SUÇTAN KAYNAKLANAN MALVARLIĞI DEĞERLERİNİ (KARA PARA) AKLAMA SUÇU VE CEZASI 2024

Son dönemde sosyal medya fenomenleri ile sıkça gündeme gelen suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini kara para aklama suçu, yani halk arasında “Kara Para Aklama Suçu” olarak bilinen suç, son derece girift yapısı ve ihtiva ettiği bazı unsurlarıyla zihinleri meşgul etmektedir. Kara para aklama suçu, dizilere filmlere konu olmuş, birçok yapımda bir güzellik merkezi üzerinden suçtan kaynaklanan malvarlığı değerleri aklanmaya çalışılmıştır.

Dizi otoriteleri tarafından dizi tarihinin en önemli yapımlarından birisi olarak gösterilen Breaking Bad adlı dizide avukat Saul Goodman tarafından Jesse Pinkman’a kara para aklamanın süreci anlatılmaktadır. Söz konusu sahnede kara para aklamanın güzellik merkezi üzerinden yapılmasının kolaylığına değinilmiştir. Breaking Bad’in bahse konu sahnesini izledikten sonra makalemizi okuduğunuzda, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçunun bütün unsurlarına vakıf olabilirsiniz.

Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini kara para aklama suçu konusunda sorun yaşıyor ve hukuki yardım almak istiyorsanız buraya tıklayarak avukatlarımıza mesaj yazıp sorunlarınızı anlatabilir veya iletişim bölümünden bizimle direk iletişime geçebilirsiniz.

SUÇTAN KAYNAKLANAN MALVARLIĞI DEĞERLERİNİ AKLAMA SUÇU NEDİR?

Aklama suçu, öncül suçtan elde edilen gelirlerin yasa dışı olan kaynağını gizlemek ve sanki bu paraları yasal olarak elde edilmiş olduğunu göstermek için yapılan her çeşit işlem olarak açıklanabilir. Buradaki öncül suçun tanımı Suçtan Kaynaklanan Gelirlerin Aklanması, Araştırılması, Ele Geçirilmesi ve El Konulmasına İlişkin Sözleşmesi’nde düzenlenmiştir. Sözleşmenin birinci maddesinde öncül suç, işlenmesi sonucunda aklama suçuna konu olabilecek gelir getiren, başka bir deyişle suç geliri elde edilmesine imkân tanıyan suçlar olarak tanımlanmıştır.

Öncül suçun özelliklerini incelediğimizde ise öncül suçun cezasının alt sınırı en az 6 ay ya da daha fazla hapis cezası olarak bir yaptırım olması gerektiğini söyleyebiliriz. Eğer ki öncül suç başka kişiler tarafından işlenmişse kara para aklayan failin bunu bilmesi kafidir. Mahkeme öncül suça ilişkin bir yargılama yapmıyorsa kara para aklama davasında eğer mevcutsa bu öncül suça ilişkin deliller de değerlendirilebilecektir. Suç geliri ise kanunda suç sayılan fiillerden elde edilen her türlü ekonomik değer olarak tanımlanır. Aklamak ise o yasa dışı yolla elde edilmiş olan kara paranın hukuka uygun olarak elde edilmiş olarak gösterilmesidir.

SUÇTAN KAYNAKLANAN MALVARLIĞI DEĞERLERİNİ AKLAMA AŞAMALARI NELERDİR?

Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanması temelde 3 aşamada gerçekleşmektedir: Yerleştirme, ayrıştırma ve bütünleştirme. Her aklamada bu 3 unsurun gerçekleşmesi zorunlu değildir. Bunların gerçekleşip gerçekleşmemesi ülkeden ülkeye, finansal olanaklara göre değişebilmektedir. Yerleştirme aşamasında suçtan elde edilen gelirin finansal sisteme sokulması gerçekleşir. Bu para genelde suç gelirinden elde edilmeyen para ile beraber sisteme aktarılır. Bunun yapılmasının sebebi nakit paranın aktarımının, taşınmasının ve kullanılmasının zor olmasıdır.

Ayrıca güvenlik görevlisi bu paralara kolayca ulaşabilmekte ve onlara el koyabilmektedir. Bu aşamada bu paraların yakalanması daha kolaydır. Zira bu aşamada yasa dışı kaynakla suç geliri arasındaki bağ henüz kopmamıştır. Ayrıştırma aşamasında ise amaçlanan parayı yasa dışı kaynaktan mümkün olduğunca uzaklaştırmaktır. Genellikle, para küçük tutarlara bölünür ve para bankacılık sistemine girdikten sonra bankadan bankaya, ülkeden ülkeye aktarılır. Bazen bu aşama yerleştirme aşaması ile gerçekleşebilmektedir. Son olarak bütünleştirme aşamasında ise suç geliri ülkeye yasal işlemlerle sokulur. Artık bu paranın kaynağı sorulduğunda  bu para aklanmış olduğu için yasal bir dayanak gösterilebilecektir.

SUÇTAN KAYNAKLANAN MALVARLIĞI DEĞERLERİNİ AKLAMA YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Yerleştirme aşaması olarak baktığımızda elde edilmiş olan nakit para fiziksel olarak  yurt dışına çıkarılarak üzerinde denetimin nispeten daha az olduğu ülkelere aktarılabilir. Ya da para küçük tutarlara bölünerek ülkedeki çeşitli bankalara farklı kişilerin hesabına yatırılabilir. Bir başka yol olarak bu paralarla gayrimenkul alınabilir, lüks arabalar, mücevherler alınabilir. Bu paralar hisse senedi, bono, çek gibi mali araçlara dönüştürülebilir. Banka hesabına yatırılmadan önce açıklama kısmına ihracat geliri, turizm geliri yazılarak bu paralar birtakım işlemlere konu olabilir. Ya da finansal kuruluşlar veya bunların çalışanları ile sisteme bu paralar aktarılabilir. Uygulamada ise malvarlığı değerinin aklanmasında kullanılan belli başlı yöntemler şunlardır:

-Parçalama: Bir müşterinin, raporlama ve kayıt altına alınma yükümlülüklerinden kaçınmak maksadıyla daha küçük parçalara ayırarak işlemlerini yapılandırmasıdır.

 -Şirinler Yöntemi: Birden fazla müşterinin aynı nitelikteki işlemlerinin bölüştürülerek aynı gün veya takip eden günlerde bu işlemlerin gerçekleştirmesidir.

-Aktarma: Bir müşterinin kendisine gönderilen tutarı tahsil etmesinin hemen arkasından tutarın tamamını veya büyük bir kısmını başkalarına göndermesidir.

-Gerçek Faydalanıcının Gizlenmesi: Kendi adına fakat başkası hesabına hareket edilerek bu paradan gerçek yararlanacak olan kişinin gizlenmesi yöntemidir.

-Sahte ya da Şişirilmiş Faturalar: Değeri oldukça düşük olan malların buna rağmen birtakım niteliklere sahip değerli bir mal gibi faturalandırılmasıdır.

-Paravan veya Hayali Şirket Kullanılması: Herhangi bir ticaret veya imalat faaliyetinde bulunmayan şirketlerin kağıt üstünde kullanılmasıdır.

-Resmi Olmayan Havale Yöntemleri: Parayı transfer ederken  resmi transfer sistemleri kullanılmaksızın bir coğrafyadan diğerine bu transferi sağlayan bir havale sistemidir.

SUÇTAN KAYNAKLANAN MALVARLIĞI DEĞERLERİNİ AKLAMA SUÇU UNSURLARI/ŞARTLARI NELERDİR?

Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerini aklama suçunun temelde 2 unsuru bulunur: Öncül suç işlenerek elde edilen malvarlığı gelirlerinin yurt dışına transfer edilmesi ve suçtan elde edilen mal varlığı değerlerinin gayrimeşru kaynağını gizlemek ve meşru bir yolla elde edildiği hususunda kanaat uyandırmak amacıyla çeşitleri işlemlerin yapılmasıdır. Bu 2 unsurdan birinin gerçekleşmesi suçun oluşması açısından yeterlidir. Yurt dışına transfer işlemi Türkiye’den başka yere fiziksel olarak ulaştırılma şeklinde olabileceği gibi bankacılık sistemi üzerinden para transferi yoluyla da gerçekleştirilebilir. Çeşitli işlemlere tabi tutma ise, sayısız farklı hareketle işlenebilir.

SUÇTAN KAYNAKLANAN MAL VARLIĞI DEĞERLERİNİ AKLAMA SUÇUNUN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

Bu suç tipiyle korunan hukuki değer ekonomik sistemin güvenliğini sağlamak ve suç delillerinin değiştirilmesinin ve gizlenmesinin önüne geçilmektir. Suçun oluşabilmesi için 2 farklı seçimlik hareket kanunda düzenlenmiştir. Bu hareketlerden birinin dahi yapılması suçun oluşumu için yeterlidir. Bu suç ayrıca genel kastla işlenen bir suçtur, özel bir saik kanunda aranmamaktadır. Mal varlığı değerlerini aklama suçu öncül suçtan ayrı bir suçtur, öncül suçtan bağımsız bir suçtur.

Bu suçun işlenmesi halinde uygulanacak yaptırım ise şu şekildedir: Alt sınırı 6 ay veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek veya meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla, çeşitli işlemlere tâbi tutan kişi, 3 yıldan 7 yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır (TCK m.282/1). Birinci fıkradaki suçun işlenmesine iştirak etmeksizin, bu suçun konusunu oluşturan malvarlığı değerini, bu özelliğini bilerek satın alan, kabul eden, bulunduran veya kullanan kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır (TCK m.282/2).

Bu suçun, kamu görevlisi tarafından veya belli bir meslek sahibi kişi tarafından bu mesleğin icrası sırasında işlenmesi halinde, verilecek hapis cezası yarı oranında artırılır (TCK m.282/3). Bu suçun, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır (TCK m.282/4).

Bu suçun sonunda verilecek hapis cezası aynı zamanda adli para cezasına da çevrilemeyecektir. Tüm bunların ötesinde suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanması suçu nedeniyle kovuşturma başlamadan önce suç konusu malvarlığı değerlerinin ele geçirilmesini sağlayan veya bulunduğu yeri yetkili makamlara haber vererek ele geçirilmesini kolaylaştıran kişi hakkında bu maddede tanımlanan suç nedeniyle cezaya hükmolunmaz (TCK m.282/6). Bu suç için yargılamayı yapacak olan mahkeme ise Asliye Ceza Mahkemesidir.

SUÇTAN KAYNAKLANAN MAL VARLIĞI DEĞERLERİNİ AKLAMA SUÇUNDA ŞİKAYET

Türk Ceza Kanunu sistematiği gereğince şikâyete tabi suçlar kanunda düzenlenen suç tipleri açısından özel olarak ilgili maddesinde belirlenir. Ancak suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama suçunun şikâyete tabi bir suç olduğu düzenlemesine kanunda yer verilmemiştir. Bu nedenle suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama suçu şikâyete tabi bir suç değildir. Böyle bir durumda savcılık soruşturma aşamasında kendiliğinden şikâyete gereksinim olmaksızın harekete geçerek soruşturmayı başlatacaktır.

SUÇTAN KAYNAKLANAN MALVARLIĞI DEĞERLERİNİ AKLAMA SUÇUNDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçunda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir. Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçunda yetkili mahkeme ise suçun işlendiği yer mahkemesi olacaktır.

SUÇTAN KAYNAKLANAN MALVARLIĞU DEĞERLERİNİ AKLAMA SUÇUNDA SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA AŞAMASI

Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçunda soruşturma aşaması şikayete gereksinim olmaksızın savcılık makamı tarafından kendiliğinden başlatılmaktadır. Uygulamada suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama suçu ve öncül suçun birlikte soruşturulmasının yapıldığı görülmektedir. Bu suçun malvarlığı değerlerinin ele geçirilmesini sağlayan veya bulunduğu yeri yetkili makamlara haber vererek ele geçirilmesini kolaylaştıran kişi hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 282. Maddesinin 6.fıkrasına göre cezaya hükmolunamayacaktır.

Bu bir etkin pişmanlık halidir ve soruşturma aşamasında bunun gerçekleşmesi gerekmektedir. Burada Mali Suçları Araştırma Komisyonu (MASAK) ayrıca önemli bir yere sahiptir. Çünkü MASAK kendisine gösterilen dosyada aklamaya yönelik ciddi şüphelerin varlığını saptadığı takdirde dosyayı Cumhuriyet Başsavcılığı’na göndermekle yükümlüdür. Dolayısıyla soruşturma aşamasında Mali Suçları Araştırma Komisyonu’nun önemli bir yere sahip olduğunu söyleyebiliriz. Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçunda kovuşturma aşamasında ise bu suça ilişkin iddianamenin kabul edilmesiyle beraber kovuşturma evresi başlatılmış olunur.

İddianamenin kabul edilmesiyle birlikte duruşma için gün belirlenir. Delillerin dosyaya intikali için ise müzekkereler yazılır. Duruşmada sanığa suçlamaların temelini içeren eylemler ve deliller açıklanır. Ortaya konulan delillerle ilgili tartışmada söz, sırasıyla müdahil veya avukatına, Cumhuriyet savcısına, sanığa ve avukatına veya kanunî temsilcisine verilir. Daha sonrasında ise mahkeme hükmünü verir.

SUÇTAN KAYNAKLANAN MALVARLIĞI DEĞERLERİNİ AKLAMA SUÇUNDA ETKİN PİŞMANLIK

Suçun işlenmesinin ardından ortaya çıkabilen etkin pişmanlık hali faile ya hiç ceza verilmemesi ya da cezasında indirime gidilmesini sağlayan bir müessesedir. Etkin pişmanlık hali her suç açısından geçerli olamaz, ancak suç tipinde ayrıca etkin pişmanlık haline yer verilmişse uygulanabilmesi mümkün olacaktır. Bu suç açısından ise cezayı kaldıran şahsi bir sebep olarak düzenlenmiş olan etkin pişmanlık hali Türk Ceza Kanunu’nun 282.maddeinin 6.fıkrasında düzenlenmiştir. Söz konusu hükme göre, suç konusu malvarlığı değerlerinin ele geçirilmesini sağlayan veya bu ele geçirilmesini kolaylaştıran kişinin cezadan hüküm giymeyeceğini ifade etmektedir.

SUÇTAN KAYNAKLANAN MALVARLIĞI DEĞERLERİNİ AKLAMA SUÇUNUN CEZASI NEDİR?

Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçunun cezası Türk Ceza Kanunu’nda şu şekilde düzenlenmiştir:

-Alt sınırı 6 ay veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek veya meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla, çeşitli işlemlere tâbi tutan kişi, 3 yıldan 7 yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır (TCK m.282/1).

-Birinci fıkradaki suçun işlenmesine iştirak etmeksizin, bu suçun konusunu oluşturan malvarlığı değerini, bu özelliğini bilerek satın alan, kabul eden, bulunduran veya kullanan kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır (TCK m.282/2).

-Bu suçun, kamu görevlisi tarafından veya belli bir meslek sahibi kişi tarafından bu mesleğin icrası sırasında işlenmesi halinde, verilecek hapis cezası yarı oranında artırılır (TCK m.282/3).

-Bu suçun, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır (TCK m.282/4).

-Bu suçun işlenmesi dolayısıyla tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur (TCK m.282/5).

NİSANUR CEBECİ