İş Kazası Geçiren İşçinin Hakları Ve Yapılması Gerekenler

İŞ KAZASI GEÇİREN İŞÇİNİN HAKLARI

İş kazası, bir kişinin işyerinde çalışırken meydana gelen ve genellikle yaralanma, hastalık veya ölümle sonuçlanan beklenmeyen olaylardır. İş kazaları, işçilerin işleri sırasında maruz kaldıkları risklerden kaynaklanabilir ve sektör fark etmeksizin her an meydana gelebilir. İş kazaları işçi sağlığı ve güvenliği önlemlerinin yetersiz olması, ekipman arızaları, işyeri düzeni eksiklikleri, hatalı iş uygulamaları veya doğal afet gibi çeşitli durumlardan kaynaklanabilir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda iş kazası tanımı “İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olay.” şeklinde yapılmıştır.

İş kazalarını önlemek amacıyla bugün Türkiye dahil birçok ülkede iş sağlığı ve güvenliği standartları ve yasal düzenlemeler bulunmaktadır. İşverenler, çalışanların güvenliğini sağlamak, riskleri en aza indirmek ve gerekli önlemleri almakla yükümlüdürler. İşçiler de kendi güvenlikleri için belirlenen kurallara uymak, eğitimlere katılmak ve tehlikeli durumları bildirmek gibi sorumluluklara sahiptirler. İş kazası gerçekleşmesi durumunda iş kazası geçiren işçinin hakları gündeme gelmektedir.

İŞ KAZASI AVUKATI İLETİŞİM İÇİN TIKLAYIN

İŞ KAZASI OLDUĞUNDA İLK NE YAPILIR?

İş kazası meydana geldiğinde, hemen atılması gereken bazı temel adımlar vardır. İş kazası durumunda ilk yapılması gerekenlerin başında güvenliği sağlamak gelir. Olay yerindeki diğer işçilerin güvenliğinin sağlanması, olay yerinin koruma altına alınması, yaralı işiler için ilk yardım uygulamasının gerektiği hallerde bunun gecikmesizin yerine getirilmesi, işyeri yetkililerinin durumdan haberdar edilmesi ve acil yardım servisinin aranması hayati önem taşımaktadır.

İş kazasının meydana geldiği olay yerinde güvenliği sağladıktan sonra yapılacak bir diğer önemli şey ise, olayın detaylarını yazılı olarak kaydetmek, iş kazası raporu oluşturmak ve olaya tanıklık eden kişilerin ifadesini almaktır. Her iş yerinde iş kazası raporlarının ya da tutanağının nasıl uygulanacağına dair bir prosedür vardır, bu prosedüre göre vakit kaybetmeden iş kazası tutanağı tutulmalıdır. İş kazası geçiren işçinin buna bağlı olarak doğan yasal hakları mevcuttur ve iş kazası geçiren işçinin haklarının kullanımı olay anında tutulan raporlar ve tutanaklarla yakından ilgilidir.

İŞ KAZASI SONRASI NELER YAPILMALI?

İş kazası gerçekleştikten sonra vakit kaybetmeden işçiye gerekli sağlık hizmeti sağlanmalıdır. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 76’da iş kazasına uğrayan sigortalıya gecikmeksizin sağlık hizmetinin sağlanması işverenin bir yükümlülüğü olarak düzenlenmiştir ve bu iş kazası geçiren işçinin haklarındandır. Hastane işlemlerinde raporlar ve belgeler mutlaka iş kazası olarak düzenlenmelidir ve tüm sağlık giderleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanır.

İş kazası sonrası yapılması bir diğer önemli husus ise işverenin gerçekleşen iş kazasını Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmesidir. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda düzenlendiğine göre işveren işyeri kapsamında gerçekleşen iş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde bildirim yapmakla yükümlüdür. Bu bildirim iş kazası geçiren işçinin haklarını etkin şekilde kullanabilmesi açısından önemlidir.

HASTANE İŞLEMLERİ VE İŞ KAZASI KAYDI

İş kazası gerçekleştikten sonra yaralı işçi, acil servise ya da işyerine en yakın sağlık kuruluşuna yönlendirilmelidir. Kazazede işçinin tedavi süreci başlatılmalı ve gerekli tıbbi müdahaleler uygulanmalıdır. Hastane işlemlerinde dikkat edilmesi gereken en önemli husus tüm belgelerin iş kazası olarak düzenlenmesidir. İş kazası geçiren işçinin hakları arasında gereken tıbbi hizmeti almak vardır. Ayrıca hastane kazazede işçiye yapılan tüm tedavi ve uygulamaları iş kazası olarak belgeleyip 10 gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmelidir.

İŞ KAZASI TUTANAĞI NEDİR? NASIL TUTULUR?

İş kazası tutanağı, bir işyerinde meydana gelen bir iş kazasının ayrıntılarını belgelemek amacıyla oluşturulan resmi bir kayıt formudur. Bu tutanak, işveren veya işyeri yetkilileri tarafından hazırlanır ve iş kazasının tespit edilmesi, nedenlerinin anlaşılması, benzer olayların önlenmesi için alınacak tedbirlerin belirlenmesi gibi amaçları taşır. İş kazası tutanağı, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerinde önemli bir rol oynar ve iş kazası geçiren işçinin haklarını talep edebilmesi için delil niteliği taşır.

İş kazası tutanağında yer verilmesi gereken bilgiler genel olarak

• İş kazasının meydana geldiği tarih ve saat, işyeri adı, adresi, işin sektörü gibi işyeri bilgileri,
• Olaya karışan işçinin adı, soyadı, kimlik numarası, görevi, departmanı, işe başladığı tarih, özlük bilgileri gibi bilgiler,
• İş kazasıyla ilgili detaylı bir açıklama, ne tür bir kaza olduğu, nasıl meydana geldiği, kazaya neden olan etkenler ve koşullar,
• Olay yerinde uygulanan ilk yardım ve tıbbi yardım bilgileri,
• Tıbbi yardımı yapan kişinin bilgileri,
• Kaza sonucu işçinin uzun kaybının olup olmadığının bilgisi
• Olaya tanık olan diğer çalışanların adları, ifadeleri ve iletişim bilgileri,
• Olay yerinde olaya tanık olmuş ve ifade verebilecek diğer şahitlerin bilgileri
• İşyeri yetkilisi tarafından belge onayı ve imzasıdır.

İş kazası tutanağı, iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri ve iş sağlığı ve güvenliği komitesi gibi uzmanlar tarafından da kullanılarak iş kazası önleme çalışmalarına katkı sağlar. Bu tutanaklar aynı zamanda iş kazasına dayalı olarak açılan tazminat davalarında delil niteliğinde olma gibi yasal zorunlulukları da karşılayıp, iş kazası geçiren işçinin haklarını kullanmasındaki en önemli belgelerden biri olur.

İŞ KAZASI SONRASI KARAKOL ŞİKÂYETİ

İşyerinde meydana gelen iş kazaları vakit kaybetmeksizin ilgili kolluk kuvvetlerine bildirilmelidir. İş kazası sonucunda ciddi yaralanma veya ölüm meydana gelmişse, bu durum hemen polise bildirilmelidir. Bu tür durumlar, ciddi bir suç veya kaza soruşturması gerektirebilir. İş kazasının suç şüphesi içerdiği durumlarda, polise bildirim önemlidir. Örneğin, kasıtlı bir saldırı, sabotaj veya başka bir suçun iş kazasıyla ilişkilendirildiği durumlar bu kapsamda değerlendirilebilir.

İlaveten iş kazası, hukuki sorumlulukları ve tazminat taleplerini beraberinde getiren durumlardır. Polise yapılan bildirim, resmi bir kayıt oluşturarak, olayın tarafları arasındaki hukuki süreçleri düzenlemede ve iş kazası geçiren işçinin haklarını kullanabilmesinde yardımcı olabilir. Yine iş kazası, polis raporu alınmasını gerektirecek bir durum içeriyorsa, bunun için de kaza polise bildirilmelidir.

SGK İŞ KAZASI BİLDİRİMİ NASIL YAPILIR?

Sosyal Güvenlik Kurumu’na süresi içinde yapılması gereken bildirim, elektronik ortamda ya da fiziki olarak yapılabilir. İşveren iş kazası bildirim formunu elektronik ortamda doldurup SGK’ya yine elektronik ortamda iletir. Online bildirim işlemleri yalnızca e-SGK sistemi üzerinden yapılır. Detaylı bilgi için Sosyal Güvenlik Kurumu Uygulama Portalı (sgk.gov.tr) ziyaret edebilir ve e bildirim işlemelerinizi gerçekleştirebilirsiniz. Yabancı uyruklu işçiler için online bildirim işlemleri yapılamaz.

SGK resmî web sitesi dışında e-Devlet platformu üzerinden de elektronik bildirim yapılabilmektedir. Bunun için de e-Devlet üzerinden yine SGK’ya bağlı iş kazası ve meslek hastalığı e-bildirim portalına gitmeniz gerekmekte ve gereken adımları teker teker tamamlamanız gerekmektedir. İş kazası geçiren işçinin haklarını etkin kullanabilmesi için bu adımların hatasız ve eksiksiz tamamlanması önemlidir.

İŞ KAZASI SGK’YA KAÇ GÜN İÇİNDE BİLDİRİLİR?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 14’üncü maddesinde düzenlendiğine göre işveren meydana gelen iş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmekle yükümlüdür. SGK’ya süresi içinde bildirim yapmamanın idari para cezası yaptırımı vardır. Verilecek idari para cezası işyerinde çalışan işi sayısına ve tehlike ağırlığına göre değişmektedir. Ayrıca bildirimin geciktiği süre boyunca SGK tarafından iş kazası geçiren işçinin haklarından olan ve işçiye ödenen iş göremezlik ücreti de faizi ile işverenden geri alınır.

İŞ KAZALARINDA SAĞLIK HARCAMALARININ TAHSİLİ

İş kazası geçiren işçinin haklarından olan ve kazazede işçiye yapılması gereken tüm tedavi ve uygulamalar derhal işverence sağlanır. İşverence sağlanan tüm bu hizmetler belgelere dayandırılarak SGK’ya bildirilir ve SGK tarafından karşılanır. 5510 sayılı Kanun madde 76’da düzenlendiğine göre “…Bu amaçla işveren tarafından yapılan ve belgelere dayanan sağlık hizmeti giderleri Kurum tarafından karşılanır.”

5510 sayılı Kanun’unun ilgili maddesinde ayrıca eğer iş kazası işverenin kastı veya genel sağlık sigortalısının iş sağlığını koruma ve iş güvenliği ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı hareketi sonucu oluşmuşsa, Kurumca yapılan sağlık hizmeti giderlerinin işverene tazmin ettirileceği düzenlenmiştir.

İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ NEDİR? NASIL BAŞVURULUR?

İş göremezlik ödeneği, bir kişinin çalışma kapasitesini geçici olarak veya kalıcı olarak kaybetmesi durumunda, sosyal güvenlik kuruluşları tarafından ödenen bir tür sigorta veya sosyal yardımdır. İş göremezlik ödeneği, kişinin çalışma yeteneğini yitirmesi durumunda yaşam standartlarını sürdürebilmesi amacıyla sağlanır. Bu ödeneği alabilmek için genellikle belirli koşulların yerine getirilmesi gerekmektedir.

İş göremezlik ödeneği genellikle, kişinin çalışma kapasitesini kaybetmesine neden olan bir sağlık sorunu sonucu ortaya çıkar. Sağlık durumu, bir doktor tarafından belirlenir ve genellikle belirli bir oranla ifade edilir. İş göremezlik durumu geçici veya kalıcı olabilir. Geçici iş göremezlik durumlarında kişi, belirli bir süre boyunca çalışamayabilir ve bu dönemde geçici iş göremezlik ödeneği alabilir. Kalıcı iş göremezlik durumunda ise kişi, uzun vadeli veya sürekli olarak çalışma kapasitesini kaybetmişse kalıcı iş göremezlik ödeneği alabilir.

İş kazası geçiren işçinin hakları arasında yer alan iş göremezlik ödeneği sosyal güvenlik kuruluşları tarafından veya özel sigorta şirketleri aracılığıyla sağlanır. İşçilerin çalışma hayatlarında ödediği sigorta primleri iş göremezlik durumunda kendilerine ödeme yapılabilmesi için kullanılır.

İş kazası geçiren işçinin haklarından olan iş göremezlik ödeneği için başvuru süreci genellikle belirli prosedürlere tabidir. İşverenin SGK’ya yaptığı iş kazası bildirimi ile işçinin iş göremezlik ödeneği alıp alamayacağı durumu geçirdiği iş kazasının derecesine göre değerlendirilmeye alınır. Sağlık kuruluşundan alınan raporlar, doktor muayeneleri ve diğer belgeler değerlendirilerek ödeneğin miktarı ve süresi belirlenir.

SİGORTASIZ İŞÇİ KAZA GEÇİRİRSE İŞ KAZASI HAKLARINDAN FAYDALANABİLİR Mİ?

Sigortası yapılmayan ve sigortasız şekilde çalıştırılan işçi 5510 sayılı Kanun 23’üncü maddesinde düzenlendiğine göre “Sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık halleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurumca ödenir.”

İşveren, çalıştırdığı işçileri SGK’ya bildirmek ve sigorta girişlerini yapmakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen ve sigortasız işçi çalıştıran işveren, idari para cezasına çarptırılır. İşçi sigortalı olsun olmasın, geçirdiği kaza iş kazası kapsamında değerlendirilebiliyorsa, iş kazası geçiren işçinin haklarından da yararlandırılır. Borçlar Kanunu kapsamında düzenlenen hizmet sözleşmesi altında çalışan işçilerin geçirdikleri kaza iş kazası olarak değerlendirilebiliyorsa onlar da iş kazası geçiren işçinin haklarından yararlanırlar.

İŞ KAZASI MALULİYET ORANI NASIL BELİRLENİR?

İş kazasında maluliyet oranı, bir kişinin çalışma kapasitesini ne kadar kaybettiğini belirten bir orandır. Maluliyet oranı, genellikle bir doktor veya uzman tarafından yapılan tıbbi incelemeler sonucunda belirlenir ve işverenin çalışanına sağladığı iş kazası sigortası veya sosyal güvenlik sistemleri tarafından kullanılır. Maluliyet oranının belirlenmesi iş kazası geçiren işçinin hakları açısından da önemlidir çünkü maluliyet oranı kişinin iş göremezlik derecesini yansıtarak, tazminat, iş göremezlik ödeneği veya diğer sosyal yardımların miktarını etkiler.

İş kazası gerçekleşmesi neticesinde gereken sağlık hizmetleri sağlanıp, SGK’ya da süresinde bildirim yapılınca işçinin kaza nedeniyle yaşadığı maluliyet oranı tespit edilmeye çalışılır. İş kazasında maluliyet oranları ve buna bağlı olarak iş göremezlik ödeneğine hak kazanmak, 5510 sayılı Kanun’da belirlenmiştir. 5510 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesine göre “İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve engellilik nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az %10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır.”

İŞ KAZASI NEDENİYLE AÇILABİLECEK DAVALAR

İş kazası nedeniyle birçok farklı hukuki süreç başlatılabilir. İş kazaları genellikle hem işveren hem de çalışanlar için bir dizi hukuki sorumluluğu beraberinde getirir. İş kazalarına ilişkin pek çok potansiyel hukuki dava mevcuttur. İş kazası geçiren işçinin haklarından biri işverenine karşı tazminat davası açabilmesidir. Bu davada, iş kazasının neden olduğu maddi zararlar ve manevi zararlar talep edilebilir. Bununla birlikte iş kazası sigorta davaları, iş sağlığı ve güvenliği ihlali davaları, üçüncü tarafların sorumluluğu davaları, işveren sorumluluğu davaları da açılabilir.

Tüm dava süreçlerinde ilgili tarafların profesyonel hukuki yardım alması önemlidir. İş kazası geçiren işçinin haklarını koruması ve iş kazası nedeniyle açılacak tüm davalarda Harbiye Hukuk Bürosu uzman arabulucu avukat kadrosundan profesyonel hukuki destek alabilirsiniz.

İŞ KAZASINDAN KAYNAKLI MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVASI

İş kazası geçiren işçinin hakları arasında olan maddi ve manevi tazminat davaları, bir çalışanın işyerinde maruz kaldığı bir kaza sonucu ortaya çıkan zararları tazmin etmek amacıyla açılan hukuki süreçlerdir. Bu tür davalar, işçinin bedensel veya ruhsal zarar görmesi, iş kazası nedeniyle geçici veya kalıcı iş göremez hale gelmesi veya iş kazasının sonucunda ölmesi durumunda, işçinin veya onun yakınlarının maddi ve manevi zararlarının karşılanması için başlatılır. İş kazası geçiren işçinin haklarının ve menfaatlerinin korunması bazı durumlarda ancak dava yoluyla mümkün olmaktadır.

İş kazası tazminat davalarının temel unsurları şunlardır:

• İş Kazası Olmalı: Davanın temelinde, bir iş kazası veya meslek hastalığı gibi işle ilgili bir olayın gerçekleşmiş olması gereklidir.
• Zararın Mevcut Olması: İş kazası nedeniyle maddi veya manevi zararlar ortaya çıkmalıdır. Maddi zararlar arasında tıbbi masraflar, gelir kaybı ve rehabilitasyon maliyetleri bulunabilir. Manevi zararlar ise acı, ıstırap, üzüntü gibi duygusal kayıpları ifade eder.
• Hukuki Nitelikteki İlişki: Çalışan ve işveren arasında hukuki bir ilişki bulunmalıdır. Buna nedensellik bağı da denmektedir. Bu, işçinin işverenine karşı tazminat talebinde bulunma hakkını doğurur.
• İşverenin Sorumluluğu: İş kazası tazminat davalarında genellikle işverenin sorumluluğu araştırılır. İşveren, iş güvenliği standartlarına uymak, çalışanlarına gerekli eğitimi sağlamak ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmakla yükümlüdür.

İŞ KAZASI BİLDİRMEME CEZASI

İş kazası bildirimleri yasal bir zorunluluktur. İş kazası bildirimi, iş kazası geçiren işçinin haklarının yerine getirilmesi sürecinde de önemlidir. İşverenlerin, iş kazalarını yasal bildirim süresi içinde ilgili makama bildirmemeleri hali idari para cezası yaptırımına tabii tutulmuştur. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda düzenlendiğine göre 2024 yılı SGK’ya iş kazası bildirmeme ya da geç bildirimde bulunmanın cezası 24.607 Türk lirasından başlamakta olup, işyerinde çalışan işçi sayısı ve tehlike seviyesine göre artmaktadır.

İŞÇİLERİN İŞ KAZASI SONRASINDAKİ HAKLARI

İş kazası geçiren işçinin hakları arasında kaza sonrası iş göremezlik ödeneği hakkı vardır. İş göremezlik oranı en az %10 olan işçilerin iş göremezlik ödeneğinden yararlanma hakları doğar. İş kazası geçiren işçi, iş göremezlik oranına göre gereken prim günlerini ve sigortalı çalışma süresini tamamlamışsa malulen emekli olmak hakkından da yararlanabilirler.

İş kazası geçiren işçinin hakları arasında maddi ve manevi tazminat talep etme hakları da mevcuttur. Eğer iş kazası işçinin ölümü ile sonuçlanmışsa bu durumda işçinin yakınlarına ölüm aylığı olarak da bilinen ödenek bağlanır, eğer işçi hizmet sözleşmesi altında çalışıyorsa yakınlarının destekten yoksun kalma tazminatı alma hakkı doğar.

İŞ KAZASINDA TAZMİNAT BAŞVURUSU YAPMAK İÇİN SON TARİH ZAMANAŞIMI NE ZAMANDIR?

İş kazası geçiren işçinin haklarından olan iş kazasına bağlı açılan maddi ve manevi tazminat davaları için kanunda özel bir zamanaşımı süresi öngörülmemiştir. Kanunda özel bir düzenleme bulunmadığından iş kazası geçiren işçinin hakları için açtığı bu davalara Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen ve alacak haklarının tabi olduğu genel zamanaşımı süresi olan 10 yıllık zamanaşımı süresi uygulanır.

Merve Sara MUĞLU

İŞ KAZASI TUTANAĞI ÖRNEĞİ İNDİR

 

SGK İŞ KAZASI BİLDİRİM FORMU ÖRNEĞİ İNDİR

 

İŞ KAZASI BİLDİRİM KILAVUZU İNDİR

 İŞ KAZASI BİLDİRİMİ SÜRECİ VE BİLDİRMEME CEZASI

İŞ KAZASI ZAMANAŞIMI SÜRELERİ

İŞ KAZASI TAZMİNAT DAVASI VE ŞARTLARI

İŞ KAZASI HALİNDE HAKLARIMIZ NELERDİR? YAPILMASI GEREKENLER NELERDİR?