ISRARLI TAKİP SUÇU VE CEZASI (TCK 123. MADDE)

Israrlı Takip Suçu Nedir?

Israrlı takip suçu cinsiyet fark etmeksizin bir kişiye ciddi bir şekilde huzursuzluk verecek şekilde temas kurmaya çalışılması sonucu oluşur.

Israrlı takip suçu, 5237 sayılı TCK’nın 123/A maddesinde düzenlenmiştir.

Israrlı takip MADDE 123/A- (Ek:12/5/2022-7406/8 md.) 

(1) Israrlı bir şekilde; fıziken takip etmek ya da haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle bir kimse üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşmasına ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olan faile altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir. (2) Suçun; 

1. a) Çocuğa ya da ayrılık kararı verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi,
2. b) Mağdurun okulunu, iş yerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması, 
3. c) Hakkında uzaklaştırma ya da konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi, hâlinde faile bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir. 

(3) Bu maddede düzenlenen suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır.

Israrlı Takip Suçunun Özellikleri:

Israrlı takip suçunda ilk incelenmesi gereken şey ısrardan kastın ne olduğudur. TCK’ya göre ısrar hareketin birden fazla kez tekrarlanması sonucu oluşur. Kaç kere tekrarlanması gerektiğine dair bir bilgi verilmemiştir. En az iki kez tekrarlanması ısrar açısından yeterlidir. 

Israr barındıran suçlarda eğer hareket sadece bir kere gerçekleşmişse suç oluşmuş sayılmaz. Suçun oluşması için bu hareketin en az iki kere yapılması gerekir.

Diğer incelenmesi gereken konu ise saiktir. Eğer mağdur bu hareketten rahatsız oluyorsa failin niyetinin bir önemi kalmaz. Zaten mağdur hareketten rahatsızlık duymuyorsa suç oluşmaz.

Israrlı takip suçunda iki hareket arası ne kadar zaman geçtiği önemli değildir. Suç her türlü oluşur. Israrlı takip suçunda zincirleme suç kavramı oluşmayacaktır. Çünkü ısrar unsuru zincirleme suçun unsuru olarak değerlendirilirse ısrarlı takip suçu oluşmayacaktır.

Israrlı Takip Suçunun Unsurları:

Israrlı takip suçunun hangi hareketlerin eyleme dökülmesi sonucu gerçekleşeceği kanunda belirtilmiştir. Suç oluşması için bahsedilen hareketlerin birlikte gerçekleşmesine gerek yoktur. Bu hareketlerden herhangi birisi gerçekleştiği zaman eğer mağdur huzursuz hissediyorsa veya kendisinin veya yakınlarının sağlığından endişe ediyorsa ısrarlı takip suçu oluşur.

Israrlı takip suçu iki hareketle işlenebilir.

Fiziken takip etmek: Fiziken ısrarlı bir şekilde bir kişiyi takip etmek bu suçu oluşturur. Bir kişiyi evine, işyerine, okuluna kadar takip etmek buna örnektir. Bir kişinin yaşadığı çevrede rahatsızlık verecek şekilde ısrarla dolaşmak da fiziken takip etmeye girer. Ancak unutulmamalıdır ki bu suçun oluşması için kişinin bu takipten rahatsız olduğu dile getirmesi gerekir. 

Temas kurmaya çalışmak: Failin mağdura fiziki olmayan yollarla ulaşmaya çalışmasıdır. Kanunda belirtildiği üzere bu üç seçimlik hareketle gerçekleşir. Bunlar; Haberleşme ve iletişim araçlarının kullanılması, bilişim sistemlerinin kullanılması veya üçüncü kişilerin kullanılması şeklinde olur.

Israrlı Takip Suçunda Şikayet

Kanunda ısrarlı takip suçunun şikayete tabi suçlar arasında olduğu belirtilmiştir. Bu yüzden bu suç için soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için mağdurun şikayetçi olması gerekir.

Şikayet süresi 6 aydır. Israrlı takip suçunu oluşturan eylemin yapılmasından sonra fiilin ve failin öğrenilmesinden itibaren 6 ay içerisinde şikayette bulunulmazsa şikayet hakkı sona erer.

Israrlı Takip Suçunda Zamanaşımı

Israrlı takip suçuna ilişkin zamanaşımı süresi 8 yıldır. Fiil gerçekleştikten sonra en geç 8 yıl içinde şikayette bulunulması gerekir.

Israrlı Takip Suçunda Uzlaşma

CMK m.253 gereği şikayete tabi suçlarda mağdur ve fail uzlaştırılmaya çalışılır. Ancak, CMK madde 253/3’e göre; “Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olsa bile, (…)86 cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda ve ısrarlı takip suçunda (madde 123/A), uzlaştırma yoluna gidilemez.” denmiştir.  Bu yüzden ısrarlı takip suçunda uzlaşma kurumu yoktur.

Korunan Hukuki Değer:

Israrlı takip suçu hürriyete karşı suçlar başlığı altında yer almaktadır. Israrlı takip suçunun korunan hukuki değeri kişinin huzuru ve psikolojik sağlığıdır.

Fail ve Mağdur

Fail: Israrlı takip suçunda fail yaşayan herkes olabilir. 

Mağdur: Israrlı takip suçunda mağdur da fail gibi herkes olabilir. Sadece bazı kişiler için nitelikli haller düzenlenmiştir. Bu durum suçun cezası için önem arz edecektir.

Israrlı Takip Suçunun Manevi Unsurları:

Israrlı takip suçu sadece kasten işlenebilir, taksirle işlenemez. Failin bu suçu oluştururken bir amacı olması gerekir. 

Israrlı Takip Suçunda Cezayı Arttıran Haller (Nitelikli Haller)

Tüm suç tiplerinde cezanın miktarını değiştiren haller bulunur. Bu haller cezayı arttırabilir veya azaltabilir. Bu nitelikli haller kanunda belirtilir. Israrlı takip suçunda da bazı bnitelikli haller düzenlenmiştir. Bunun sonucunda cezanın artması mümkündür. Israrlı takip cezasını arttıran haller TCK 123/A ikinci fıkrasında düzenlenmiştir. Bu haller aşağıda sayılmıştır.

• Çocuğa yahut hakkında ayrılık kararı verilmiş veya boşanmış eşe karşı işlenmesi,
• Suçun işlenmesi neticesinde mağdurun iş yerini, konutunu, okulunu değiştirmesine yahut okulunu veya işini bırakmasına neden olunması,
• Suçun, hakkında uzaklaştırma veya konuta, okula yahut işyerine yaklaşmama tedbirine hükmedilmiş olan bir kimse tarafından işlenmesi. 

Bu haller gerçekleştiği zaman hükmedilecek ceza 1 yıl ila 3 yıl arasında olacaktır.

Israrlı Takip Suçunun Özel Görünüş Biçimleri 

İştirak: Israrlı takip suçunda iştirak yoktur. Israrlı takip için kişiyi ikna eden ya da kişiye yardımcı olan kişiler açısından azmettiren veya yardım eden sıfatıyla sorumlu tutulabilir.

İçtima: Israrlı takip suçu kişilerin huzur ve sükununu bozma suçuyla benzerlik göstermektedir. Bu nedenle ısrarlı takip suçunun oluştuğu hallerde daha genel olan kişilerin huzur ve sükununu bozma suçundan hüküm verilmez.

Failin hareketi birden fazla suçun oluşumuna neden oluyorsa fail bu suçlar nedeniyle de cezalandırılacaktır.

Israrlı Takip Suçunda Tutuklama

Israrlı takip suçunda tutuklama olup olmadığı merak edilen sorular arasında. Cezası 2 yıldan fazla olmayan suçlar için tutuklama yasağı vardır. Israrlı takip suçunun cezası normalde en fazla 2 yıldır fakat nitelikli haller uygulandığında üst sınır 3 yıla çıkacaktır. Bu durumda nasıl değerlendirmemiz gerektiği kafa karıştırabilir.

Israrlı takip suçunu düzenleyen TCK 123/A-1 hükmünde ceza üst sınırı 2 yıldır. Bu hükme dahil olan suçlar açısından tutuklama mümkün olmayacaktır. 

TCK 123/A-2 hükmünde ise ısrarlı takip suçunun nitelikli halleri sayılmıştır. Bu hükme göre ceza üst sınırı 3 yıldır. TCK 123/A-2 hükmüne dahil olan suçlar bakımından tutuklama kararı verilebilecektir.

Israrlı Takip Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Sanık daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmadıysa ve hükmolunan ceza 2 yıl veya daha az süreli olan hapis veya adli para cezası ise, kanunda aranan diğer şartların da gerçekleşmesi halinde sanık da isterse hakim hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verebilir. 

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasındaki şartlar CMK m.231’de sayılmıştır. Bunlar:

1. a) Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması,
2. b) Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,
3. c) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi, gerekir. 

Tüm şartlar sağlandıysa ve sanık da kabul ettiyse hükmün açıklanmasına karar verilir. Bu karar sonucu cezanın infazı başlamaz ve fail 5 yıllık denetim süresine tabi olur. Bu denetim süresinde fail kasıtlı bir işlemezse suç adli sicil kaydına işlenmez ve ceza verilmemiş gibi sonuç doğar. Ancak fail 5 yıl içerisinde kasıtlı bir suç işlerse hem ısrarlı takip suçunun cezası devreye girer hem de yeni işlenen suçun hükümleri uygulanır.

Stalk Yapmak Suç Mu?

Günlük hayatta çoğu insan hayatlarını merak ettiği kişilerin sosyal medya hesaplarını stalklamaktadır. Kanunumuza yeni gelen ısrarla takip suçu (stalking) bu hareketi de kapsayacak mı diye sorular oluşmaktadır. Kişilerin huzur ve sükunetini bozmadan onlara rahatsızlık vermeyecek şekilde sosyal medyadan stalk yapmak bir suç oluşturmaz. Ancak dikkat etmek gerekir ki size masum gelen hareketler karşı tarafı rahatsız edebilir ve bunun sonucunda ısrarlı takip suçu oluşabilir. Eski sevgiliye ısrarlı bir şekilde mesaj atmak, sizinle tanışmak istemediğini söylemesine rağmen ısrarlı bir şekilde bir kişiye mesaj atmak ısrarlı takip suçunu oluşturur. Mesajlarınız hakaret veya kötü bir söylem içermese bile karşı taraf rahatsız olduğunu belirttikten sonra yazmaya devam etmek suçtur.

Israrlı Takip Suçu İle İlgili Yargıtay Kararları:

Olay günü yürüyerek işe gitmekte olan on yedi yaşındaki mağdureyi kullandığı araçla ısrarlı şekilde takip eden sanığın, korna çaldıktan sonra kendisine bakan mağdureye “gideceğiniz yere kadar sizi götüreyim” şeklinde beyanda bulunması eyleminin 5237 sayılı TCK’nın 123. maddesinde düzenlenen kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunu oluşturduğu gözetilerek mahkumiyeti yerine suç vasfının tayininde yanılgıya düşülerek cinsel taciz suçundan beraatine karar verilmesi…’’ (9. CD, E: 2021/1858, K: 2021/9223, 21.11.2021).

“Sanığın, ilgi duyduğu katılanın kendisini istemediğini belirtmesine rağmen, katılana hitaben ısrarla mesaj atması ve mesaj içerikleri karşısında, eylemlerinin TCK’nın 123/1. maddesinde düzenlenen huzur ve sükununu bozma suçunu oluşturduğu gözetilmeden, yerinde olmayan gerekçe ile beraat kararı verilmesi…” (4. CD., E:2020/23955, K: 2021/13869, 17.05.2021)

‘‘Sanık ile katılan arasındaki iletişim kayıtları getirtilerek, sanığın ne sıklıkla katılanı aradığı, konuşmaların ne kadar sürdüğü ve katılan tarafından karşılık bir aramanın olup olmadığı belirlendikten sonra ısrar unsurunun oluşup oluşmadığı değerlendirilerek sanığın hukuki durumunun takdiri gerektiğinin gözetilmemesi…’’ (4. CD. E: 2021/21142, K: 2021/25277, 25.10.2021)

“Dosyaya yansıyan olayda, şikâyetçi vekili, iki cihaz için de şikâyetçiye borç çıkarıldığını, bu borç nedeniyle sürekli şikâyetçinin arandığını ve şikâyetçiye mesaj gönderildiğini ileri sürmüştür. Borçların ne şekilde tahsil edilebileceği, icra iflas hukukunda ve borçlar hukuku kapsamında belirlenmiştir. Yasal yollara başvurulmadan önce borçlunun borcundan haberdar edilmesi amacıyla borçluya mesaj, uyarı yazısı ya da ihtar gönderilmesi veya borçlunun telefonla aranması mümkündür. Ancak bu mesaj, uyarı yazısı ya da ihtarın veya aramanın süreklilik arz etmemesi, muhatapları açısından çekilmez bir hale gelmemesi gerekmektedir. Bu bağlamda, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından şikâyetçinin iddia ettiği arama ve mesaj gönderme sıklığının tespiti bakımından şikâyetçiye ait telefon dökümlerinin temin edilmesi, arama veya mesaj gönderme sıklığı nazara alınarak gerektiğinde, şüpheliler tespit edilerek savunmalarının alınması ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekmektedir.” (4.CD., E: 2019/3198, K: 2019/11771)

“Sanığın, farklı zamanlarda ve birden çok kez telefon etme, mesaj gönderme ve evin önüne not bırakma şeklinde gerçekleştirdiği suça konu eylemlerinde, TCK’nın 123. maddesinde düzenlenen kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunun “ısrar” öğesinin oluşması karşısında, zincirleme suç hükümlerinin uygulanma koşullarının bulunmadığı gözetilmeden, aynı Kanunun 43/1. maddesinin tatbiki suretiyle fazla ceza belirlenmesi…” (4. CD. E: 2018/7076, K: 2021/18701, 10.06.2021)

“Sanığın, katılanın kullandığı telefona yüzlerce mesaj göndermesi, el konulan telefonunda çok sayıda porno içerikli resim ve videoların yer alması, soruşturma aşamasında dinlenen diğer mağdurlara da şantaj, hakaret ve cinsel taciz içeren mesajlar gönderdiğinin anlaşılması, katılanın aşamalarda değişmeyen birbirini doğrulayan ve oluşa uygun beyanları ve diğer katılan Necmi’nin, aşamalarda; sanığın kendisini arayarak Nurcan’ın resimlerini yayınlayacağını söyleyip para istediğini beyan etmesi karşısında, sanığın eylemleriyle, katılana yönelik kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunun yanında, cinsel taciz ve şantaj suçlarını da işlediğinin anlaşılması ve bu suçlardan da sanığın mahkumiyetine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, sanığın katılana yönelik bütün eylemlerinin, kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunu oluşturduğu kabul edilerek, yalnızca kişilerin huzur ve sükununu bozma suçundan mahkumiyet hükmü kurulması,”(4. CD. E: 2019/4748, K: 2020/21587, 24.12.2020)

Harbiye Hukuk

Dilara Gül ERBAŞ