Görevden Uzaklaştırma Kararına İtiraz Ve İptali Davası

Görevden uzaklaştırma tedbiri, idare tarafından yürütülen kamu hizmetinin gerektirdiği hallerde, görevi başında kalmasında sakınca görülen kamu görevlileri hakkında alınan ihtiyati bir tedbirdir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 137 vd.  Maddelerinde düzenlemiştir. Bu yazımızda görevden uzaklaştırma sürecini, bu süreçte memurun haklarını, itiraz ve dava süreçlerini açıklamaya çalışacağız.

GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA NEDİR?

Genel olarak görevden uzaklaştırma; kamu hizmetine devamı sakıncalı olan memura, geçici olarak kamusal yetki ve görevlerinden el çektirilmesidir. Açığa alınma olarak da ifade edilmektedir. Amacı, memur hakkındaki soruşturmanın doğru bir şekilde yürütülmesidir.

Görevden uzaklaştırma tedbiri, soruşturmanın herhangi bir aşamasında alınabilir. Soruşturma açılmamış olsa bile görevden uzaklaştırma kararı verilebilir. Bu halde, görevden uzaklaştırma kararı verilen memurlar hakkında on iş günü içerisinde soruşturmaya başlanması şarttır.

İdare Hukuku Avukatı İletişim

GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA İŞLEMİNİN UNSURLARI

Yetki Unsuru: 657 sayılı Kanun’un 138. maddesinde öngörülen yetkili makamlar; atamaya yetkili amirler, bakanlık genel müdürlük müfettişleri ile illerde vali ve ilçelerde kaymakamlar olarak belirlenmiştir. Yetkili olmayan kişilerce tesis edilen görevden uzaklaştırma işlemleri, hukuka aykırıdır ve dava konusu edilmeleri halinde iptal kararı verilecektir. Sözleşmeli personel hakkında görevden uzaklaştırmaya yetkili makamlar olarak 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede; sözleşmeli personeli işe almaya yetkili olan veya kendilerine bu yetki devredilen organ veya görevlileri, ilgili bakanlık, teşebbüs veya bağlı ortaklık müfettişleri sayılmıştır. Sözleşmeli personelin görevden uzaklaştırılması konusunda vali ve kaymakamlara yetki tanınmamıştır.

Şekil Unsuru: Görevden uzaklaştırma işleminin tesisine ilişkin mevzuatımızda herhangi bir hüküm bulunmamakla birlikte tüm idari işlemlerin kural olarak yazılı şekle tabi olmaları nedeniyle görevden uzaklaştırma işlemlerinin de yazılı olarak tesis edilmesi zorunludur. Ceza kovuşturmasına dayalı görevden uzaklaştırmalarda ilgilinin durumunun iki ayda bir değerlendirilerek sonucun yazı ile kendisine bildirileceği yolundaki hüküm yazılılık şartını destekler niteliktedir. Görevden uzaklaştırma tedbirinin kaldırılması yolundaki kararların da usulde paralellik ilkesi gereği yazılı olarak tesisi gerekmektedir.

Sebep Unsuru: Görevden uzaklaştırma işleminin sebebini, ilgili kamu görevlisinin görevine devam etmesinin yaratacağı sakınca oluşturmaktadır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda görevden uzaklaştırma, görevi başında kalmasında sakınca görülen Devlet memurları hakkında uygulanacak bir tedbir olarak öngörüldüğünden Devlet memurlarının görevleri başında kalmalarının sakıncalı olup olmadığının tespitinde, kamu hizmeti gereklerinin gözetilmesi zorunlu bulunmaktadır. Kamu hizmetinin gerektirdiği haller kanunda sayılmamış ise de 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 53. maddesinde yer verilmiştir. Ancak burada sayılan durumlar ile sınırlı değildir. Görevden uzaklaştırma sebepleri kanunda belirtilmemiş ise de bu yetki sınırsız değildir. Memurun görevinde devamının yaratacağı sakınca idare tarafından somut olarak ortaya koyulmalıdır. Sözleşmeli personeller açısından görevden uzaklaştırma sebepleri 399 sayılı KHK’da sınırlı olarak sayıldığından bu haller dışında sözleşmeli personelin görevden uzaklaştırılması mümkün değildir.

Konu Unsuru: Görevden uzaklaştırma işleminin konusunu, bir kamu görevlisinin geçici bir süre görevinden uzaklaştırılması oluşturmaktadır. Görevden uzaklaştırma işleminin, aday memurlar hakkında da tesis edilebilmesine herhangi bir engel bulunmamaktadır. Görevden uzaklaştırma eylemlere ilişkin olabileceği gibi iddialar üzerinde de olabilir. İddianın araştırılması ve failin belirlenebilmesi için, ilgili kamu görevlilerinin görevden uzaklaştırılabilmesi mümkündür. Bir kişi tarafından gerçekleştirilen bir eylemin failinin tespiti amacıyla birden çok kamu görevlisinin görevden uzaklaştırılabilmesi de mümkündür.  Görevden uzaklaştırma işlemi ile görevinden uzaklaştırılan kamu görevlisinin, uzaklaştırıldığı görevi ile hukuki bağı sona ermemektedir. Görevden uzaklaştırılan kamu görevlisi hukuken, memuriyet görevinde bulunmakta ancak görevden uzaklaştırılmış olması nedeniyle fiilen görevini yürütememektedir.

Amaç Unsuru: İdari işlemlerde amaç unsuru her zaman kamu yararıdır. Görevden uzaklaştırma işleminin amacı, kamu görevlisinin görevi başında kalması halinde kamu yararına aykırı olacak halleri önlemektir. Soruşturmanın sağlıklı bir şekilde yapılması amacı tek başına, görevden uzaklaştırma işleminin tesis edilebilmesi için yeterli kabul edilebildiği gibi, hizmet bakımından ortaya çıkması olası sakıncaların önlenmesi amacına bağlı olarak yapılan değerlendirmelere dayanak oluşturduğu da görülebilmektedir. Görevden uzaklaştırma işlemi tedbir niteliğinde olup cezalandırma amacı olmamalıdır. İdari bir önlem olan görevden uzaklaştırma işleminin, ceza mahkemesi kararlarıyla karşılaştırılması ya da ceza mahkemesi kararlarının bir uygulanma şekli olarak kabulü de bu nedenle mümkün bulunmamaktadır.

GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA İŞLEMİNİN ÖZELLİKLERİ

Görevden uzaklaştırma 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 137 ile 145. maddeleri arasında düzenlenmektedir. Devlet Memurları Kanunu genel nitelikli bir kanun olup bunun dışında da kurumların kendi mevzuatlarında görevden uzaklaştırmaya ilişkin düzenlemeleri söz konusudur. Açığa alınma;

• Önlem Niteliğindedir: Görevden uzaklaştırma işlemi, kamu görevlilerinin, görevleri başında kalmaları halinde doğması olası sakıncaları önleme amacını gütmektedir. Görevden uzaklaştırmada esas olan hizmetin ve soruşturmanın selametidir.
• Geçici Sürelidir: Görevden uzaklaştırma işlemi, geçici sürelidir. Bir kamu görevlisi, hakkında idari soruşturma nedeniyle süresiz olarak görevden uzaklaştırma işlemi tesis edilebilmesi hukuken olanaklı değildir. İdari soruşturma nedeniyle en fazla 3 ay görevden uzaklaştırma tedbirini uygulanabilir. Ceza kovuşturmasından kaynaklanan görevden uzaklaştırmalarda da iki ayda bir değerlendirme zorunluluğu görevden uzaklaştırmanın geçiciliğini ve her aşamada kaldırılabileceğini gösterir.
• İvedilik Arz Eder: Kamu görevlisinin görevi başında kalmasının hizmet yönünden ortaya çıkaracağı sakınca, ilgili kamu görevlisinin bir an önce görevinden uzaklaştırılmasını gerekli kılmaktadır. Görevden uzaklaştırma işleminin tesisinde meydana gelecek gecikme, belirtilen sakınca gerçekleşme olasılığını öne almakta ve bir anlamda, sakıncalı durumun ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

Görevinden uzaklaştırılanlar hakkında on işgünü içinde soruşturmaya başlanması şarttır. Görevden uzaklaştırma tedbirinden sonra süresi içinde soruşturmaya başlamayan, görevden uzaklaştırma tedbirinin kaldırılmasının zorunlu olduğu durumlarda bu tedbiri kaldırmayan ya da açığa alınma işlemini keyfi olarak veya kişisel husumet ya da kini dolayısı ile yaptığı, yaptırılan soruşturma sonunda anlaşılan yetkililer, hukuki, mali ve cezai sorumluluğa tabidirler.

GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA KARARINDA YETKİLİ MAKAM

Görevden uzaklaştırmaya yetkili makamlar kanunun 138. Maddesinde sayılmıştır. Bunlar:

• Atamaya yetkili amirler,
• Bakanlık ve genel müdürlük müfettişleri,
• İllerde valiler,
• İlçelerde kaymakamlar yetkilidir.

İlçe şube başkanları hakkında verilen kararlarda valinin onayı şarttır. Vali ve kaymakamlar tarafından verilen görevden uzaklaştırma kararı memurun kurumuna derhal bildirilir.

GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA KARARININ SÜRESİ

Görevden uzaklaştırma, idari soruşturma nedeniyle verildiği zaman en çok üç ay devam edebilir. Bu süre sonrasında hakkında bir karar verilmemesi halinde memur görevine başlatılır.

Ceza kovuşturması nedeniyle görevinden uzaklaştırma durumunda yetkili amir ilgilinin durumunu her iki ayda bir inceleyerek görevine dönüp dönmemesi hakkında bir karar verir ve ilgiliye de yazı ile tebliğ eder.

Görevden uzaklaştırma idari soruşturma halinde en çok 3 ay devam edebilecekken ceza kovuşturması durumunda ceza yargılaması boyunca devam edebilecektir.

GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA KARARINA KARŞI İTİRAZ

Görevden uzaklaştırma kararına karşı itiraz usulü düzenlenmemiştir. Görevden uzaklaştırma geçici süreli bir tedbir niteliğinde olduğundan bu karara karşı idare mahkemesinde iptal davası açılması gerekmektedir. Görevden uzaklaştırma işleminin niteliği gereği bu davalarda yürütmenin durdurulması istenilmesi gerekmektedir.

GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA TEDBİRİNE KARŞI NASIL DAVA AÇILIR?

İdarenin her türlü iş ve eylemine karşı anayasa gereği yargı yolu açıktır. İdari işlemlerin iptali için gerekli olan yetki, şekil, sebep, konu ve amaç yönünden hukuka aykırılık oluştuğu takdirde dava açma hakkı doğacaktır.

Görevden uzaklaştırma tedbirine, uzaklaştırma tedbirinin devamı kararlarına, göreve iade etmeme işlemlerine karşı her bir işlemin uygulanmasından itibaren 60 gün içinde bu işlemlerin iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle idari mahkemelerde dava açılabilir. Görevden uzaklaştırma işlemi geçici bir işlem olduğundan dava devam ederken de sonlanabilir. Bu nedenle yürütmeyi durdurma isteminde bulunulması ve yürütmeyi durdurma talebinin gerekçelerinin açık ve anlaşılır şekilde belirtilmesi gerekmektedir. Bu nedenle bu işlemlere ilişkin davalarda idare hukuku avukatından yardım alınması hak kaybına uğranmaması adına son derece önemlidir.

GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA KARARININ KALDIRILMASI

657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 143. Maddesinde hangi hallerde tedbirin kaldırılacağı belirtilmiştir. Görevden uzaklaştırma kararının kaldırılması için, soruşturma veya yargılama sonunda:

• Memurluktan çıkarma dışında bir disiplin cezası verilenler,
• Beraatine karar verilenler,
• Karar verilmesinden önce haklarındaki kovuşturma genel af ile kaldırılanlar,
• Memurluğa engel olmayacak bir ceza verilip cezası ertelenenler,

Bu kararların kesinleşmesi üzerine haklarındaki görevden uzaklaştırma tedbiri kaldırılır.

GÖREVİNDEN UZAKLAŞTIRILAN MEMURUN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR?

Görevden uzaklaştırılan memurlara bu süre içinde maaşlarının üçte ikisi ödenir. Göreve dönülmesi durumunda eksik yatırılan miktar toplu bir şekilde memura ödenir.

Ceza davasının sonucunda memuriyete engel olacak ceza verilenler, bu karar kesinleşinceye kadar memur hak ve yükümlülükleri devam eder. Bu süreçte ödenen üçte iki aylıklar geriye dönük istenemez.

GÖREVİNDEN UZAKLAŞTIRILAN MEMURUN SOSYAL HAKLARI

Sosyal hak ve yardımlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanun’un 187. ve 213. Maddeleri arasında düzenlenmiştir. Emeklilik hakkı, aile yardımı ödeneği, doğum yardımı, çocuk yardım ödeneği, tedavi ve cenaze giderleri yardımı, yiyecek yardımı, giyecek yardımı, analık sigortası yardımı, hastalık sigortası yardımıdır. Görevden uzaklaştırılan memurlar bu sosyal yardımlardan kesintisiz bir şekilde faydalanmaya devam eder.

Emeklilik Keseneğine esas aylık, üçte iki aylık tutarı değil, memurun esas aylığının yarısıdır. Memur lojmanda oturuyorsa konutta oturmaya devam eder, ancak bu süre yönetmelikte 5 yıllık süre ile sınırlandırılmıştır. 5 yıllık süre dolmasına rağmen boş konut olması halinde memurun lojmanda oturma hakkı bulunmaktadır. Görevden uzaklaştırma tek başına lojmandan tahliye sebebi değildir.

GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR

• Görevden uzaklaştırma süresi ne kadardır?

Görevden uzaklaştırma kararı en çok üç ay sürebilir. Ceza kovuşturması nedeniyle görevden uzaklaştırma kararlarında üç aydan sonra her iki ayda bir görevden uzaklaştırmanın devamı hakkında değerlendirme yapılır. Ceza kovuşturması devam ederken göreve iade edilebileceği gibi kovuşturma sonucunda verilen kararın kesinleşmesi üzerine de kararın niteliğine göre işlem yapılır.

• Görevden uzaklaştırmaya kimler karar verebilir?

Görevden uzaklaştırma kararını; atamaya yetkili amir, bakanlık ve genel müdürlük müfettişleri, illerde vali, ilçelerde kaymakamlar verebilir.

• Görevden uzaklaştırmada maaş alınır mı?

Görevden uzaklaştırılan memura maaşının 2/3’ü ödenir. Göreve iade halinde ödenmeyen miktar toplu olarak memura ödenir.

• Görevden uzaklaştırılan memur il dışına çıkabilir mi?

Memurların görevli oldukları ili terk etmelerini yasaklayan bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak görevden uzaklaştırma geçici tedbir olduğundan ve mesai saatleri içerisinde kaldırılarak göreve çağrılabileceğinizden mesai günleri il dışına çıkılmamasını tavsiye ederiz.

• MEMURLUĞA ENGEL SUÇLAR
• Soruşturma İzni Verilmesi Ve Memurların Yargılanması
• DEVLET MEMURLUĞUNDAN ÇIKARMA CEZASININ İPTALİNE İLİŞKİN EMSAL YARGI KARARLARI-2024
• DEVLET MEMURLARI AYLIKTAN KESME CEZASI-2024
• DEVLET MEMURLARI DİSİPLİN CEZALARI VE SÜRECİ-2024
• DEVLET MEMURLARI KINAMA CEZASI-2024
• VAKIF NEDİR? VAKIF NASIL KURULUR? ŞARTLARI