Kıdem tazminatı zamanında ödenmezse işçi faiz isteyebilir. İş Kanunu’na göre, işçinin hak ettiği kıdem tazminatının fesih tarihinden itibaren en geç ödenmesi gerekir; aksi halde işçi yalnızca ana parayı değil, ayrıca ödenmeyen süre için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı üzerinden faiz talep etme hakkına sahiptir. Bu düzenleme, işçinin mağduriyetini önlemeyi ve işverenin ödemeyi geciktirmesini caydırmayı amaçlamaktadır.
Kıdem tazminatı, bir işçinin belirli şartlarla işten ayrılması halinde hak kazandığı toplu ödemedir. İş Kanunu gereğince işçiye ait bu tazminat, iş sözleşmesinin sona erdiği anda peşin olarak ve eksiksiz ödenmelidir. Ancak bazı durumlarda işverenler, yasal yükümlülük olmasına rağmen kıdem tazminatı alacağını zamanında ödemeyebilir. Peki, tazminatını alamayan işçiler bu durumda ne yapmalı ve geç ödenen tazminat için faiz talep edebilir mi? Bu makalede, kıdem tazminatının geç ödenmesi halinde işçinin faiz hakkı ve yasal düzenlemeleri ele almaktayız.
İÇİNDEKİLER
KIDEM TAZMİNATI NEDİR VE NE ZAMAN ÖDENİR?
Kıdem tazminatı, işçinin en az bir yıl aynı işverene bağlı çalışması ve kanunda sayılan haklı sebeplerle iş sözleşmesinin sona ermesi halinde işverenin ödemek zorunda olduğu tazminattır. Bu ödeme, işçinin yıllarca verdiği emek ve iş kaybı riskinin karşılığı olarak düşünülebilir. İşçi alacak ve tazminat türleri arasında en önemli kalemlerden biri olan kıdem tazminatı, iş akdi biter bitmez muaccel hale gelir. Yani işveren, iş sözleşmesinin feshedildiği gün kıdem tazminatını peşin ve tam olarak ödemekle yükümlüdür. Kanunen açık bir süre belirtilmemiş olsa da uygulamada işçinin hak ettiği tazminatı hemen ödememek işvereni temerrüt durumuna düşürür. Taraflar anlaşarak tazminatı taksitle ödeme konusunda uzlaşabilir; ancak işçi onayı olmadan işverenin tek taraflı olarak taksitlendirme yapma hakkı yoktur.
Kıdem tazminatının ödenmesi gereken zaman iş akdi sona erer ermez başlar. İş akdi bittikten sonra işçinin beklemesi gerekmez, işveren tarafından derhal ödeme yapılmalıdır. Aksi halde işveren, hukuka aykırı bir şekilde işçiyi alacağından mahrum bırakmış olur. Bu durumda işçinin, hakkını yasal yollarla arayabilmesi için önce arabulucuya başvurma, anlaşma sağlanamazsa kıdem tazminatı davası açma hakkı bulunmaktadır.
KIDEM TAZMİNATI GEÇ ÖDENİRSE FAİZ HAKKI NEDİR?
Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi durumunda, yasalar işçiyi korumak amacıyla gecikme faizi uygulaması öngörmüştür. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 120. maddesi uyarınca halen yürürlükte olan 1475 sayılı Eski İş Kanunu’nun 14. maddesi, kıdem tazminatının zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde bankaların mevduata uyguladığı en yüksek faiz oranıyla birlikte ödenmesi gerektiğini düzenler. Bu düzenlemeye göre işçi, zamanında alamadığı kıdem tazminatı için faiz isteme hakkına sahiptir. Başka bir deyişle, işveren kıdem tazminatını ödemeyi geciktirdikçe, geçen süre için işçiye en yüksek mevduat faizi işletilerek borcu artar.
Bu faiz, kıdem tazminatına ilişkin özel bir uygulamadır. Normal şartlarda yasal faiz oranı %9 iken (01.06.2024 itibarıyla %24’e yükseltildi), kıdem tazminatı gibi işçilik alacaklarında daha yüksek bir faiz uygulanarak işçinin mağduriyeti giderilir. Örneğin, 2025 yılı itibarıyla bankalara yatırılan 1 yıllık mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı yasal faiz oranının üzerindedir. Bu sayede işçi, kıdem tazminatını geç alırsa en yüksek mevduat faizi sayesinde parasının zaman içindeki değer kaybını telafi edebilir.
Faiz uygulamasının başlangıç tarihi, iş sözleşmesinin feshedildiği gündür. Yani işçi işten ayrıldığı anda kıdem tazminatını hak etmişse, ertesi günden itibaren faiz işlemeye başlar. Bu noktada işçinin ayrıca bir ihtar göndermesine veya işvereni temerrüde düşürmek için ekstra bir işlem yapmasına gerek yoktur; çünkü kıdem tazminatı muaccel olduğu anda işveren zaten temerrüde düşmüş sayılır. Dolayısıyla faiz, fesih tarihinden itibaren işler ve mahkemece de bu şekilde hesaplanır.
KIDEM TAZMİNATI FAİZ ORANI NASIL HESAPLANIR?
Geç ödenen kıdem tazminatları için uygulanacak faiz oranı, iş akdinin sona erdiği zamanda bankaların 1 yıllık mevduata uyguladığı en yüksek faiz oranıdır. Bu oran yıllara ve piyasa şartlarına göre değişebilmektedir. Örneğin, ekonomik koşullara göre Merkez Bankası veya piyasa verileri, her yıl mevduat faizlerinde farklılıklar yaratabilir. Ancak hangi oranda olursa olsun, işçiye uygulanacak faiz en yüksek mevduat faizi olmak zorundadır. Bu, yasal bir güvence olarak düzenlenmiştir.
Faizin hesaplanması pratikte şu şekilde yapılır: işçinin hak ettiği kıdem tazminatı tutarı belirlendikten sonra, ödenmeyen her gün için yıllık faiz oranı günlük orana bölünerek işlemeye başlar. Örneğin, hak ettiğiniz kıdem tazminatı 100.000 TL ise ve en yüksek mevduat faiz oranı yıllık %30 ise, ödeme yapılmayıp 1 tam yıl gecikirse 100.000 TL’ye yaklaşık 30.000 TL faiz işler. Bileşik faiz değil, basit faiz yöntemi uygulandığından her geciken gün için anapara üzerinden hesap yapılır ve toplam tutar buna göre artar.
İşçinin faiz talep edebilmesi için ayrıca bir dava açması veya talepte bulunması gerekmez; kıdem tazminatı davası sürecinde hakim, yasalar gereği faiz konusunda karar verir. Elbette, arabuluculuk aşamasında ya da işverenle yapılacak anlaşmalarda işçi faiz alacak hakkını da gündeme getirebilir. Çoğu durumda, işveren geç ödeme yaptığında bu faizi ödemek zorunda kalacağından, erken ödeme yapması çıkarınadır. Aksi halde gecikme faizi ile birlikte daha yüksek bir tutar ödemeyi göze alıyor demektir.
KIDEM TAZMİNATI ÖDENMEZSE HANGİ YOLLARA BAŞVURULMALI?
Eğer işveren kıdem tazminatını süresinde ödemezse, işçinin izleyebileceği bazı hukuki adımlar vardır:
- Arabulucuya Başvurma: İş hukuku uyuşmazlıklarında dava açmadan önce zorunlu arabuluculuk girişimi şarttır. İşçi, işten ayrıldıktan sonra ödenmeyen tazminatları için öncelikle arabuluculuğa başvurmalıdır. Arabuluculuk süreci genellikle 2-3 hafta içinde sonuçlanır. Bu süreçte işverenle anlaşma sağlanamazsa arabulucu, anlaşmazlık tutanağı düzenler.
- İş Mahkemesinde Dava: Arabuluculukta sonuç alınamazsa, işçi iş mahkemesinde kıdem tazminatı ve birikmiş diğer alacakları için dava açabilir. Dava dilekçesine arabuluculuk tutanağını eklemek zorunludur. Mahkeme sürecinde hakim, kıdem tazminatının ödenmediğini tespit ederse ana para ile birlikte gecikme faizine de hükmeder.
- İcra Takibi: Mahkeme kararına göre işveren belirlenen tutarı (tazminat + faiz) ödemezse, işçi icra takibi başlatabilir. İcra yolu ile işverenin mal varlığından alacak tahsil yoluna gidilir.
Bu süreçte işçinin herhangi bir hak kaybına uğramaması için hızlı hareket etmesi önerilir. Her ne kadar geciken süre için faiz işlediğinden işçi maddi kayba uğramasa da, zamanaşımı süresi geçtikten sonra dava açma hakkını yitirebilir. 25 Ekim 2017 tarihinde yapılan yasal değişiklikle, kıdem ve ihbar tazminatları dahil çoğu işçilik alacağı için zamanaşımı süresi 5 yıla indirilmiştir. Bu süre, iş akdinin sona erdiği günden başlar. Dolayısıyla işçi, hak ettiği tazminatları 5 yıl içinde talep etmez veya dava açmazsa, bu süre sonunda yasal olarak talep hakkını kaybeder. Bu nedenle tazminat hukuku alanında uzman bir avukattan destek alınarak süreci takip etmek önem taşır.
İşverenin tazminatı ödemeyi geciktirmesi işçi açısından kısa vadede bir kayıp yaratmasa da, işçinin hakkını zamanında alması en doğrusudur. Sonuç olarak, kıdem tazminatı zamanında ödenmezse işçi mevzuat gereği faiz talep edebilir ve bu faiz yasal olarak en yüksek banka mevduat faizi üzerinden hesaplanarak işçiye ödenir. Böyle bir durumla karşılaşan işçilerin vakit kaybetmeden haklarını aramaya başlamaları, gerekirse bir iş hukuku avukatı yardımı ile süreci yürütmelerinde fayda vardır. Ayrıca, hak ettiğiniz olası tazminat miktarını merak ediyorsanız, sitemizdeki kıdem tazminatı hesaplama aracından yararlanabilirsiniz.
KIDEM TAZMİNATI ZAMANINDA ÖDENMEZSE FAİZ İSTENEBİLİR Mİ
SIKÇA SORULAN SORULAR
Kıdem Tazminatı Zamanında Ödenmezse Faiz İstenebilir Mi?
Evet. Kıdem tazminatı zamanında ödenmezse, işçi kanunen gecikme faizi talep edebilir. Bu faiz, iş akdinin bittiği tarihten ödeme yapıldığı tarihe kadar geçen süre için hesaplanır ve bankaların mevduata uyguladığı en yüksek oran üzerinden işler. Dolayısıyla işçi, geciken her gün için ekstra bir alacağın doğduğunu bilmelidir.
Kıdem Tazminatı Ödeme Süresi Ne Kadar?
Kanunda kıdem tazminatının ödeme süresi için belirlenmiş net bir gün sayısı yoktur, ancak uygulamada iş akdi sona erer ermez ödenmesi esastır. Yani işçi, işten çıktığı gün kıdem tazminatını talep edebilir. Ödeme gecikirse, işveren temerrüde düşmüş sayılır ve faiz işlemeye başlar.
Gecikme Faiz Oranı Nedir?
Kıdem tazminatındaki gecikme için uygulanan faiz oranı, işçi lehine düzenlenmiş en yüksek banka mevduat faiz oranıdır. Bu, yıllık olarak bankaların vadeli mevduata verdikleri en yüksek faizdir. Her yıl ekonomik şartlara göre değişebilen bu oran, kıdem tazminatı alacaklarında yasal faiz yerine uygulanır ve genellikle yasal faize göre daha yüksektir.
Kıdem Tazminatı Alacaklarında Zamanaşımı Süresi Kaç Yıl?
Kıdem tazminatı için zamanaşımı süresi, 25 Ekim 2017’den sonra sona eren iş ilişkileri için 5 yıl olarak uygulanmaktadır. Bu süre, iş sözleşmesinin feshedildiği gün başlar. 25 Ekim 2017 tarihinden önce işten ayrılmalar için eski zamanaşımı süresi olan 10 yıl geçerliydi. Günümüzde 5 yıllık süre geçtikten sonra kıdem (ve ihbar) tazminatı için dava açılamaz hale gelir.
İhbar Tazminatı Geç Ödenirse Faiz İşler Mi?
Evet, işçinin diğer bir hakkı olan ihbar tazminatı da zamanında ödenmezse faiz işler. Ancak ihbar tazminatında uygulanacak faiz, kıdem tazminatındaki gibi özel bir mevduat faizi olmayabilir; genellikle yasal faiz oranı uygulanır. İhbar tazminatı, iş akdi feshedilirken ihbar süresine uyulmaması nedeniyle ödenmesi gereken bir tutardır ve iş akdi biter bitmez muaccel hale gelir. Ödenmemesi halinde işçi, dava yoluyla ihbar tazminatını ve faizini de talep edebilir.