İSTEĞE BAĞLI SİGORTA NEDİR? NASIL YAPILIR?

Çalışma hayatınız sona erdikten sonra huzurlu ve güvenceli bir yaşam sürmek için sosyal güvenlik sistemine katılmayı düşünüyorsanız, isteğe bağlı sigorta hakkında bilgi sahibi olmanız önemlidir. Peki, isteğe bağlı sigorta nedir ve kimler bu haktan yararlanabilir?

İSTEĞE BAĞLI SİGORTA NEDİR?

İsteğe bağlı sigorta, bireylerin sosyal güvenlik haklarından yararlanmasını sağlayan ve dışarıdan prim ödeyerek dâhil olabileceği bir sistemdir. Bu sigorta türü, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile düzenlenmiştir.

İsteğe bağlı sigorta; emeklilik, malullük ve ölüm sigortası gibi uzun vadeli sigorta kollarını kapsadığı gibi genel sağlık sigortasını da içerir. Bu sistem özellikle şu gruplara hitap eder:

• Serbest çalışanlar,
• Kısmi zamanlı çalışanlar,
• Herhangi bir işte çalışmayanlar,
• Ek iş yapanlar.

Düzenli prim ödeyen kişiler, emeklilik gibi sosyal güvenlik haklarından faydalanabilirler.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTA KİMLER TARAFINDAN YAPTIRILABİLİR?

İsteğe bağlı sigorta yaptırmak isteyen kişilerin aşağıdaki şartları sağlaması gerekmektedir:

• 18 yaşını doldurmuş olmak,
• Zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde bir işte çalışmamak,
• Sigortalı olarak çalışsa bile ayda 30 günden az veya tam gün çalışmamak,
• Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak,
• İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle SGK’ya başvurmak.

Normal şartlarda isteğe bağlı sigorta için Türkiye’de ikamet etme şartı aranmaktadır. Ancak, Türkiye ile sosyal güvenlik anlaşması bulunmayan ülkelerde çalışan Türk vatandaşları, belirli şartlar altında isteğe bağlı sigorta yaptırabilirler. Ayrıca, Türkiye’de yaşayan yabancı uyruklular da bu sistemden yararlanabilir.

İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı şartı aranmamaktadır; yalnızca Türkiye’de ikamet etme şartı gereklidir. Ayrıca, 5510 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinin (a), (b) ve (e) bentlerine tabi olanlar için de isteğe bağlı sigortalılık mümkündür.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTA NASIL YAPTIRILIR?

İsteğe bağlı sigorta başvurusu iki şekilde yapılabilir:

1. SGK’ya Bizzat Başvuru:
   İlk kez başvuru yapacak kişiler, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin ekinde bulunan isteğe bağlı sigortalılık giriş bildirgesini doldurarak bağlı oldukları SGK müdürlüğüne teslim edebilirler. Daha önce sisteme dahil olup çıkmış kişiler, talep dilekçesi ile kuruma tekrar başvurabilirler.
2. e-Devlet Üzerinden Başvuru:
   İlk kez isteğe bağlı sigorta yaptıracaklar, e-Devlet üzerinden “İsteğe Bağlı İlk Tescil Kaydı” hizmetine erişerek başvuru yapabilirler. Ancak, daha önce sistemden çıkmış ve tekrar başvurmak isteyenler fiziksel başvuru yöntemini kullanmalıdır.

Başvurudan sonra primlerin aylık olarak ödenmesi gerekmektedir. Ödenmeyen primler için belirli süreler içinde ödeme yapılmadığında hizmet alınamaz.

Belirtilen tüm şartları yerine getiren bireyler isteğe bağlı sigorta başvurusu yapabilir. İlk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan “İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi” ile ikametlerinin bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezlerine başvurmaları gerekmektedir. Ancak e-Devlet üzerinden başvurmak isteyenlere ise “isteğe bağlı ilk tescil kaydı” alanından başvurma imkânı tanınmaktadır.

Tekrar isteğe bağlı sigortalı olmak isteyen sigortalıların ise talep dilekçesi ile müracaatları yeterli olacaktır.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTANIN AVANTAJLARI NELERDİR?

İsteğe bağlı sigorta birçok avantajı beraberinde getirir:

• Sağlık hizmetlerinden yararlanma: Genel sağlık sigortası kapsamına girerek eczane ve sağlık hizmetlerine erişebilirsiniz.
• Emekliliğe hak kazanma: Prim gün sayınızı tamamlayarak emeklilik hakkı elde edebilirsiniz.
• Ailenize güvence sağlama: Ölüm durumunda emekli maaşı eş ve çocuklarınıza kalır.
• Esneklik: İsteğe bağlı sigorta başvurusu kolaydır ve istediğiniz zaman sistemden çıkabilirsiniz.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİM ÜCRETLERİ NE KADAR?

İsteğe bağlı sigorta primleri, sigortalının beyan ettiği gelir üzerinden hesaplanır ve prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırı dikkate alınarak belirlenir.

• 4A sigorta kolu: Alt ve üst sınır arasında belirlenen miktar üzerinden prim ödenir.
• 4B sigorta kolu: Aylık gelirin %32’si oranında prim ödenir.
• Ev hanımları için: Sigorta primleri genellikle asgari ücret üzerinden hesaplanır.

Prim ödemeleri zamanında yapılmazsa, ilgili ay için sigorta hizmeti alınamaz. Bu nedenle primlerin düzenli olarak ödenmesi büyük önem taşır.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTA NEDİR NASIL YAPILIR

İsteğe Bağlı Sigortanın Özellikleri Nelerdir?

İşverene tabi sigorta uygulamalarından yararlanamıyor veya herhangi bir meslek icra etmiyorsanız isteğe bağlı sigortaya yönelebilirsiniz. Bu sigorta türünde aylık geliriniz üzerinden düzenli prim ödemeniz yeterlidir. İsteğe bağlı sigortanın özellikleri ise şöyle:

• Esnek prim ödemeleri: Asgari ücrete göre belirlenen primlerde alt ve üst sınır bulunur. Gelire bağlı olarak bu aralıkta yer alan bir tutar ödenir.
• Geniş kapsam: Emekliliğin yanı sıra genel sağlık sigortasını da kapsar. Böylece bazı hastane ve tedavi masraflarını karşılar.
• Uzun vadeli: Hem ödeme hem yararlanma aşaması uzun vadelidir. Sigortalının yaşı ve mevcut prim gün sayısına göre farklı sürelerde tamamlanır. Bu şartlar yerine getirildiğinde ömür boyu güvence sağlar.

Bu sigorta türünün en temel özelliği, herhangi bir zorunluluk içermemesidir. Çalışmadan emekli olmak isteyenlerin talebi doğrultusunda başlatılır. Prim ödemeleri gelirinizi olumsuz etkilediğinde ya da çalışmaya başladığınızda isteğe bağlı sigortalılığı durdurabilirsiniz.

İsteğe Bağlı Sigorta Ücreti

İsteğe bağlı sigorta ücreti, aylık gelir üzerinden sabit oranlarla hesaplanır. Kazanca ve prim miktarına bağlı olan sigorta ücreti, alınacak emekli maaşını da belirler. Aynı zamanda yatırılan ücret ve sigorta türüne göre yararlanılabilecek sağlık ve güvenlik hizmetleri de değişir. İsteğe bağlı sigorta prim sınırları, mevcut asgari ücrete göre belirlenir. Tabi olunan statüye göre prime esas kazancın farklı oranlarında ödenir.

İsteğe Bağlı Sigorta İptali Nasıl Yapılır?

İsteğe bağlı sigorta iptali, bazı durumlarda gerçekleşir. Bunlardan ilki, sigortalı bir işe girmenizdir. Bu durumda isteğe bağlı sigortanız otomatik olarak iptal edilir. Hiçbir sebep olmaksızın sigortayı iptal ettirmek için öncelikle talepte bulunmalısınız. Sigorta iptalini, e-Devlet üzerinden gerçekleştirebilirsiniz. Söz konusu talebin ardından primi ödenmiş ayın sonu itibarıyla isteğe bağlı sigortanız iptal edilir.

İsteğe Bağlı Sigorta Prim Tutarları Nasıl Hesaplanır?

İster Bağ-Kur’a ister SGK’ye bağlı olun, aylık gelirinizin %32’siyle prim ödersiniz. Prim tutarı olarak belirlenen bu oranın %20’si malûlluk, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamındadır. Kalan %12’si ise genel sağlık sigortası içindir. Küçük bir örnekle isteğe bağlı sigorta primi hesaplama konusu daha net anlaşılabilir. Aylık gelirini 4.000 TL olarak beyan eden biri, bu tutarın %32’si kadar prim öder. Yani bu kişi, her ay gelirinin 1.280 TL’siyle isteğe bağlı sigorta primi yatırır.

İsteğe Bağlı Sigorta Ödemesi Gecikirse Ne Olur?

Ödemenizi geciktirdiğiniz takdirde sigortalılık durumunuz sona ermez. İlk 3 ay %3; ardından %2 oranında gecikme faizi uygulanır. Geciken prim ödemesinin 12 ay içinde faiz cezasıyla birlikte yapılması gerekir. 12 aydan sonra ilgili dönemin primlerini ödeme imkânı yoktur. İsteğe bağlı sigorta ödemesi yapılmayan aylarda MYÖ ve sağlık sigortalarından yararlanılamaz.

SONUÇ

İsteğe bağlı sigorta, herhangi bir işverene bağlı olmadan sosyal güvenlik haklarından yararlanmayı mümkün kılan önemli bir sistemdir. Özellikle freelance çalışanlar, kısmi zamanlı işlerde çalışanlar ya da bir işte çalışmayan bireyler için güvence sağlar. Sağlık hizmetlerinden emeklilik avantajlarına kadar geniş bir hak yelpazesi sunan bu sistem, başvuru ve prim ödeme süreci açısından da kolaylıklar sunar.

Siz de sosyal güvenlik sistemine dahil olmak ve geleceğinizi güvence altına almak için isteğe bağlı sigorta başvurusu yapabilirsiniz. Unutmayın, düzenli prim ödemesi ile emekliliğe bir adım daha yaklaşabilirsiniz.