Anonim Şirketin İlk Defa Kuruluşu

KURULUŞ İÇİN YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER

      Anonim şirketlerin kuruluşunda tescil istemi dilekçe ile yapılır. Dilekçe sahibi kimliğini ispat etmek zorundadır [Türk Ticaret Kanunu (Kanun Numarası: 6102 Kabul Tarihi: 13/1/2011 Yayımlandığı Resmî Gazete: Tarih: 14/2/2011 Sayı: 27846 Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt: 50) (https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6102.pdf) (Erişim Tarihi: 15.12.2021)] md. 29). Dilekçedeki imza noterlikçe onaylanmışsa, ayrıca kimliğin ispatlanmasına gerek yoktur. Ticaret sicili müdürlüğüne hitaben bir yazılı dilekçe hazırlanmalıdır. Ticaret sicil müdürlüğüne başvuru yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılmalıdır. Ticaret sicili müdürlüğüne sunulan dilekçede istem / talep açık bir şekilde belirtilmelidir ve tescil edilecek olgular açıkça gösterilir. Dilekçeye talebi doğrulayıcı belgelerin asılları ya da onaylı örnekleri eklenmelidir. Belgeler, hukuki gereklere uygun şekilde onaylanarak imzalanır. Onaylı örneklerin elektronik ortamda da hazırlanabilmesi mümkündür [Ticaret Sicili Yönetmeliği (Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi: 19/12/2012 No: 2012/4093 Dayandığı Kanunun Tarihi: 13/1/2011 No: 6102 Yayımlandığı Resmi Gazetenin Tarihi: 27/1/2013 No: 28541 Yayımlandığı Düsturun Tertibi: 5 Cilt: 53 (https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/21.5.20124093.pdf) (Erişim Tarihi: 15.12.2021)] md. 23). Herhangi bir işletmenin veya unvanın tescilini isteyen bir gerçek kişi veya ticaret şirketi herhangi bir işletmenin ya da unvanın tescilini istiyorsa bu kişilerin yetkili kıldığı diğer kişilerden ticaret sicili müdürlüğü tarafından tescil dilekçesi ve imzalara ait belgelerden ayrı olmak üzere taahhütname istenir. Anılan taahhütnamede aşağıda gösterilen unsurlar yer almaktadır:

1. İşletmenin unvanı (Ticaret unvanını kullanmak; ticari işletme ile ilgili bütün işlemleri bu unvan altında yapmak, senet ve diğer evrakı bu unvanla imzalamak [TTK. md. 39/(1)], unvanını işletme merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ettirmek [TTK. md. 40/(1)], tescil edilen ticaret unvanını ilân ettirmek, ilân edilen ticaret unvanını ticari işletmenin herkes tarafından kolayca görülebilecek bir yerine okunaklı bir şekilde yazma yükümlülüğünü [TTK. md. 39/(2)] ifade eder).
2. İşletmenin sermayesi (Anonim şirketler hukukunda en az sermaye tutarı belirlenmiş olup bu en az sermaye tutarının Cumhurbaşkanınca artırılabilmesi mümkündür. Türk Ticaret Kanunu kapsamında anonim şirketlerde başlangıç sermayesi, kuruluşta ve sisteme ilk geçildiğinde sahip olunması zorunlu olan sermayedir. Çıkarılmış sermaye ise, çıkarılmış payların hepsinin nominal değerlerinin toplamını temsil etmektedir. Halka açık olmayan anonim şirketler gerekli şartları artık haiz olmadıkları takdirde, Ticaret Bakanlığı’ndan izin alarak kayıtlı sermaye sisteminden çıkabilirler. Eğer bu sisteme alınırken aranan nitelikleri kaybederlerse, talep etmeseler bile aynı Bakanlık tarafından sistemden çıkartılırlar).
3. İşletmenin merkezi (Merkezi Türkiye’de bulunan ticari işletmelerin şubeleri de bulundukları yerin ticaret siciline tescil ve ilân olunur. Anılan şubeler de ticaret unvanı ve imza örnekleriyle ilgili tasdik ve tescil yükümlülüklerine tâbidir. Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça merkezin bağlı olduğu sicile geçirilen kayıtlar, şubenin bağlı bulunduğu sicile de tescil olunur. Ancak bu hususta şubenin bulunduğu yer sicil müdürlüğünün ayrı bir inceleme zorunluluğu bulunmamaktadır [Bkz. TTK. md. 40/(3)]. Süresi içinde tescil ve ilânın yapılmaması, unvanın kullanılmasını engellemez, sadece tacir bakımından hukuki ve cezai sorumluluğunun doğmasına yol açar (Bkz. TTK. md. 51/2).
4. İşletmenin açılış tarihi,
5. İşletmenin açılış tarihindeki gerçek faaliyetinin konusu (Yönetim kurulu, kanun ve şirket sözleşmesinin genel kurula vermediği bütün konularda yetkilidir. Yönetim kurulu üyeleri anonim şirketin işletme konusuna giren her türlü iş ve işlemi yapabilirler). 
6. İşyerinin faaliyet alanını ve bununla bağlantılı olarak işyeri tehlike sınıfı bilgisini veren, iş sağlığı ve güvenliği kanunu sonrasında oluşan tehlike sınıflarını belirleyen NACE kodu da taahhütnameye eklenir [(Bkz.https://eoda.izto.org.tr/web/tsicil_dilekce.aspx?id=299) (Erişim Tarihi: 15.12.2021)]. 

Taahhütnamenin altına da aşağıda gösterilen olgular yazılarak imzalanır: 

1. Taahhütnamenin içerdiği bilgilerin doğru olduğu,
2. Bilgilerin doğru olmadığının tespit edilmesi durumunda sorumluluğun taahhütnameyi imzalayan kişi ya da kişilere ait olduğu. Taahhütname ve kurucuların hepsinin imzalarının noter veya Ticaret Sicili Müdürlüğü huzurunda onaylanmış şirket sözleşmesi müdürlüğe sunulur. Daha sonra anonim şirket sermayesinin esas sermaye payları oranında en az dörtte birinin ödendiğine dair Banka Bloke Mektubu (Pay bedellerinin en az % 25’inin kanuna uygun olarak; kurulacak şirket adına banka nezdinde açılan hesaba, her pay sahibi için ayrı ayrı yatırılan miktarların tutar olarak belirtildiği) müdürlüğe sunulur [Bkz. https://izto.org.tr/tr/tg/anonim-sirketler (Erişim Tarihi: 15.12.2021)]. Daha sonra esas sermayenin paylar oranında en az dörtte birinin ödenmiş olduğuna dair Banka Bloke Dekontu müdürlüğe verilir. Şayet şirkette çalışan işçi varsa bu çalışma ilişkisi kapsamında düzenlenmiş vekâletnamenin MERSİS üzerinden doldurulup fiziki ortamda ıslak imzalı olarak Ticaret Sicili Müdürlüğü’ne verilmesi gerekmektedir. Anonim şirketi temsil etmeye yetkili olan kişiler hakkında noter veya Ticaret Sicili Müdürlüğü huzurunda düzenlenmiş imza beyannamesi de gerekmektedir. Ancak belirtmek gerekir ki Ticaret Sicili Müdürlüğü huzurunda imza işlemi esnasında temsilcilerin nüfus cüzdanlarını göstermeleri de gerekmektedir. Anonim şirketler tarafından tutulması zorunlu olan açılış defterleri de hazır tutulmalıdır. Ticaret odası kayıt beyannamesinin de verilmesi gerekmektedir.

KAYIT BEYANNAMESİNDE BULUNMASI GEREKEN UNSURLAR

   Kayıt beyannamesinde aşağıda gösterilen unsurlar yer alır [(https://izto.org.tr/tr/tg/anonim-sirketler) (https://www.atonet.org.tr/TicaretSicilSirketIslemleri?st) (Erişim Tarihi: 15.12.2021): 

1. Anonim şirketin yetkilisinin adı, kaşesi, imzası 
2. Anonim şirketin kaşe ve imzası,
3. Anonim şirketin ticaret unvanı (TTK.’nın 43’üncü maddesine göre; anonim şirketlerin ticaret unvanlarında, işletme konusunu ve şirket türünü gösteren ibareyi göstermeleri zorunlu ve yeterlidir. Ancak bu durumda, aynı konuya sahip pek çok anonim şirket söz konusu olacağından bunların birbirinden ayırt edilmelerini sağlayıcı ekler yapılması zorunludur. Bunların ticaret unvanlarında gerçek kişilerin ad ve soyadları bulunması hâlinde şirket türünü gösteren ibarenin kısaltılmadan açık bir şekilde yazılması gerekir. Burada amaç, üçüncü kişilerin dikkatlerini şirket türüne çekerek, unvanda adı ve soyadı bulunan kişinin şahsen sorumlu olduğu şeklinde bir kanaat oluşmasını önlemektir (Yılmaz/ Şenyüz, 2012: 57).
4. Anonim şirketin iletişim adresi, 
5. Anonim şirketin mobil telefon numarası, 
6. Anonim şirketin elektronik posta adresi,
7. Anonim şirketin faaliyet alanı (Amaç veya maksat anonim şirketin faaliyet alanını, konu ise somut işletme konusunu ifade eder. Bir örnekle açıklamak gerekirse; “basım, yayın ve dağıtım” amaç, herhangi bir derginin basımı ise konuyu oluşturur. Yine örneğin sanayi, ticaret ve taşıma işleri genel faaliyet türlerini, buna karşın, seramik imalatı, ithâli ve ihracatı ile şehirlerarası otobüs işletmeciliği de somut işletme konularını gösterir, (Pulaşlı, 2005: 543), 
8. Anonim şirket yetkilisinin gsm. adresi, elektronik posta adresi,
9. Anonim şirketin şube kaydı yapılıyorsa, şirketin merkez adresi, şubenin bağlı olduğu ticaret odası, şubenin ticaret sicil numarası, şubenin gsm adresi 
10. Anonim şirketin mali müşavir veya muhasebecisinin (Yönetim kurulu muhasebeyi sadece oluşturmakla yükümlüdür, muhasebeyi bizzat kendilerinin tutması söz konusu değildir) iletişim bilgileri (isim ve soyadı, e-mail adresi, gsm. adresi, web. adresi) 
11. Anonim şirketin kayıt bilgileri (Telefon, NACE kodu, Meslek Grubu, Sermayesi, Kayıt Ücreti, Yıllık Aidat).

• GEREKTİĞİ TAKDİRDE TİCARET ODASINA İBRAZI GEREKEN UNSURLAR

  Aşağıda gösterilen belgelerin de gerekirse ticaret odasına ibrazı gerekmektedir (Anılan belgeler hakkında detaylı açıklamalar için bkz. https://www.atonet.org.tr/TicaretSicilSirketIslemleri?st=5bu74W0riY5m1LYJ41a /Ow==&si=5bu74W0riY5m1LYJ41a/Ow==&ia=KxOJyAwQypxGzQCLLUkO/f Td5lmQZ5C4Imx3D/nkJbOizZu6TB/7QZX1DBijieN5sg80Mr66Wb7l0kWz/bGS gg== (Erişim Tarihi: 16.12.2021): 1. Konulan ayni sermaye üzerinde herhangi bir sınırlamanın olmadığına dair ilgili sicilden alınacak yazı. 2. Ayni sermaye olarak konulan taşınmazın, fikri mülkiyet haklarının (Fikrî mülkiyet hakları (Telif Hakları veya Fikri haklar diye de anılan “Fikri Mülkiyet”, bir eser üzerinde sahip olunabilecek maddi ve manevi hakların tamamını ve komşu haklarını ifade eder. Fikri mülkiyet, bir kişiye veya kuruluşa ait olan fikir ürünüdür; söz konusu kişi ya da kuruluş, sonra-dan, bunu serbestçe paylaşmayı veya kullanımını belirli biçimlerde kontrol etmeyi tercih edebi-lir, (https://www.ticaret.gov.tr/gumruk-islemleri/sikca-sorulan-sorular/ticari/fikrimulkiyet-haklari) (Erişim Tarihi: 16.11.2021) ve diğer değerlerin kayıtlı bulundukları sicillere şerh verildiğini gösteren belge. 3. Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyelerinin (Anonim şirketin, esas sözleşmeyle atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş, bir veya daha fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu bulunur. Yönetim kurulu üyelerinin ve tüzel kişi adına tescil edilecek gerçek kişinin tam ehliyetli olmaları şarttır. Üyeliği sona erdiren sebepler seçilmeye de engeldir. Tek kişilik yönetim kurulu anonim şirketler hukukunun mehazı sayılan İsviçre Borçlar Kanunu’nun 707’ nci maddesinin birinci fıkrasında ve Alman Paylı Ortaklıklar Kanunu’nun 76’ ncı paragrafının ikinci fıkrasında da tanınmıştır. Anılan kanun hükümleri ışığında söylenebilir ki tek kişilik yönetim kurulları küçük anonim şirketler ile grubu yöneten şirketlere uygun bir araç ve yönetim mekanizması sunmaktadır) bu görevi kabul ettiklerine ilişkin yazılı beyanları. 4. Ayni varlıkların ve işletmenin devir alınmasına ilişkin olanlar da dâhil olmak üzere, kurulmakta olan şirket ile kurucular ve diğer kişilerle yapılan ve kuruluşla ilgili olan sözleşmeler.

KAYNAKÇA

• • Dinç, S., (2022), Anonim Şirketin İlk Defa Kuruluşu için Kurucular Tarafından Yapılması Gereken İşlemler ve Ticaret Odasına Verilmesi Gereken Evraklar, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 14 (1): 1-11., https://doi.org/10.53881/hiad.1050303.Ansay, T., (1982), Anonim Şirketler Hukuku, 6. Baskı, Ankara: Banka ve Ticaret Araştırma Enstitüsü Yayınları. 
  • Aslan, Y. & Şenyüz, D., (2012), İşletme Hukuku, 4. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
  • Ayhan, R. & Özdamar, M. & Çağlar, H.,(2015), Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, Ankara: Yetkin Yayınları. Bahtiyar, M., (2001), Anonim Ortaklık Ana Sözleşmesi,İstanbul: Beta Yayıncılık.
  • Bilgili, F. & Demirkapı, E., (2013), Şirketler Hukuku, 9. Baskı, Bursa: Dora Yayıncılık.
  • Böckli, P., & Schweizer A., (2004), 3. Auflage, Zürich-Basel-Genf: Schulthess Verlag.
  • Doğanay, İ., (2004), Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Birinci Cilt- Madde 1-419, İstanbul: Beta Yayıncılık.
  • Eriş, G., (2010), Açıklamalı-İçtihatlı Türk Ticaret Kanunu, C. II, 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık. 
  • İmregün, Oğ., (1989), Anonim Ortaklıklar,4. Baskı, İstanbul: Yasa Yayınları. 
  • Karasu, R., (2009),Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Anonim Şirketlerde Emredici Hükümler İlkesi, Ankara: Yetkin Yayıncılık.
  • Kırca, İ., (1998), “Tüzel Kişiliğin Kazanılmasından Önce Anonim Şirket Adına Yapılan İşlemler” (TTK m. 301/II),
  • Batider., 19: 4, Ankara, 99-105. 
  • Moroğlu, E., (2007), Değerlendirme ve Öneriler,Türk Ticaret Kanun Tasarısı Değerlendirme ve Öneriler,5. Baskı, İstanbul: Türkiye Barolar Birliği Yayınları. 
  • Poroy, R. & Tekinalp, Ü.& Çamoğlu, E., (2005), Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, 10. Baskı, İstanbul : Vedat Kitabevi. 
  • Pulaşlı, H., (2005), Şirketler Hukuku Temel Esaslar, Adana: Karahan Yayınevi.
  • Pulaşlı, Hasan, (2015), Şirketler Hukuku Şerhi, C. I,2. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi. Şener, Or.H., (2015), Ortaklıklar Hukuku,2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınevi. 
  • Tekil, F., (1974), Şirketler Hukuku, İkinci Cilt: Anonim Şirketler,İstanbul: Yörük Yayınevi.

• Tekinalp, Ü., (2011), Yeni Anonim ve Limited Ortaklıklar Hukuku ile Tek Kişi Ortaklığın Esasları, İstanbul: Vedat Kitapçılık