Sermaye payı; Anonim ortaklıklardan farklı olarak limited ortaklıkta tutarı ne olursa olsun her ortak bir payla şirkete katılır. Ortağın sermayeye katılma payı (ya da temel iştirak payı) bölünmez bi r bütün oluşturur1 Bu yönüyle kollektif ortaklığa benzetebiliriz. Dolayısıyla iştirak payları, anonim ortaklığın aksine , değişik miktarlarda olabilirler, örneğin, 2 milyon esas sermayeli bir limited şirkette A’nın sermaye payı 400 bin lira, B’nin 150 bin, C’nin 250 bin ve diğer ortaklar D, E, F ve G’nin 300 biner lira olabilir. Bunların her biri bir tek sermaye payıdır, örnekte, esas sermaye 7 paya bölünmüştür, ortaklık 7 ortağa sahiptir. Ortakların sermaye iştirak paylarının toplamı esas sermaye miktarını verir .
Ortaklık payı: Ortaklık payı, limited şirkette bir ortağın şirkete karşı sahip olduğu bütün ortaksal hakların ve borçların ifadesidir. Diğer deyişle, ortakla ortaklık arasındaki «ortak olmaktan doğan» bütün hukuki ilişkilerin toplandığı bir demettir2. Ancak bu hukuki ilişki demeti sermaye ortaklıklarındaki gibi soyut pay mevkiine değil doğrudan doğruya kişilere bağlanmıştır. Sermaye payı kural olarak ortaklık payını belirler. Yani her ortağın şirkete karşı hak ve borçları taahhüt ettiği sermaye miktarına göre belirlenecektir. Ancak bu kesin bi r hüküm değildir. B u kura l emredici nitelikte olmadığından aksi esas sözleşmeyle kararlaştırılabilir. Ayrıca kâr ve tasfiye payı fiilen ödenen sermayeye göre belirlenir. (T K 533, 552, 447 ) R .
PAYIN (HİSSENİN) HACZİ PROSEDÜRÜ
PAYIN (HİSSENİN) HACZİ PROSEDÜRÜ
Borçlu ortağın şirketteki payının haczi, İcra ve İflas Kanunu’nun 94. maddesine göre yapılır.Buna göre; Madde 94 – (Değişik: 18/2/1965-538/52 md.) Bir intıfa hakkı veya taksim edilmemiş bir miras veya bir şirket yahut iştirak halinde tasarruf edilen bir mal hissesi haczedilirse icra dairesi, yerleşim yerleri bilinen ilgili üçüncü şahıslara keyfiyeti ihbar eder. Bu suretle borçlunun muayyen bir taşınmazdaki tasfiye sonundaki hissesi haczedilmiş olursa icra memuru haciz şerhinin taşınmazın kaydına işlenmesi için tapu sicil muhafızlığına tebligat yapar. (Ek cümleler: 17/7/2003-4949/25 md.) Anonim şirketlerde paylar için pay senedi veya pay ilmühaberi çıkarılmamışsa, borçlunun şirketteki payı icra dairesi tarafından şirkete tebliğ olunarak haczedilir. Bu haczin şirket pay defterine işlenmesi zorunludur; ancak haciz, şirket pay defterine işlenmemiş olsa bile şirkete tebliğ tarihinde yapılmış sayılır. Haciz, icra dairesi tarafından tescil edilmek üzere Ticaret Siciline bildirilir. Bu durumda haczedilen payların devri, alacaklının haklarını ihlâl ettiği oranda batıldır.
1 POROY – TEKÎNALP – ÇAMOĞLU. s. 762
2 ARSLANLI, H. 518/1
Haczedilen payların satışı, taşınır malların satışı usulüne tâbidir. Diğer taşınırlarda icra dairesi başkasına devre mâni tedbirleri alır. (Mülga üçüncü cümle: 17/7/2003-4949/25 md.) Borçlunun reddetmediği miras veya başka bir sebeple iktisap eyleyip henüz tapuya veya gemi siciline tescil ettirmediği mülkiyet veya diğer aynı hakların borçlu namına tescili alacaklı tarafından istenebilir. Bu talep üzerine icra dairesi alacaklının bu muameleyi takip edebileceğini tapu veya gemi sicili dairesine ve icabında mahkemeye bildirir. Borçlunun zilyed bulunduğu bir taşınmaz üzerindeki fevkalade zamanaşımı ile iktisabını istemek hakkının haczedilmesi halinde, icra dairesi zilyedliğin başkasına devrine mani olacak tedbirleri alır ve alacaklıya bir ay içinde taşınmazın borçlusu adına tescili için dava açması yetkisini verir. Mahkemenin tescil kararı ile taşınmaz bu alacaklı lehine mahcuz sayılır. İkinci fıkra hükmü, almaya hak kazandığı veya almakta bulunduğu emekli veya yetim maaşını istifa için icap eden yoklama muamelesini yaptırmıyanlar hakkında yetkili makama bildirmek suretiyle tatbik olunur. Alacaklının bu sebeple yapacağı kanuni masraflar ayrıca takip ve hükme hacet kalmaksızın dairece borçludan tahsil olunur. Buradaki şirket payından kastedilen , bir pay senedine bağlı olmayan şirket paylarıdır. Borçlu ortağın şirketteki payının haczi işlemi İİK m. 89 hükmü gereğince şirkete haciz ihbarnamesi ya da haciz müzekkeresi tebliğ edilmek suretiyle gerçekleştirilebilir3. Yargıtay başka bir kararında, TTK m. 522/1’de ve İİK m. 89’da yer alan açık hükme rağmen, ortaklık payının İİK’nın 89. maddesine göre haczedilemeyeceğini belirtmiştir.4 Haciz, TTK m. 519 maddesine göre zorunlu pay defterine işlenir. İİK m. 94’de düzenlenen anonim şirketlerdeki çıplak hisse haczine ilişkin hükümlerin kıyasen limited şirketteki payın haczi durumunda da uygulanır. Bu haciz, şirket defterine işlenmemiş olsa bile şirkete tebliğ tarihinde yapılmış sayılır. Haciz icra dairesi tarafından tescil edilmek üzere Ticaret Sicili’ne bildirilir. Haczedilen payın satışı da diğer bütün ortakların muvafakati olmak şartıyla (TTK m. 523/2) taşınır malların satışı usulüne tabi olacaktır. Anlaşıldığı üzere, burada icra mahkemesinin satışa karar vermesi şartı yani İİK m. 121’in uygulanması zorunluluğu bulunmamaktadır.5
FESHİ İHBAR VE HUKUKİ SONUÇLARI
FESHİ İHBAR VE HUKUKİ SONUÇLARI
TTK m. 522/1 gereğince şirket ortaklarından birinin payını haczettirmiş olan alacaklı en az altı ay önce ihbar etmek şartıyla şirketin feshini talep edebilir. Ancak alacaklının şirketin feshini talep edebilmesi için haczinin kesinleşmiş olması gerektiği de tabiidir.
3Y. 12. HD, 24.01.1994 T. E. 247/K. 719 (UYAR, Talih, İcra Ve İflas Kanunu, İzmir 1996, C.2, s. 2483-2484)
- 4 HD, 24.09.2001 T. 1947 E. 5801 K. (ERİŞ, Gönen, Ticari İşletme Ve Şirketler, Ankara 2004, C. 2, s. 2780)
5Kuru, Baki – Arslan, Ramazan – Yılmaz, Ejder, İcra Ve İflas Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2004, s. 356; Karşı görüş Eriş, Gönen, Ticari İşletme ve Şirketler, Ankara 2004, C. 2, s. 2775.
Alacaklının feshi ihbarının limited ortaklığa değil, tüm ortaklara ayrı ayrı yapılması gerekecektir. Zira; en az iki ortaktan müteşekkil olan limited şirket, ortakların iradesi ile oluşmuştur. Bu iradeyi açıklayan ortakların bilgisi dışında, ortaklık tüzel kişiliğine yapılan feshi ihbar ile ortaklığın feshinin istenmesi, bazı durumlarda ortakların bilgisine ulaşmamış olabilir. Ayrıca aktif ve pasif temsil yetkisi olan müdürün veya müdürlerin bu yetkisi, ortaklık sözleşmesinin konusu ile sınırlıdır. Bu nedenle, limited şirketin feshi istemine ilişkin beyanı tebellüğ etmek, bu temsil yetkisi dışında kalacağından, alacaklının feshi ihbarının limited şirketin tüzel kişiliğine değil, tüm ortaklara ayrı ayrı tebliği gerekir6.
Yargıtay da bir kararında, limited şirketlerde feshi ihbarın, bütün ortaklara tebliğ edilmesi gerektiğini belirtmiştir.7
6Eriş, Gönen, a.g.e., s. 2776-2777
7Y. 11 HD, 11.11.1999 T., 7070 E. / 9033 K. (Eriş, Gönen, a.g.e., s. 2779).