CEZA DAVASI NASIL AÇILIR? ŞİKAYET VE SÜRECİ

Ceza davası, hakkında suç işlediğine dair yeterli şüphe bulunan şahsın yargılanmasının yapılması için savcılığın bir iddianame düzenleyerek açtığı bir kamu davasıdır. Savcılığın düzenlediği iddianame mahkeme tarafından kabul olunduğunda ceza davası açılmış olur. Tüm ceza davaları bir kamu davasıdır. 

Ceza Davalarına Bakmakla Genel Görevli Mahkemeler

 Ağır Ceza Mahkemesi 

Asliye Ceza Mahkemesidir. 

Ceza Davalarına Bakmakla Özel Görevli Mahkemeler 

Çocuk Mahkemesi, 

Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi 

Fikrî Ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesidir.

Ceza Davası Nasıl Açılır?

Ceza yargılaması soruşturma aşaması ile başlamaktadır. Soruşturma aşaması ise işlenen suçun niteliğine bağlıdır. Yani soruşturma aşaması şikayete bağlı suçlar veya resen araştırılacak suçlar bakımından farklılık gösterir. 

Şikayete bağlı suçlarda mağdur şikayetçi olmadıkça savcı kendiliğinden harekete geçip soruşturma başlatamaz ve ceza davası açamaz. Şikayete tabi olmayan suçlar bakımından şikayete gerek duymadan savcı resen soruşturma yaparak ceza davası açar. 

Ceza davası, savcılık tarafından hazırlanan bir iddianame ile görevli ve yetkili mahkemeye açılır. Savcılık şikayete bağlı suçlar bakımından şikayet edilmesi ile şikayete tabi olmayan suçlar bakımından kendiliğinden harekete geçerek bir suç olup olmadığı suç varsa suçun kim tarafından nerede ne zaman işlendiğine dair delilleri toplar. Savcılık toplanan deliller sonucu bir suç işlendiğine dair sonuca ulaşırsa ceza davası açmak zorundadır. Savcının topladığı deliller yeterli şüphe oluşturmalıdır. Yeterli şüphe oluşturan deliller toplandığında savcı iddianame düzenleyerek ceza davası açar. Ancak toplanan deliller yeterli şüphe oluşturmuyor ise savcılık KYOK (KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞINA DAİR KARAR) kararı verir.

Savcılık iddianame düzenleyip ceza davası açar ise mahkeme düzenlenen iddianameye ceza muhakemesi kanununca inceler. İddianame teslim edildiği tarihten itibaren onbeş gün içerisinde kabul olunabilir veya İddianamede yetersizlik bulunduğu takdirde iddianamenin teslim edildiği tarihten itibaren onbeş günlük süre içerisinde mahkeme iddianameyi savcılığa iade eder. Savcılık iddianameyi tekrar düzenleyebilir veya mahkemenin kararına itiraz edebilir. Savcılık İddianameyi yeniden düzenleyip eksiklikleri gidererek dava açar. İddianame kabul edildiği takdirde dava açılmış olur.

Ceza Davasının Açılma Süresi

Ceza davasının açılması için belirli bir süre öngörülmemiştir. Araştırılan suçun veya olayın niteliğine göre soruşturma aşamasının süresi değişiklik gösterebilir. Savcılık tarafından soruşturma aşamasının tamamlanıp iddianame düzenlenmesi bir hafta da sürebilir bir yıl da. 

Ceza Davasında Şikayet Nasıl Yapılır?

Suçun mağduru veya zarar göreni olarak şikayetçi olan kişiler iddia makamında katılan sıfatıyla yargılamaya katılabilirler. Katılanlar katılmanın bir sonucu olarak mahkemenin verdiği karar aleyhine kanun yoluna başvurabilirler. Katılanlar, yargılama boyunca mahkemeye görüşlerini bildirebilir, delilleri tartışabilir, tanık ve sanık kişilere soru sorabilirler.

Ceza Davasında Kimler Şikayetçi Olabilir?

Suçtan zarar gören veya mağdur olan şikayetçi kişilere müşteki denir. Bu durumda ceza davasında suçtan zarar gören veya mağdur olan kişiler müşteki (şikayetçi) olabilir. Gerçek kişilerin dışında tüzel kişiler de bir suçun mağduru veya zarar göreni olabilirler. BU tarz durumlarda tüzel kişiliğin yetkili organları tüzel kişilik adına şikayetçi olabilir. Gerçek kişilerde şikayet hakkı sadece kişinin kendisi tarafından kullanılabilir ve devredilemez. Ancak şikayetçi kişi şikayet hakkını kullandıktan sonra vefat etti ise mirasçıları katılan olarak davaya devam edebilirler. 

Ceza Davasında Şikâyeti Geri Alma Nasıl Yapılır?

Takibi şikayete tabi suçlar bakımından ceza yargılaması sürerken şikayet geri alınırsa ceza davası düşer. Takibi şikayete tabi olmayan suçlar bakımından ise ceza yargılaması düşmez. Çünkü takibi şikayete tabi olmayan suçlarda şikayet geri alınmış olsa bile savcılık açmış olduğu kamu davasını sonuna kadar sürdürmek ve takip etmek zorundadır. Şikayetini geri alan mağdur artık katılan sıfatıyla mahkemeye katılamaz. Müşteki verilen kararın sonucuna itiraz, istinaf ve temyiz yoluna gitme haklarından feragat etmiş olur. Şikâyetten vazgeçmeden vazgeçme mümkün değildir.

Ceza Davasında Avukatsız Savunma Mümkün Müdür?

Ceza davalarında sanık avukatsız savunma yapabilmektedir. Ancak avukatsız savunma ciddi hak kaybına neden olabilir. Bu yüzden yetkin bir ceza avukatı tutmanızı veya maddi durumunuz yetersiz ise duruşmada veya duruşma dışında mahkemeye dilekçe vererek barodan avukat tayin edilmesini talep etmenizi öneririz.

Dava Dosyasının Örneğini Nerden Alabilirim?

Ceza davasında taraf iseniz mahkeme kaleminden talep edebilirsiniz. Aynı zamanda vatandaş uyap portaldan da görüntüleyebilirsiniz. 

Ceza Davası Zamanaşımı Süresi

Ceza yargılamalarında zamanaşımı süresi ikiye ayrılır. Bunlar: dava zamanaşımı ve ceza zamanaşımıdır.

Dava Zamanaşımı: Suçun işlenmesinden itibaren başlayıp ceza davasında verilen hükmün kesinleşmesinde biter. Bu süre içerisinde hüküm kesinleşmez ise ceza davası düşer. Dava zamanaşımı süreleri Türk Ceza Kanunu’nun 66. Maddesinde sayılmıştır.

Madde 66- (1) Kanunda başka türlü yazılmış olan haller dışında kamu davası;
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda otuz yıl,
b) Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmibeş yıl,
c) Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl,                     d) Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda onbeş yıl,                 e) Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl, geçmesiyle düşer.

(2) Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle kamu davası düşer. 

Ceza Zamanaşımı: Ceza zamanaşımı hükmün kesinleşmesi ile başlar ve kanunda belirtilen süre içerisinde hüküm infaz edilmez ise hükmün infaz edilme olanağı ortadan kalkar. Ceza zamanaşımı süreleri Türk Ceza Kanunu’nun 68. Maddesinde sayılmıştır.

Madde 68- (1) Bu maddede yazılı cezalar aşağıdaki sürelerin geçmesiyle infaz edilmez: a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarında kırk yıl.
b) Müebbet hapis cezalarında otuz yıl.
c) Yirmi yıl ve daha fazla süreli hapis cezalarında yirmidört yıl.
d) Beş yıldan fazla hapis cezalarında yirmi yıl.
e) Beş yıla kadar hapis ve adlî para cezalarında on yıl.

(2) Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle ceza infaz edilmez. 

Ceza Davasında İstinaf

Ceza davasında karara itiraz etmek isterseniz kararı öğrendikten sonra 7 gün içerisinde istinafa veya kanun yollarına başvurmanız gerekir. 

Ceza Davasında İstinaf Dilekçe Örneği?

Ağır Ceza Mahkemesinin Görevine Giren Ceza Davaları

Ağır ceza mahkemesinin görevine giren ceza davaları şu suçlarla ilgilidir:

• Yağma (Gasp) suçu,
• Kasten adam öldürme suçu,
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu,
• Taksirle ölüme neden olma,
• İrtikap suçu,
• Zimmet suçu,
• Rüşvet suçu,
• Resmi belgede sahtecilik suçu,
• Nitelikli dolandırıcılık suçu,
• Hileli iflas suçu.
• Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar,
• Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,
• Milli savunmaya karşı suçlar,
• Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun kapsamına giren propaganda yapma suçu ve örgüt üyeliği suçu vb. siyasi nitelikli suçlar.
• Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren, yani üst sınırı 10 yıldan fazla olan tüm suçlara ilişkin davalara bakma görevi ağır ceza mahkemesine aittir. Örneğin, TCK md. 197/1’de düzenlenen parada sahtecilik suçu ve uyuşturucu madde imal veya ticareti suçu ile ilgili davalarda ceza üst sınırı nedeniyle ağır ceza mahkemesi görevlidir.

Asliye Ceza Mahkemesinin Görevine Giren Ceza Davaları

Asliye ceza mahkemesinin bakmakla görevli olduğu ceza davalarına ilişkin suçlar şunlardır:

• Vergi kaçakçılığı suçları,
• İhaleye fesat karıştırma suçu,
• Uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma suçu,
• Kasten yaralama suçu,
• Taksirle adam yaralama suçu,
• Cinsel taciz suçu,
• Cinsel saldırı suçu (TCK md.102/1),
• Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu,
• Tehdit suçu,
• Şantaj suçu,
• Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu,
• Konut dokunulmazlığının ihlali suçu,
• Kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu,
• Hakaret suçu
• Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu
• Kişisel verilerin kaydedilmesi suçu,
• Hırsızlık suçu
• Mala zarar verme suçu,
• Güveni kötüye kullanma suçu,
• Bedelsiz senedi kullanma suçu,
• Basit dolandırıcılık suçu,
• Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu,
• Karşılıksız yararlanma suçu,
• Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi suçu,
• Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçu,
• Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu,
• Çevrenin kasten ve taksirle kirletilmesi suçu,
• Gürültüye neden olma suçu,
• İmar kirliliğine neden olma suçu,
• Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu,
• Uyuşturucu madde kullanma veya bulundurma suçu,
• Usulsüz ölü gömülmesi suçu,
• Parada sahtecilik suçu
• Mühür bozma suçu,
• Resmi belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek suçu,
• Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyanda bulunmak suçu,
• Özel belgede sahtecilik suçu,
• Özel belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek suçu,
• Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu,
• Halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit suçu,
• Suç işlemeye tahrik suçu,
• Suçu ve suçluyu övme suçu,
• Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu,
• Kanunlara uymamaya tahrik suçu,
• Görev sırasında din hizmetlerini kötüye kullanma suçu,
• Hayasızca hareketler suçu,
• Müstehcenlik suçu,
• Fuhuş suçu,
• Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama suçu,
• Dilencilik suçu,
• Aynı konutta birlikte oturduğu kişilere kötü muamele suçu,
• Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçu,
• Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu,
• Tefecilik suçu,
• Bilişim sistemine hukuka aykırı olarak girme suçu
• Bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme suçu,
• Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçu,
• Görevi kötüye kullanma suçu,
• Görevi yaptırmamak için direnme suçu,
• İftira suçu,
• Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçu,
• Suç üstlenme suçu,
• Suç uydurma suçu,
• Suçluyu kayırma suçu,
• Yalan tanıklık suçu,
• Yalan yere yemin suçu,
• Gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık suçu,
• Yargı görevi yapanı, bilirkişiyi veya tanığı etkilemeye teşebbüs suçu,
• Suçu bildirmeme suçu,
• Soruşturma veya kovuşturmanın gizliliğini ihlal suçu,
• Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu,
• Muhafaza görevini kötüye kullanma suçu,
• Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu,
• Hükümlü veya tutuklunun kaçması ve ayaklanması suçu,
• İnfaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokma suçu,
• Cumhurbaşkanına hakaret suçu,
• Halkı askerlikten soğutma suçu,
• Askeri yasak bölgelere girme suçu

Dilara Gül ERBAŞ