gözaltına alınması veya tutuklanması yer alır. Hırsızlık nedeniyle fesih durumu ise ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan durumlar başlığı altında sayılmaktadır. Hırsızlık yapan işçinin çıkış kodu yazılarak bildirimsiz şekilde iş akdinin feshi yapılır. 

HIRSIZLIK DURUMUNDA SGK’YA BİLDİRİLECEK İŞTEN ÇIKIŞ KODU

SGK Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 1 Nisan 2021’de yayımlanan 2021/9 sayılı SGK Genelgesi ile işten çıkış kodlarına yenileri eklendi ve bir kod ise listeden çıkarıldı.  Listeden çıkarılan işten çıkış kodu: 29- İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih. Eskiden işçinin hırsızlık yapması durumunda çıkışı bu 29 numaralı kod ile SGK’ya bildirilirdi. Hırsızlık nedeniyle işten çıkarma kodu- Yeni kod ise: 

Kod 46- 4857/25-II-E İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması. 

İŞVERENİN HIRSIZLIK YAPAN İŞÇİYİ İŞTEN ÇIKARIRKEN UYMASI GEREKEN SÜRELER VE ŞEKİL

İş Kanunu’nun 26. maddesine göre işveren işçinin işyerinde hırsızlık yaptığını öğrenmesinden itibaren 6 iş günü içinde sözleşmeyi fesih yetkisini kullanmalıdır. İşverenin tüzel kişi olması durumunda ise feshe yetkili organın bu durumu öğrenmesinden itibaren 6 iş günlük süre başlar.  

İşverenin hırsızlık fiilini öğrenmesinden itibaren 6 iş günü ya da herhalde hırsızlık fiilinin gerçekleşmesinden itibaren 1 yıl geçerse işveren haklı nedenle fesih hakkını kullanamaz. Çünkü 6 iş günlük ve 1 senelik bu sürelerin hukuki niteliği hak düşürücüdür. Yani hak bu süreler içerisinde kullanılmadığı takdirde sonradan kullanılamaz. Bu süre geçtikten sonra yapılan fesih ise geçersizdir. Dava açıldığı takdirde ise hakim tarafından re’sen (kendiliğinden) dikkate alınır.  Ancak işçi yapmış olduğu hırsızlıktan menfaat sağlamış ise 1 yıllık hak düşürücü süre uygulanmaz. 

İşverenin fesih bildirimini yani işçinin işten çıkarıldığını yazılı olarak bildirmelidir ayrıca yaptığı bu bildirimde fesih nedenini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır. Fesih bildirimi tek taraflı bir hukuki işlemdir yani işverenin sözleşmenin feshine yönelik bildirimi işçiye ulaşmasıyla birlikte sonuçlarını doğurur ve işçi ile işveren arasındaki sözleşme ileriye yönelik olmak üzere sonlanır. İşçiyi haklı bir fesih ile  işten çıkardığını iddia eden işveren sözleşmenin derhal feshinde ispat yükü altındadır. 

HIRSIZLIK NEDENİYLE İŞTEN ÇIKARILAN İŞÇİNİN HAKLARI

• • İşe İade Davası Açma Hakkı : yapılan feshin haksız olduğunu düşünüyorsa dava açabilir. 
  • Kıdem ve İhbar Tazminatı :İş Kanununun 25/2. maddesinde belirtilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerden birine dayanılarak sözleşme feshedilmiş ve bu fesih kanunda belirtilen usule uygun ise işçi kıdem ve ihbar tazminatı alamaz. İşçinin hırsızlık yapması da b maddenin giren bir durumdur bu sebeple işçi kıdem ve ihbar tazminatı talep edemez. Fakat  işçi fesihte belirtilen durumun aksini ispat edebilirse haksız ve ihbarsız işten çıkarma nedeni ile hem kıdem hem ihbar tazminatı talep edebilir. 
  • Ücret Alacağı: İşçinin kanunda ve sözleşmede yer alan kurallara göre işveren tarafından haklı fesih durumu olsa bile ücreti ödenmediği takdirde açacağı işçi alacağı davası ile bu hakkını talep edebilir. 
  • Yıllık İzin Ücreti: İşçi yıllık izin hakkına sahip olduğu halde bu hakkı kullandırılmamışsa, sözleşmesi feshedildikten sonra yıllık izin ücreti hakkı kazanır. 
  • Fazla Mesai Ücreti: İşçi çalıştığı süre boyunca kanuna ve sözleşmeye göre fazla mesai ücretine hak kazanmış olmasına rağmen bu ücreti alamamışsa açacağı işçi alacağı davası ile fazla mesai ücretini ileri sürebilir. 

HIRSIZLIK SUÇLAMASIYLA İŞTEN ÇIKARILAN İŞÇİ NE YAPMALI?

İşçi bu işten çıkarmayı haksız bulmuyor ise ve eğer varsa işverenden ücret alacağını ve yıllık izin ücretini talep etmelidir. Ancak işten çıkarmanın haksız olduğunu düşünüyor ise kıdem ve ihbar tazminatını almak için işçi alacağı davası açabilir. Ayrıca işe geri dönmek de istiyorsa işe iade talepli işçi alacağı davası açmalıdır. Bu davada görevli mahkeme iş mahkemeleridir.  İş Kanunun 32. maddesi uyarınca ise ücret alacaklarında zamanaşımı süresi 5 yıldır. Ancak işe iade talebi varsa 4857 sayılı İş Kanunu’nun 20. maddesi uyarınca fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içerisinde feshin geçersizliği ve işe iade istemi ile dava açması gerekir. Bu süre hak düşürücü süre olup, re’sen dikkate alınması gerekir. 

HIRSIZLIK NEDENİYLE İŞTEN ÇIKARILMAYA TAZMİNAT DAVASI AÇILABİLİR Mİ?

Hırsızlık nedeniyle işten çıkarma haklı fesih nedeni olduğundan ötürü işçinin tazminat davası açma hakkı yoktur ancak işçi bu işten çıkarmanın haksız olduğunu ispat edebiliyor ise kıdem ve ihbar tazminatını almak için dava açabilir. Bu davayı açmak için de iş mahkemesine başvurmalıdır. 

HIRSIZLIK YAPAN İŞÇİNİN CEZAİ SORUMLULUĞU

Hırsızlık Türk Ceza Kanununda yer alan suçlardan biridir. İşveren işçiyi işten çıkarmanın yanısıra şikayet de edebilir. Bu durumda işçi hakkında soruşturma başlatılabilir. Ayrıca hırsızlık nedeniyle işçinin işten çıkarılması için işçiye karşı ceza kovuşturmasının başlamış veya mahkumiyet kararının verilmiş olmasına gerek yoktur. 

HIRSIZLIK SUÇLAMASIYLA İŞTEN ÇIKARILAN İŞÇİNİN TAKİPSİZLİK ALMASI VEYA BERAAT ETMESİ

Hırsızlık fiilinin, işçi tarafından işlenmediği ceza mahkemesi kararı ile sabit ve beraat kararı bu şekilde verilmişse, ceza mahkemesi kararı hukuk hakimini bağlar ve yapılan fesih haksız nitelikte olmuş olur.  

HIRSIZLIK SUÇLAMASIYLA YARGILANAN İŞÇİNİN DELİL YETERSİZLİĞİNDEN BERAAT ETMESİ

Ceza mahkemesi delil yetersizliği sebebiyle beraat kararı vermiş ise o zaman hukuk hakimi bununla bağlı değildir. Çünkü elde olan deliller hukuk hakimi açısından yeterli görülebilir. Bu durum hukuk hakiminin takdirine bağlıdır. 

İşçinin yapmış olduğu hırsızlığın teşebbüs aşamasında kalması durumunda ise, işçi ile işveren arasındaki güven zedeleneceğinden yine iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi mümkün olabilir. 

BAHŞİŞ ALAN İŞÇİ HIRSIZLIK GEREKÇESİYLE İŞÇİ İŞTEN ÇIKARILABİLİR Mİ?

Teşekkür maksadıyla, otel, lokanta gibi yerlerde bir hizmeti görene verilen, başka yerlerde bir işi yapana, verilmesi gereken paradan ayrı olarak, fazladan verilen paraya bahşiş denmektedir. Bahşişin hukuki niteliğine ücret denilebilir çünkü yapılan hizmetin karşılığının üçüncü şahıslar tarafından ödenmesi, akdin mahiyetini de değiştirmez. Buna göre, alınan bahşiş ücret sayılır. Nitekim 10. Hukuk Dairesinin,  2011/2914-1231 sayılı kararı da bunu desteklemektedir. Bu karara göre sigortalının ücretini bahşişlerden alması veya ücretine ek olarak bahşiş alması durumunda, bahşişlerden de prim kesilmelidir denmektedir. Bu sebeplerle bahşiş hırsızlık kapsamına girmez ve haklı fesih sebebi olmaz. İşçi hırsızlık nedeniyle işten çıkarılamaz. 

HIRSIZLIK NEDENİYLE FESİH BİLDİRİMİ ÖRNEĞİ

HİZMET AKDİ FESÎH BİLDİRİMİDİR 

Bildirimin tarihi ve sayısı : ………………………………………. İŞVERENİN : 

Adı Soyadı-Unvanı : ………………………………………………. 

Adresi : ……………………………………………… 

SGK İşyeri Sicil Numarası : ………………………………………………. 

Sayın Bay/Bayan 

…./ … /………. Tarihinde yapılmış olan Belirli/Belirsiz süreli hizmet akdiniz …. /…. /………….. tarihi 

itibariyle  iş yerinde hırsızlık yapmanız nedeniyle  ve 4857 sayılı İş Kanunun 25/2-e 

maddesine göre tarafımızca feshedilmiştir. 

Hizmet Akdi Feshedilen İşçi Hizmet Akdini Fesheden İşveren / Vekili 

Adı Soyadı 

Fesih Bildirimini aldım. 

Adı Soyadı/Unvan 

İmza 

… /…/…. Fesih Bildirimini Teslim eden imza 

İŞÇİNİN İŞYERİNDE HIRSIZLIK YAPMASI İLE İLGİLİ SIKÇA SORULAN SORULAR

HIRSIZLIK SUÇLAMASIYLA İŞTEN ÇIKARILAN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ ?

Hayır alamaz çünkü iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilmiştir ancak dava açıp hırsızlık yapmadığını ispat ederse kıdem tazminatı talep edebilir. 

BASIN ÇALIŞANLARININ HIRSIZLIK YAPMASI DURUMUNDA NE OLUR?

Basın çalışanları Basın İş Kanununun 11/3.maddesi gereğince  vazifesini ifa ederken bilerek veya ağır ihmali neticesinde çalıştığı basın kuruluşunun itibar ve şöhretine halel verecek hareketleri sebebiyle iş verene haklı nedenle fesih imkanı tanınmıştır. Basın çalışanının hırsızlık yapması  madde 11/3 kapsamına girer ve işverenin iş akdini haklı nedenle feshetmesine olanak tanır. 

DENİZ ÇALIŞANLARININ HIRSIZLIK YAPMASI DURUMUNDA NE OLUR?

Deniz İş Kanunu’nda gemi adamının denizcilik kural ve teamüllerine, ahlak ve adaba aykırı hareket etmesi halinde işten çıkarılacağı madde 14/1-ç’de öngörülmüştür. Bu madde gereğince gemi adamının hırsızlık yapması da bu anlamda denizcilik teamüllerine, ahlaka ve adaba aykırı bir fiildir ve işveren bu fiili öğrenmesinden itibaren 6 gün içerisinde ya da herhalde fiilin işlenmesinden itibaren 1 yıl içinde gemi adamını haklı olarak işten çıkarabilir. 

İŞYERİNDE HIRSIZLIK NEDENİYLE İŞTEN ÇIKARILMA SİCİLE İŞLER Mİ?

Kişi hırsızlık suçundan yargılanıp suçlu bulunursa bu durum adli sicil kaydına işler. Şayet işveren işçiyi hırsızlık nedeniyle işten çıkartırsa fakat şikayette bulunmazsa bu adli sicil kaydına işlemez . Ancak kişi işten çıkartılırken SGK’ya hangi sebeple çıkartıldığına dair bir kod bildirilir. Kişi hırsızlık koduyla işten çıkartıldığında bundan sonraki işverenleri bunu görebilir. 

İŞÇİNİN İŞYERİNDE HIRSIZLIK YAPMASI İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi  2016/16234 Esas,    2020/4947  Karar 

4857 sayılı İş Kanununun 25 inci maddesinin (II) numaralı bendinde, ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan haller sıralanmış ve belirtilen durumlar ile benzerlerinin varlığı halinde, işverenin iş sözleşmesini haklı fesih imkanının olduğu açıklanmıştır. Yine değinilen bendin (e) alt bendinde, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan işçi davranışlarının da işverene haklı fesih imkanı verdiği ifade edilmiştir. Görüldüğü üzere yasadaki haller sınırlı sayıda olmayıp, genel olarak işçinin sadakat borcuna aykırılık oluşturan söz ve davranışları işverene fesih imkanı tanımaktadır. Davacının yaptığı davranış doğrululuk ve bağlılıkla uymayan davranış kapsamında olup işverene haklı nedenle fesih imkanı vermektedir. İşveren sözleşmeyi haklı feshetmişse işçi kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamaz.”  

9. Hukuk Dairesi         2009/49409 Esas  ,  2012/9375 Karar

Somut olayda davacının 2.10.2001 tarihinde davalı işyerinde üretilen mallardan bazılarını bir koli içerisine koyarak işyerinden çıkarmaya çalışırken işveren tarafından yakalandığı sabittir.  

Bu olay üzerine davacı işçi hakkında hırsızlık suçundan dolayı Bakırköy 13.Asliye Ceza mahkemesinde dava açılmış, yapılan yargılama sonucunda hırsızlık suçundan dolayı  erteli para cezası verilmiştir. Bu kararın temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 6.Ceza Dairesi tarafından dava zamanaşımın dolması nedeniyle verilen erteli mahkumiyet hükmü bozularak dava zamanaşımı nedeniyle düşme kararı verilmiştir.  

Bu ceza davasının zamanaşımı nedeniyle ortadan kalkması davacı işçinin haksız eylemini ortadan kaldırmaz ve işçi tarafından açılan bu dava yönünden sonuca etkili değildir.  Davacının iş sözleşmesi doğruluk ve bağlılığa aykırı davranışı nedeniyle davalı işveren tarafından haklı olarak feshedildiğinden davacının kıdem tazminatının reddi gerekirken kabulü isabetsizdir.  

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu  2015/7-565 Esas  2017/216 Karar 

Davacı, davacının iş akdine bir hırsızlık olayı bahane edilerek 21/04/2005 tarihinde ihtarname ile son verildiğini belirterek kıdem ve ihbar tazminatı ile bazı işçilik alacaklarının ödetilmesini istemiştir.Davalı, bir müşterinin alışveriş merkezinden 2 karton sigarayı çalıp kaçarken sivil polislerce yakalandığını ve davacı ile diğer güvenlik görevlilerinin bu kişiyi sivil polislerden alarak götürdükleri ticaret merkezinde fena muamelede bulunduklarını ve iş görmez raporu almasına sebebiyet verdikleri ve haklarında Ankara 5. Ağır Ceza 

Mahkemesinde 2005/327 Esas sayılı ceza davası açıldığını bu suretle işverenin saygınlığının zedelendiğini, iş akitlerinin bu olay sebebiyle haklı sebeple feshedildiğini savunarak, davanın reddini istemiştir. 

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinin ( II ) numaralı bendinde, ahlâk ve iyiniyet kurallarına uymayan haller sıralanmış ve belirtilen durumlar ile benzerlerinin varlığı halinde, işverenin iş sözleşmesini haklı fesih imkânının olduğu açıklanmıştır. 

Bu açıklamalar ışığında somut olaya bakıldığında; Ankara 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nin 2005/327 Esas sayılı dosyası içeriğinden, davacının iş sözleşmesinin işyerinden hırsızlık yapan bir kişiyi polisin elinden alıp etkili eylemde bulunduğu ve davalı işverenin bu olay sebebiyle iş sözleşmesinin feshettiği anlaşılmaktadır. Davacının bu davranışının amacını aşan bir davranış olduğu kabul edilebilir ise de suç işleyen kişiye karşı suçu önlemek amacıyla yapılan ani bir eylem olduğu, davacının menfaat elde etme saikiyle hareket ettiğine ve davalı şirketin bu eylem sebebiyle zarara uğradığına dair herhangi bir bilgi ve belge bulunmadığı, aynı olay sebebiyle işten çıkarılan diğer bir işçinin iş sözleşmesinin feshinde haklı neden bulunmadığına dair mahkeme kararının onandığı hususları da dikkate alındığında iş sözleşmesinin işverence haksız feshedildiğinin kabulüyle davalının ihbar ve kıdem tazminatından sorumlu tutulması gerekmektedir. 

HARBİYE HUKUK BÜROSU

KÜBRA UYSAL