YAŞ DÜZELTME DAVASI-YAŞINI KÜÇÜLTME VE YAŞ BÜYÜTME-2024

YAŞ DÜZELTME DAVASI, DAVA YOLUYLA KİMLİK YAŞINI KÜÇÜLTME VE YAŞ BÜYÜTME, YAŞ TASHİHİ DAVASI 2024

Yaş düzeltme davası Ülkemizde sık sık ailenin çocuğu nüfusa geç kaydettirmesi ya da çocuk doğmadan önce ölen bir kimsenin nüfusuna kaydetmesi durumda görülür. Ailelerin bu alışkanlıkları sebebiyle nüfusa yaşları farklı yazılan kişiler mağduriyet yaşayabilmektedir.

Bunların dışında nüfusa kayıt esnasında memurların hatalı bir tarih girerek yaşı olduğundan büyük ya da küçük olarak kimliğe işleme durumu da görülebilmektedir.

Nüfusa yaşın farklı işlenmesinden dolayı okula kendinden küçük ya da büyük çocuklarla okula gitme, bedelli askerlikten faydalanamama gibi birçok konu bu kişiler açısından sorun teşkil edebilmektedir.

Nüfus kayıtlarında gerçek doğum tarihi yer almayan kişilerin mağdur olmaması için kanun yaş büyütme ve küçültme davası kurumunu getirilmiştir.

YAŞ DÜZELTME DAVASI NEDİR?

Yaş düzeltme davası kişinin gerçek yaşı ile kimlikteki yaşının farklı olduğu durumlarda söz konusu olmaktadır. Niteliği itibariyle bir çeşit nüfus kaydının düzeltilmesi davası da denebilir.

Yaş düzeltme davası ile çeşitli tıbbi, biyolojik ve fizyolojik veriler uzmanlar tarafından incelenir ve raporlanır. Ortaya konulan somut deliller hakim tarafından değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucu mahkemece kimlik yaşının hatalı olduğuna ve gerçek yaşı yansıtmadığına kanaat getirilirse nüfus kayıtlarındaki doğum tarihi kaydının dolayısıyla da yaşının değiştirilmesine karar verilir.

YAŞ TASHİHİ NEDİR?

Yaş tahsisi, bir diğer ifadeyle yaş düzeltme, kişinin kimlik yaşı ile gerçek yaşının farklı olduğu durumlarda söz konusu olmaktadır. Yaş tahsisi dava yolu ile olur. Bu dava ile kimlikte yazılı olan yaşın küçültülmesi ve büyütülmesi mümkün olmaktadır.

Kişinin gerçek yaşı ile aynı olmayan kimlik yaşının yaş düzeltme davası neticesinde mahkeme kararı ile gerçeğe uygun hale getirilmesidir.

YAŞ DÜZELTME DAVASININ ŞARTLARI NELERDİR?

İsim değişikliğine ilişkin davalarda kural olarak davacının haklı bir neden ileri sürmesi gerekmektedir kanun koyucu yaş düzeltme davalarında davanın açılabilmesi bakımından herhangi bir neden aramamaktadır. Ancak yaş düzeltme önemli bir durum olup sırf kişi yaşını beğenmiyor diye yaşının değiştirilmesini isteyemez. Bu nedenle mahkemece yaş değişikliğine karar verilebilmesi için sıkı şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar;

• Kişinin doğumu doğumevinde, hastanede ya da resmi bir kurumda gerçekleşmemiş olmalıdır.
• Dış görünüşü kişinin beyan ettiği yaşına uyumlu olmalıdır.
• Düzeltmenin talep edildiği yaşta aynı anneden bir ikizin olmaması, ayrıca talep ettiği yaşta bir kardeşi bulunmamalıdır.
• Yaş düzeltme talep eden kişinin annesi ile arasındaki yaş farkının uygun olması istenir.
• Kişi yaşını küçültmek amacıyla nüfusa yazılmadan önceki bir tarihte doğduğunu iddia etmemelidir.
• Kişi daha önce yaş düzeltme yapmış olmamalıdır.

Bu şartlar varsa kişinin dava açması gerekir.

KİMLİK YAŞI NEDİR?

Kimlik yaşı, kişinin yaşının nüfus kayıtlarında doğrum tarihi hanesinde yazılı olan yıl üzerinden hesaplanan yaşıdır. Örneğin kimliğinde doğum yılı olarak 2001 yazan bir kişi 2024 yılında 23 yaşında olacaktır.

KİMLİK YAŞI NASIL BÜYÜTÜLÜR?

Kişinin kimlik yaşını büyütmek istemesi, nüfus kütüğündeki bilgilerinin değiştirilmesi anlamına gelir. Nüfustaki kayıtlarda değişiklik yapılabilmesi için mahkemenin karar vermesi gerekir. Bu nedenle kişinin öncelikle yaş düzeltme dava açması gerekir. Yaşını büyütmek isteyen kişi, ikamet ettiği yerde bulunan asliye hukuk mahkemesinde açacağı yaş düzeltme davası ile kimlikteki yaşını büyütebilir.

KİMLİK YAŞI NASIL KÜÇÜLTÜLÜR?

Kişinin yaşının büyütülmesi veya küçültülmesi talebi arasında hukuki açıdan bir farklılık yoktur. Her ikisi için de mahkeme kararına ihtiyaç vardır. Dolayısıyla yaşını küçültmek isteyen kişi eğer geçerli şartları sağladıysa asliye hukuk mahkemesinde açacağı yaş düzeltme davası ile mahkemeden yaşının küçültülmesini isteyebilir. Mahkeme gerekli incelemeyi yaptıktan sonra kişinin yaşının küçültülmesine karar verebilecektir.

YAŞ DÜZELTME DAVASINDA YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME NEDİR?

Kural olarak yetkili mahkeme dava yerleşim yeri adresinin olduğu yerdeki görevli asliye hukuk mahkemesidir. Görevli mahkeme ise doğrudan Asliye Hukuk Mahkemesidir.

YAŞ DÜZELTME DAVASINI KİM AÇAR?

Yaş düzeltmesini isteme hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı olan haklardandır. Dolayısıyla bu dava, yaşı değiştirilecek kişi tarafından açılmalıdır. Ancak kişi henüz ergin değilse bu davayı velisi ya da vasisi açabilir.

Bu dava avukat aracılığı ile açılabilir. Ancak vekaletnamede mutlaka yaş düzeltme davalarına ilişkin özel yetki bulunmalıdır.

Yaş düzeltme konusu kamu düzenini ilgilendirdiğinden dolayı bu davayı açma yetki cumhuriyet savcısına da verilmiştir. Bu durum özellikle konusu ve sonuçları kişinin yaşına bağlı olan ceza davalarında söz konusu olabilmektedir.

YAŞ DÜZELTME DAVASININ TARAFLARI KİMLERDİR?

Yaş düzeltme davasında davanın kime karşı açılacağı ile ilgili sorunlar yaşanır. Yaş düzeltme davası açan kişiler genelde davayı anne babasına karşı açma gibi bir hatada bulunmaktadırlar. Ancak Yaşı ilgilendiren nüfus kayıtları Nüfus Müdürlüğü tarafından tutulduğu için yaş büyütme/küçültme davaları yerleşim yeri Nüfus Müdürlüğü’ne karşı açılır

Kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardan olan yaş düzeltme davası ise yaşı düzeltilecek kişi tarafından Asliye Hukuk Mahkemesi’ne dava dilekçesi verilerek açılır.

YAŞ DÜZELTME DAVASI KAÇ DEFA AÇILABİLİR?

Eskiden Nüfus Hizmet Kanuna göre yaş düzeltme davası sadece bir kez açılabilmekteydi. Ancak bu hüküm Anayasa Mahkemesi tarafından 2012 yılında iptal edilmiştir. Haklı sebeplerin bulunması hâlinde aynı konuya ilişkin ikinci kez yaş düzeltme davası açılabilmesi mümkün hale gelmiştir.

YAŞ DÜZELTME DAVASI NE KADAR SÜRER?

Yaş düzeltme davaları kısa sürede sonuçlanan davalardır. Genellikle 2 ila 4 ay arasında sürmektedir. Ancak son zamanlarda mahkemelerin artan iş yükü ve yoğunluğu nedeniyle veya kemik yaşı tespitine başvurulması hallerinde bu süreç 1 yıla kadar uzayabilmektedir.

YAŞ DÜZELTME DAVASINDA KEMİK YAŞI ÖLÇÜMÜ NEDİR? KAÇ YAŞINA KADAR YAPILIR?

Kişinin kemik yapısı itibariyle ortaya çıkan yaşa kemik yaşı denilmektedir.

Kimlikte yer alan yaşın hatalı olduğu sonucu yaş düzeltme davası açıldığı durumda mahkeme kişinin gerçek yaşını ortaya çıkarmak için kemik yaşına bakılmasını isteyebilecektir. Kemik yaşı aslında iskeletin gelişmesi, olgunlaşma derecesidir. Kemik yaşı, sol el bileği filmi tetkiki ile saptanır. Tespit edilen kemik yaşında 1-2 yıla kadar farklılık olabilse de yaş tespit edilirken başvurulan en güvenilir yöntemdir. İdeal kemik yaşı kişinin kendi yaşını 6 ay ya da 1 yıl geçmemelidir.

İnsanların fiziksel gelişimi belirli bir süre içerisinde tamamlanır. Bu nedenle kemik yaşının tespiti en fazla 25 yaşına kadar yapılabilmektedir.

Çünkü kemiğin gelişimi 25 yaşına kadar tamamlanmış olacaktır. Dolayısıyla 25 yaşından sonra kemik yaşının tespiti doğru sonuç vermeyecektir.

Kemik yaşının tespiti adli tıp kurumu aracılığı ile ya da bir sağlık kurumunda yapılır. Mahkeme, belirlenen kemik yaşını dikkate alarak bir karar verecektir. 

YAŞ DÜZELTME DAVASINDA HANGİ DELİLLERE DAYANILIR?

Yaş düzeltme davalarında kişi gerçek yaşının kimlik yaşından farklı odluğunu iddia etmektedir. Bu beyanının kanıtlanabilmesi için tanık beyanı kemik yaşının tespiti, bilirkişi raporu uzman görüşü, hastane kayıtları, nüfus kayıtları, ilgili kolluk tutanakları gibi her türlü hukuki delile dayanılabilir.

YAŞ DÜZELTME DAVASINDA TANIK

Yaş düzeltme davasında sıkça kullanılan delillerden biri de tanık beyanlarıdır. Özellikle hastane raporu bulunmaması veya kemik yaşının tespit edilememesi durumlarında, tanık beyanları hakimlerin karar verme sürecinde önemli bir rol oynar. Örneğin evde doğum yapmış birinin yaşının kanıtlanabilmesinde o an evde bulunan kişilerin beyanı çok önemlidir.

Yaş düzeltme davalarında tanık sayısı ile ilgili belirli bir sınırlama bulunmamaktadır. Mahkeme, duruma göre tanıkların tamamını dinleyebilir veya diğer delillerle birleştirerek yeterli kanıya ulaştığında sadece iki tanığı dinleyebilir. Bu nedenle, yaş düzeltme davası için iki veya daha fazla tanık sunulması mümkündür.

Yaş düzeltme davalarında tanıkların akraba olması gerçek yaşın tespiti için bir engel teşkil etmez. Bu nedenle, yaş düzeltme davasında davacının abisi, kardeşi, kuzeni veya başka bir akrabası, tanık olarak dinlenebilirler.

18 YAŞINDAN KÜÇÜKLER YAŞ DÜZELTME DAVASI AÇABİLİR Mİ?

Her ne kadar yaş düzeltme davaları kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardan da olsa, bu davayı 18 yaşından küçüklerin açması mümkün değildir. Bu kişiler yerine velisi (anne, baba) ya da vasisinin açması gerekmektedir.

YAŞ DÜZELTME DAVASININ BEDELLİ ASKERLİĞE ETKİSİ

Bedelli askerlik yapabilmek için belirlenmiş bir yaş sınırı vardır. Düzenlenmiş olan mevzuata göre askerlik çağına girmiş olan kişilerin yaptırdıkları yaş değiştirmeler kural olarak askerlik işlemlerinde dikkate alınmaz. Bununla ilgili açıklama Askerlik Kanunu’nun 81. Maddesinde yer alır.

Askerlik Kanunu m.81:

“Askerlik çağına girdikten sonra yapılan yaş değişiklikleri (mahkemece resmi hastane doğum kayıtları esas alınarak yapılanlar hariç) askerlik işlemlerinde dikkate alınmaz. Ancak; yoklamaları sırasında aile kütüğünde yazılı yaşları ile görünümleri uyumlu olmayanlardan kayden yaş düzeltmelerine engel bulunmayanların yaşlarının düzeltilmesi için askerlik şubesi başkanı tarafından Cumhuriyet savcısına müracaat olunur ve yargılama sonucuna göre askerlikleri yaptırılır.

Birinci fıkra uyarınca yaşları düzeltilenlerden düzeltilen yaşlarına göre henüz askerlik çağına girmemiş olanların yoklamaları emsalleri ile birlikte yapılarak silah altına alınırlar. Birinci fıkra uyarınca yaşları düzeltilenlerden düzeltilen yaşlarına göre askerlik çağına girmiş ancak 23 yaşını bitirmemiş olanlar yoklamalarını müteakip emsalleri ile birlikte silah altına alınırlar. Düzeltilen yaşlarına göre 23 yaşını bitirmiş olanlar ise yoklamalarını müteakip Millî Savunma Bakanlığınca belirlenecek sınıf ve tertibat yerlerine derhal sevk edilirler.

Askerlik çağına girmeden önce yaşlarını büyütmüş olanların yoklamaları değişen yaşlarına göre yapılır. Yaşıtları yoklama görmüş bulunanlar hakkında 86 ncı madde uyarınca işlem yapılır.”

Kanunun ilgili maddesinin istisnası vardır. Yaş değişikliği mahkeme tarafından doğum kayıtları ve resmi hastane verilerine göre yapıldığında kişinin askerlik çağında olup olmadığına bakılmayacaktır. Düzenleme sonrasında yeni yaşa bakılacak ve askerlik yoklaması bu yaşa göre olacaktır. Elinde resmi hastane kayıtları olan kişiler yaş değişikliği davası açıp bedelli askerlikten faydalanabilirler.

YAŞ DÜZELTME DAVASININ EVLİLİĞE ETKİSİ

18 yaşını dolduran bir kimse, velisinin ya da vasinin iznini almadan evlilik yapabilir. 17 yaşında ise, anne-babanın izni ile evlenilebilir. 16 yaşında ise ancak hakim yani mahkeme kararı ile evlenebilir. Görüldüğü gibi kanun, evlilik için “yaş şartı” getirmiştir.

Fakat kanunun evlilik için aradığı bu yaş şartı, yaş düzeltme davası ile sağlanamaz. Yani 16 yaşındaki bir kişi yaşını büyüterek evlenemez. Evlenmek istemek yaş düzeltme davası açmak için yeterli bir neden değildir. Kişinin evlenmek için yaş düzeltme davası açması halinde bu talep hukuki yarar yokluğu nedeniyle reddedilecektir. 

VEKALETNAME İLE İLGİLİ DİĞER HUKUKİ SORULARINIZ İÇİN ALANINDA UZMAN EKİBİMİZDEN BURAYA TIKLAYARAK DETAYLI BİLGİ ALABİLİRSİNİZ

DİLARA GÜL ERBAŞ