ASKERİ DİSİPLİN CEZALARI

Askeri disiplin cezaları, asker kişilerin mevzuata aykırı tutum ve davranışları neticesinde askeri disiplin hukuku çerçevesinde askerlere uygulanan müeyyidedir.

ASKERİ DİSİPLİN KANUNU- TSK KANUNU

31.01.2013 kabul tarihli 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu, askeri disiplin cezaları ve asker kişileri ilgilendiren diğer konularıyla askeri disiplin hukukunu oluşturur. Asker kişiler hakkında yapılacak disiplin tahkikatları, söz konusu kanun ışığında yürütülecektir. Kanunun amacı Türk Silahlı Kuvvetlerinin askeri düzenini korumaktır. Söz konusu kanun, asker kişilerin uyması gereken usul ve erkanı, disiplin hükümlerini, disiplinsizlik halinde uygulanacak yaptırımları, asker kişiler hakkında yürütülecek soruşturma ve tahkikat ile bunlara yönelik itiraz ve yargı yollarını düzenlemektedir. Bu kanuna subaylar, astsubaylar, uzman erbaşlar, sözleşmeli erbaş ve erler, erbaş ve erler ile askeri öğrenciler tabidirler.

Ceza Hukuku Avukatı İletişim

ASKERİ DİSİPLİN CEZALARI

Askeri disiplin cezaları, askeri disiplin hukukunu içeren 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu 11 ve 12. maddelerinde düzenlenmiştir. Subay, astsubay ve uzman erbaşlar ile sözleşmeli erbaş ve erler hakkında uygulanacak askeri disiplin cezaları;

Uyarma Cezası: Askeri Personele, görevinin icrasında veya hal ve hareketlerinde daha dikkatli olması gerektiğinin yazılı olarak bildirilmesidir.

Kınama Cezası: Askeri personele, görevinin icrasında veya hal ve hareketlerinde kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.

Hizmete Kısmi Süreli Devam Cezası: Disiplin cezası verilen askeri personele mesai sonrasında günde üç saati ve her halde 24.00’ü geçmeyecek şekilde kadro görevinde veya kadro görevi dışında statüsüne uygun askeri hizmetlerin yaptırılmışıdır.

Aylıktan Kesme Cezası: Disiplin cezası verilen askeri personelin, sosyal güvenlik mevzuatına göre hesaplanan prime esas kazanç tutarından ekli (1) sayılı çizelgede gösterilen oranlarda kesinti yapılmasıdır.

Hizmet Yerini Terk Etmeme Cezası: Askeri personelin, mesai bitiminden sonra görev yaptığı yerden ayrılmayıp resmi daire, kışla, eğitim, alanları ile sair yerlerdeki hizmetine devam etmesidir.

Oda Hapsi Cezası: Askeri personele uygulanacak bu ceza, cezanın yerine getirilmesi için ayrılan odada gerçekleştirilir.

Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası: Milli Savunma Bakanlığı ve kuvvet komutanlıklarında oluşturulacak yüksek disiplin kurulları tarafından verilen bu ceza ile askeri personelin silahlı kuvvetlerle ilişiği kesilir veya sözleşmesi feshedilir.

ASKERİ DİSİPLİN NEDİR?

Subay, astsubay, uzman erbaşlar, sözleşmeli erbaş ve erler hakkında görevleri sırasında ve görevleri ile ilgili uyması gereken kuralların bütünüdür. Askeri disiplin hukuku altında düzenlenmiş ve disiplin kurallarına uyulmaması halinde askeri disiplin cezaları başlığı altında yaptırımlarına yer verilmiştir.

SUBAY, ASTSUBAY, UZMAN JANDARMA VE UZMAN ERBAŞ, SÖZLEŞMELİ ERBAŞ VE ERLER HAKKINDA VERİLEBİLECEK DİSİPLİN CEZALARI

Jandarma Genel Komutanlığı, 2016 yılında TSK’den ayrılarak İçişleri Bakanlığına bağlanmıştır. Bu nedenle Jandarma Genel Komutanlığı bünyesinde çalışan personellerin disiplin cezaları Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanununda değil, Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanunda 7. Maddede düzenlenmiştir.  Buna göre Jandarma Genel Komutanlığı bünyesinde çalışan personellere uygulanacak disiplin cezaları aşağıdaki gibi düzenlenmiştir.

• Uyarma cezası: Jandarma personelinin görevinin icrasında veya hal ve hareketlerinde daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir.
• Kınama cezası: Jandarma personelinin görevinin icrasında veya hal ve hareketlerinde kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.
• Aylıktan Kesme Cezası: Disiplin cezası verilen jandarma personelinin, fiilin ağırlık derecesine göre zam ve tazminatlar hariç brüt aylığından on beş günlüğe kadar kesinti yapılmasıdır. Ceza, aylığı tahakkuk ettiren birimce personelin aylığından kesilmek suretiyle yerine getirilir. Aylıktan kesme tam Türk lirası üzerinden yapılır ve kuruşlar dikkate alınmaz.
• Kısa Süreli Durdurma: Jandarma personelinin bulunduğu kademede ilerlemesinin dört, altı veya on ay süre ile durdurulmasıdır.
• Uzun Süreli Durdurma: Jandarma Personelinin bulunduğu kademede ilerlemesinin on iki, on altı, yirmi veya yirmi dört ay süre ile durdurulmasıdır.
• Meslekten Çıkarma: Personelin, jandarma teşkilatlarında bir daha çalıştırılmamak üzere meslekten çıkarılmasıdır.
• Devlet Memurluğundan Çıkarma: Jandarma Personelinin bir daha Devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarılmasıdır.

ASKERİ ÖĞRENCİLER HAKKINDA VERİLEBİLECEK DİSİPLİN CEZALARI

Askeri disiplin hukuku çerçevesinde askeri disiplin cezaları, askeri öğrencilere de uygulanacağı Türk Silahlı Kuvvetleri Öğrenci Disiplin Yönetmeliği 27.maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre askeri öğrencilere verilecek disiplin cezaları şöyledir:

• Kınama Cezası: Öğrencinin, disiplinsizlik teşkil eden davranışlarda bulunduğunun somut olarak tespit edilmesi ve bunun öğrenciye yazılı olarak bildirilmesidir.
• İzinsizlik Cezası: Öğrencinin, hafta sonu tatilinden yararlanmasının engellenmesidir.

ERBAŞ VE ERLER HAKKINDA VERİLEBİLECEK DİSİPLİN CEZALARI

Askeri disiplin hukuku kapsamında erbaş ve erlere verilecek askeri disiplin cezalarının Askeri Disiplin Kanunu 11. ve 12. Maddelerinde düzenlenmiş olduğundan bahsetmiştik. Kanun maddesine göre sözleşmeli erbaş ve erler hakkında uygulanacak askeri disiplin cezaları aşağıdaki gibi sıralanmaktadır.

• Uyarma Cezası: Disiplin amirleri tarafından personele uygulanır. Emri mütalaa etmek, askeri hizmetle ilgisi olmayan işlerle uğraşmak, hizmet dışında amir veya üste saygısızlık, kılık kıyafete dikkat etmemek, usulsüz şikayet ve müracaatta bulunmak, kamu kaynaklarını israf etmek, saygısız davranmak, mesai dışında aşırı alkol kullanmak uyarma cezasını gerektiren disiplinsizliklerdendir.
• Kınama Cezası: Disiplin amirleri tarafından personele uygulanır. Amir veya üste nezaketsizlik, meslek etiğine aykırı davranışta bulunmak, küfürlü konuşmak, sorumluluktan kaçmak, sağlığın korunması kurallarına uymamak kınama cezasını gerektiren disiplinsizliklerdir.
• Hizmete Kısmi Süreli Devam Cezası: Disiplin amirleri tarafından personele uygulanır. Üste saygısızlık, görev yerini izinsiz terk etmek, temaruz (olmayan bir hastalığın varmış gibi davranılması veya olan hastalığın abartılarak görevden kaçınma hali), uygunsuz davranışlarda bulunmak hizmete kısmi süreli devam cezası gerektiren disiplinsizliklerdir.
• Aylıktan Kesme Cezası: Disiplin amirleri tarafından personele uygulanır. Amire saygısızlık, yalan söylemek, hizmetle ilgisi olmayan emirler vermek, ayrımcılık yapmak, yasak edilen yerlere girmek, maiyetinde çalışan personel tarafından verilen hediyeyi kişisel menfaat elde etmek amacıyla kabul etmek, hizmetteyken siyasi içerikli konuşmalarda bulunmak, izinsiz olarak garnizonu terk etmek, ulaşım güvenliğini ihmal etmek aylıktan kesme cezası gerektiren disiplinsizliklerdir.
• Hizmet Yerini Terk Etmeme Cezası: Disiplin kurulları ve disiplin amirleri tarafından personele uygulanır. Emre itaatsizlik, görev yerinden 7 günü aşmayacak ve bu süre içerisinde kendiliğinden gelecek şekilde kaçmak veya mesaiye gitmemek, izin süresini geçirmek, hizmete mahsus eşyaya zarar vermek, maiyetinde veya astlarından hediye istemek veya borç almak, asta kötü muamele yapmak, nöbet talimatına aykırı hareket etmek, göreve sarhoş gelmek veya görevdeyken alkol kullanmak, kumar oynamak, meslek kuruluşları-dernek ve vakıf ile spor kulüplerinin faal üyeliklerine izin almaksızın girmek, kavga etmek hizmet yerini terk etmeme cezası gerektiren disiplinsizliklerdir.
• Oda Hapsi Cezası: Disiplin kurulları ve disiplin amirleri tarafından personele uygulanır. Oda hapsi cezası;

a) Seferberlik ve savaş zamanında;

1.  Bu Kanunda belirlenmiş tüm disiplinsizlik hâllerinde disiplin amirleri tarafından ekli (1) sayılı çizelgeye göre verilebilir.
2. Askeri Disiplin Kanuna göre hizmet yerini terk etmeme cezası ile cezalandırılmayı gerektiren disiplinsizlik hâllerinde, disiplin kurulları tarafından on günden otuz güne kadar verilebilir.

b) Barış zamanında; Türk karasuları dışında bulunan gemilerde görev yapan personele, sadece buralarda bulunduğu süre içinde işledikleri ve hizmet yerini terk etmeme cezası ile cezalandırılmayı gerektiren disiplinsizlikler için gemi komutanı tarafından, Askeri Disiplin Kanunu 14. maddede belirlenmiş esaslar çerçevesinde verilebilir.

• Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası: Yüksek disiplin kurulları tarafından personele uygulanır. Aşırı borçlanmak ve borçlarını ödeyememek, ahlaki zayıflık, hizmete engel davranışlarda bulunmak, devletin güvenliği ile ilişkin elde ettiği gizli bilgileri açıklamak, ideolojik veya siyasi amaçlı faaliyetlere karışmak, mazereti olmaksızın 1 yıldan uzun izin geçirmek veya firar halde bulunmak, disiplinsizliği alışkanlık hale getirmek, iffetsiz bir kimse ile evlenmek ve böyle biri ile yaşamak veya karı koca gibi herhangi biriyle nikahsız birliktelik yaşamak, gayri tabi mukarenette bulunmak (eşcinsel birliktelik yaşamak), terör örgütleriyle ilişkisi bulunmak silahlı kuvvetlerden ayırma cezası gerektiren disiplinsizliklerdir.

ASKERİ DİSİPLİN CEZASI VERME GÖREV VE YETKİSİ

Askeri disiplin hukuku gereğince TSK personellerine askeri disiplin cezaları uygulanacak durumlarda bu askeri disiplin cezalarının hangi kurullar tarafından verileceği Askeri disiplin Kanununda düzenlenmiştir. Uyarma cezası, kınama cezası, hizmete kısmi süreli devam etme cezası ve aylıktan kesme cezaları disiplin amirleri tarafından; hizmet yerini terk etmeme cezası ve oda hapsi cezası disiplin kurulları ve disiplin amirleri tarafından; silahlı kuvvetlerden ayırma cezası yüksek disiplin kurulları tarafından verilir.

ASKERLİK RÜTBE SIRALAMASI- TSK RÜTBE SIRALAMASI

• Orgeneral (Deniz Kuvvetlerinde Oramiral)
• Korgeneral (Deniz Kuvvetlerinde Koramiral)
• Tümgeneral (Deniz Kuvvetlerinde Tümamiral)
• Tuğgeneral (Deniz Kuvvetlerinde Tuğamiral)
• Albay
• Yarbay
• Binbaşı
• Yüzbaşı
• Üsteğmen
• Teğmen
• Asteğmen
• Astsubay
• Uzman Erbaşlar (Uzman Çavuş ve Uzman Onbaşı)
• Er

ASKERİ DİSİPLİNSİZLİĞİN MEYDANA GELMESİ VE CEZALANDIRILMASI

Askeri disiplinsizliğin oluştuğu durumlarda askeri disiplin hukuku kapsamında düzenlenen askeri disiplin cezalarının uygulanması mümkündür. Askeri disiplin hukuku kapsamında düzenlenmiş olan askeri disiplin cezalarına göre disiplinsizlikte bulunan personel cezalandırılabilir.

ASKERİ DİSİPLİN CEZALARINDA ZAMANAŞIMI

TSK Disiplin Kanunu 39.maddesine göre; “disiplin amirleri tarafından, disiplinsizliğin kendileri tarafından öğrenilmesinden itibaren 1 ay ve her hâlde disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâllerin işlendiği tarihten itibaren 2 yıl geçtikten sonra disiplin cezası verilemez.” Denilerek askeri disiplin cezalarında zamanaşımı süresi belirtilmiştir. Disiplin kurullarında yapılan tahkikatlarda, fiilin disiplin amiri tarafından öğrenilmesinden itibaren 6 ay ve her hâlde disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâllerin işlendiği tarihten itibaren 2 yıl geçtikten sonra disiplin cezası verilemez.

 “Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezasını gerektirecek durumun oluştuğunun disiplin amirleri tarafından tespit edilmesinden itibaren 1 yıl ve her hâlde disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâllerin işlendiği tarihten itibaren 5 yıl geçtikten sonra aynı sebeple yüksek disiplin kurulu tarafından ceza verilemez.” Denilerek askeri disiplin cezaları arasında en ağır ceza olan silahlı kuvvetlerden ayırma cezasını gerektirecek disiplinsizliklerin, disiplin amirleri tarafından tespit edilmesi durumunda cezanın uygulanması için belirlenen zamanaşımı süresi diğer askeri disiplin cezaları için öngörülen ceza zamanaşımından daha uzun belirlenmiştir.

Fiilin disiplin cezasını gerektirdiği savcılık, mahkeme, disiplin kurulu tarafından anlaşılırsa, yukarıda belirtilen zamanaşımı süreleri, bu konu ile ilgili karar veya hükmün kesinleşerek evrakın yetkili makama iade edildiği tarihten itibaren başlar.

ASKERİ DİSİPLİN CEZALARINA KARŞI İTİRAZ YOLU

Disiplin amirleri tarafından verilen askeri disiplin cezalarına karşı, cezanın tebliğ edilmesinden itibaren 2 iş günü içinde itiraz edilebilir. İtiraz, bir üst disiplin amirine yazılı olarak yapılır. Süresi içinde itiraz edilmez ise ceza kesinleşir. İtiraz, yetkili üst disiplin amiri tarafından 3 iş günü içinde karara bağlanır. İlave inceleme yapılmasının gerekli olduğu durumlarda bu süre bir katına kadar uzatılabilir. İtiraz haklı görülürse, itirazı inceleyen üst disiplin amiri, takdir hakkını kullanarak verilen cezayı hafifletebilir veya tamamen kaldırabilir. Askeri disiplin cezaları vermekle görevli Disiplin amiri, takdir hakkını mutlaka gerekçeli kullanmalıdır. İtiraz haklı görülmez ise ret olunur. Karar itiraz edene tebliğ edilerek kesinleşir.

Disiplin Kurulu tarafından verilen askeri disiplin cezalarına karşı, kararın tebliğinden itibaren 5 iş günü içinde, teşkilatında disiplin kurulu kurulan komutan veya askeri kurum amiri ile hakkında karar verilen kişi tarafından bir üst komutanlığın disiplin kuruluna iletilmek üzere itiraz edilebilir. 5 gün içinde itiraz edilmez ise ceza kesinleşir. Genelkurmay Başkanlığı ile Kuvvet Komutanlıkları teşkilatında kurulan disiplin kurullarının kararlarına karşı yapılan itirazı, Milli Savunma Bakanlığı teşkilatında kurulan disiplin kurulu, 10 iş günü içinde inceler ve kararını verir. İtiraz üzerine kurul tarafından verilen karar kesindir.

ASKERİ DİSİPLİN CEZALARINA KARŞI YARGI YOLU VE İPTAL DAVASI

Askeri disiplin cezalarının disiplin amirleri veya disiplin kurulları tarafından verilen kararla kesinleşmesinden itibaren diğer idari davalarda öngörüldüğü gibi 60 günlük süre içinde İdare Mahkemesine başvurularak İptal Davası açılabilir.

Askeri öğrenciler, erbaş ve erler hakkında verilen askeri disiplin cezaları ile subay, astsubay, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve erler hakkında verilen askeri disiplin cezalarına karşı yargı yoluna başvurulamayacağı hükmünü içeren Askeri Disiplin Kanununun 43. maddesindeki cümleler, Anayasa Mahkemesi tarafından 2022 yılında vatandaşların anayasal hakkı olan mahkemeye erişim hakkının engellenmesi ve ilgili gerekçelerle iptal edilmiştir. Sayılan personeller anayasa mahkemesinin vermiş olduğu karar tarihinden itibaren kesinleşmiş askeri disiplin cezalarına karşı İdare Mahkemelerinde iptal davası açabilecektir. Ancak seferberlik ve savaş zamanında yüksek disiplin kurulunun vermiş olduğu silahlı kuvvetlerden ayırma cezası hariç diğer askeri disiplin cezalarına karşı yargı yoluna başvurulamayacağı hükmü halen yürürlüktedir.

ASKERİ DİSİPLİN CEZALARINA KARŞI AÇILAN İPTAL DAVALARINDA YÜRÜTMEYİ DURDURMA

Askeri disiplin cezalarına karşı açılan iptal davası ile beraber mahkemeden yürütmenin durdurulması talebinde bulunulabilir. İdare Mahkemesinin, Yürütmenin durdurulması kararını verebilmesi için verilen askeri disiplin cezalarının uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve askeri disiplin cezalarının açıkça hukuka aykırı olduğunun kanısına varmış olması gerekir. Yürütmenin durdurulması kararı ile disiplin cezalarının uygulanması, mahkeme süreci sonuna bırakılır.

ASKERİ DİSİPLİN HUKUKUNDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Askeri disiplin hukukunda görevli ve yetkili mahkeme personelin görev yaptığı yer idare mahkemesidir.

İPTAL DAVASI AÇILAMAYACAK ASKERİ DİSİPLİN CEZALARI

Askeri öğrenciler, erbaş ve erler hakkında verilen disiplin cezaları ile subay, astsubay, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve erler hakkında verilen disiplin cezalarına karşı yargı yoluna başvurulamayacağı hükmünü içeren Askeri Disiplin Kanununun 43. maddesindeki cümleler, Anayasa Mahkemesi tarafından 2022 yılında vatandaşların anayasal hakkı olan mahkemeye erişim hakkının engellenmesi ve ilgili gerekçelerle iptal edilmiştir. Sayılan personeller anayasa mahkemesinin vermiş olduğu karar tarihinden itibaren kesinleşmiş askeri disiplin cezalarına karşı İdare Mahkemelerinde iptal davası açabilecektir. Ancak seferberlik ve savaş zamanında yüksek disiplin kurulunun vermiş olduğu silahlı kuvvetlerden ayırma cezası hariç diğer askeri disiplin cezalarına karşı yargı yoluna başvurulamayacağı hükmü halen yürürlüktedir. (Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu 43.madde)

SIKÇA SORULAN SORULAR

1- Askeri Disiplin Cezaları Sicile İşler Mi?

 Türk mahkemeleri tarafından verilmiş olsa bile; disiplin suçlarına ve sırf askerî suçlara ilişkin mahkûmiyet hükümleri, disiplin veya tazyik hapsine ilişkin kararlar, idarî para cezasına ilişkin kararlar, adlî sicile kaydedilmez. (Adli Sicil Yönetmeliği 8.madde)

2- Askeri Disiplin Mahkemeleri Var Mı?

2017 yılında yapılan anayasa değişikliği ile askeri disiplin mahkemeleri kaldırılmıştır.

3- Askerliği Uzatan Cezalar

Seferberlik ve savaş zamanı hariç, disiplin amirleri tarafından erbaş ve erlere verilen hizmetten men cezaları nedeniyle askerlik hizmet süresine eklenecek toplam süre otuz günü geçemez.

4- Hizmet Yerini Terk Etmeme Cezası Nasıl Uygulanır?

Askeri personelin, mesai bitiminden sonra görev yaptığı yerden ayrılmayıp resmi daire, kışla, eğitim, alanları ile sair yerlerdeki hizmetine devam etmesidir.

 

TALHA AVCI

KAYNAKÇA

https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6413.pdf

https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=9394&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=7068&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5

https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=20667&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5