ZİYNET EŞYASI NEDİR?
Ziynet eşyaları düğün münasebetiyle gelin veya damada takılan; altın,gümüş gibi değerli malzemelerden imal edilmiş kolye,bilezik,saat gibi değerli eşyalardır.Bu takılar düğünden önce nişan,söz ,isteme gibi merasimlerde veya düğün esnasında takılmış olması bahse konu ziynet eşyası kapsamında değerlendirilmesi için yeterli olacaktır.
Yargıtay Hukuk genel kurulu da örnek kararlarında ‘’ziynet eşyası ‘’ tanımlamasını yapmıştır.
“Ziynet; altın, gümüş gibi kıymetli madenlerden yapılmış olup; insanlar tarafından takılan süs eşyası olarak tanımlanmaktadır. Ziynet eşyasını evlilik münasebetiyle gelin ve damada verilen hediyeler olarak tanımlamak mümkündür. Bu bağlamda, bilezik, altın kelepçe, kolye, gerdanlık, takı seti, bileklik, saat, küpe ve yüzük gibi takılar, ziynet eşyası olarak kabul edilmektedir. (Y.H.G.K., 2017/3-1040 E., 2020/240 K. ve 04.03.2020 T.)
‘’Ziynet eşyası rahatlıkla saklanabilen, taşınabilen, götürülebilen türden eşyalardandır. Bu nedenle evden ayrılmayı tasarlayan kadının bunları önceden götürmesi, gizlemesi her zaman mümkün olduğu gibi evden ayrılırken üzerinde götürmesi de mümkündür. (Yargıtay Kararı – 6. HD., E. 2011/12795 K. 2012/1474 T. 6.2.2012)
B.ZİYNET EŞYALARI KİME AİTTİR?
Eşler arasında öncesinde yapılmış aksine bir anlaşma yoksa; kadına takılan her çeşit ziynet eşyası kadına özgü olsun olmasın (çeyrek,kolye,bilezik ,para vb.) kadına aittir.Erkeğe takılanlardan kadına özgü olanlar(kolye,bilezik vs) kadına diğer ziynetler(çeyrek,yarım vs) ve para erkeğe aittir.
İlgili Yargıtay kararı:
‘’…Diğer taraftan, düğün sırasında takılan ziynet eşyaları kim tarafından takılırsa takılsın, aksine bir anlaşma bulunmadıkça kadına bağışlanmış sayılır ve artık onun kişisel malı niteliğini kazanır. Bu eşyaların iade edilmemek üzere kocaya verildiği, kadının isteği ve onayı ile bozdurulup müşterek ihtiyaçlar için harcandığı hususu davalı tarafça kanıtlandığı takdirde, koca bunları iadeden kurtulur.’’ Yargıtay Kararı – 3. HD., E. 2018/3788 K. 2018/6666 T. 18.6.2018
‘’…Evlilik ve nişan sırasında kadına takılan ziynet eşyaları kim tarafından alınmış olursa olsun ona bağışlanmış sayılır. Ancak, ziynet eşyalarının iade edilmemek üzere kocaya verildiğinin, kadının isteği ve onayı ile iade edilmemek üzere bozdurulup ihtiyaçlar için harcandığının davalı yanca kanıtlanması halinde, koca ziynet eşyalarını iadeden kurtulur. Davada, davacıya ait olduğu anlaşılan dava konusu ziynet eşyalarının bir kısmının evliliğin devamı sırasında bozdurularak ortak ihtiyaçlar için harcandığı davalı tarafından ileri sürülmüştür. Davalı koca, davalı kadının iade edilmemek üzere kendi rızası ile ziynet eşyalarını verdiğini kanıtlayamadığından, dava konusu ziynet eşyalarının davacıya iadesi gerekir.’’ Yargıtay Kararı – 6. HD., E. 2012/339 K. 2012/4717 T. 22.3.2012
C.ZİYNET EŞYALARI NASIL TALEB EDİLİR
Düğünde takılan ziynet eşyaları hukuken zaten kadına aittir, bu yüzden kadın ziynet eşyalarını boşanma davasında veya boşanma davası sonrasında ziynet eşyası davası açarak taleb edebilir.Boşanma davası açarken taleb edilmeyen ziynet eşyası boşanma davası esnasında istenemez.Çünkü taleble bağlılık ilkesi Medenî Usul Hukuku’nda yer alan yargılamaya hâkim olan ilkelerden bir tanesidir.
Ziynet eşyalarını istemenin diğer bir yolu ise “ziynet eşyalarının iadesi davası açmnaktır
Ayrıca mal rejimi tasfiyesinde de ziynet eşyası iadesi talebinde bulunulamaz.Çünkü ziynet eşyaları kadının kişisel eşyası sıfatındadır.O yüzden ziynet eşyaları mal tasfiyesine dahil edilemez. Ziynet eşyalarının aynen iadesi istenebileceği gibi karşılığı olan bedel de istenebilir.Konuyla ilgili Yargıtay kararlarından bazıları ise şöyledir:
‘’…O halde, mahkemece yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular dikkate alınarak davacının ziynet eşyalarının bedeline yönelik talebinin olduğu aynen iade ve faiz talebinde bulunmadığı gözetilerek taleple sınırlı olarak hüküm kurulması gerekirken, taleple bağlılık kuralına aykırı olarak yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu husus bozmayı gerektirmiştir.’’ Yargıtay Kararı – 3. HD., E. 2016/19626 K. 2018/6881 T. 20.6.2018)’’
‘’…Somut olayda, davalı koca, davacı kadının talep ettiği ziynetlerin, evliliğin devamı sırasında, düğün borçları ve çocuk edinmek için yapılan tedavi masrafları için harcandığını savunmuş, ancak davacı kadının bunları iade edilmemek üzere rıza ile verdiğini kanıtlayamamıştır.
Hâl böyle olunca mahkemenin de kabulünde olduğu üzere, davalı kocanın, müşterek ihtiyaçlar için harcanan ziynetlerin, rızayla ve iade şartı olmaksızın kendisine verildiğini ispatlayamadığı, bu nedenle dava konusu ziynetleri iadeyle mükellef olduğu hususu tartışmasızdır.’’ YARGITAY HUKUK GENEL KURULU, 04.03.2020, E. 2017/3-1040, K. 2020/240
- ZİYNET EŞYALARININ İADESİNDE İSPAT YÜKÜ
- Ziynet eşyalarının olduğu davadaki uyuşmazlık konusu olmaması gerekir. Ziynet eşyalarının varlığı hususunda bir uyuşmazlık varsa ise ilk olarak ziynet eşyalarının varlığı ispat edilmelidir. Bu duruma ilişkin ispat yükü, ziynet eşyalarının iadesini talep eden davacıdadır.
- Ziynet eşyalarından kadına özgü olanlar, erkeğe takılsa dahi kadına aittir.
- Saklanması ve taşınması kolay olan ziynet eşyalarının kadının evi terk ederken yanında götürdüğü kabul edilir. Aksini iddia ediyorsa ispat yükü kadındadır.
- Şiddet gören ve evi terk etmek zorunda bırakılan kadının ziynet eşyalarını beraberinde götürdüğünü koca ispat etmelidir.
- Ziynet eşyalarını kadının rızasıyla eşine verdiği durumundan lehine hukukî sonuç çıkaran kocadır. Bundan dolayı ziynet eşyalarının rıza ile verildiğine ilişkin ispat yükü kocaya düşmektedir.
- Koca ayrıca kadının ziynet eşyalarını rızasıyla iade edilmemek üzere kendisine verdiğini iddia ediyorsa ispat yükü kendisine aittir.
SIKÇA SORULAN SORULAR
- Düğünde tüm takıları erkek tarafı taktı.Bu durumda takılar kime aittir?
Kimin taktığına bakılmaksızın düğünde kadına takılan ziynet eşyalarının kadına bağışlanmış sayıldığı ve onun kişisel malı olduğu kabul edilir.
2.Boşanma sonrası mal rejimi tasfiyesinde ziynet eşyaları mal paylaşımına dahil edilir mi?
Ziynet eşyaları edinilmiş malların tasfiyesi kapsamına dâhil değildir.
3.Düğün takılarını ev ihtiyaçlarını karşılamak için bozdurduk.Bu durumda ne olacak?
Yargıtay, ev ihtiyaçlarının karşılanması, düğün borçlarının ödenmesi, araç alımı gibi sebepler için kocaya verilen ziynet eşyalarının kadına iadesi gerektiğine karar vermektedir.