MÜHÜR BOZMA SUÇU VE CEZASI (TCK 203. MADDE)

MÜHÜR NEDİR?

Mühür, bir şeyin saklanması veya varlığının aynen korunmasını sağlamak için üzerinin mühürlenmiş olduğunu gösteren herhangi bir maddi işarettir. Bu anlamda adeta bir damgalamadır ancak mühür bozma suçundaki mühür, damga değildir. Damga, bir hususun yazılı olarak resmen belgelendiğini işaret eder. Mühürleme işlemi ise şeyin kamu gücü tarafından saklanması veya varlığının aynen korunması amacını gösteren herhangi bir maddi işaretle eylemli olarak yapılmasıdır. Dolayısıyla mühür, madenden, kurşundan, balmumundan hatta mühürleme olduğu açıkça anlaşılan bir kâğıttan dahi oluşabilir. Bu bakımdan şeyin saklanmasını veya varlığının aynen korunmasının sağlanması amacını açıkça gösteren her sembol, mührüdür. 

MÜHÜR BOZMA SUÇU

Mühür bozma suçu kamu güvenine karşı suçlar arasında yer almaktadır.  Bu suç Türk Ceza Kanunu’nun 203 sayılı maddesinde ele alınmaktadır. Mühür bozma suçunun başlıca 5 niteliği bulunmaktadır. Bunlar: mühür bozma suçu bir zarar suçudur, mühür bozma suçu kural olarak icra niteliktedir,

 Mühür bozma suçu sırf hareket suçudur ayrıca serbest hareketlidir, mühür bozma suçu devam eden etkileri bulunsa da ani suçtur ve mühür bozma suçu teşebbüse elverişlidir.  

Madde 203- Mühür Bozma 

• Kanun veya yetkili makamların emri uyarınca bir şeyin saklanmasını veya varlığının aynen korunmasını sağlamak için konulan mührü kaldıran veya konuluş amacına aykırı hareket eden kişi altı aydan üç yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. 

Madde esasta bir şeyin saklanmasını veya varlığının olduğu gibi muhafazasını sağlamak üzere, kanunun veya yetkili makamların emrine uyularak konulmuş mührün kaldırılmasını cezalandırmaktadır. Gerçekten bu gibi hallerde mührün konulmasının esas nedeni, durumun aynen muhafazasını sağlamaktır. Oysa uygulamada, mühre dokunulmaksızın, durumun değiştirilmemesi hususundaki emre aykırı faaliyetlerin sürdürüldüğü görülmektedir. Bu durumu da ceza yaptırımı ile karşılamak üzere, kanundaki madde metninde konuluş amacına aykırı hareket kimsenin de aynı yaptırıma tabi kılınacağı açıklanmıştır. 

MÜHÜR BOZMA FİİLİNİ İŞLEME KASTI NASIL TESPİT EDİLİR?

Mühür bozma suçu kasten işlenebilir. Suçun teşekkülü açısından kişinin belirli bir saikle hareket etmiş olmasının önemi bulunmamaktadır. Failin mührün yetkili makam tarafından konulduğunu, bu mührün eşyanın varlığını koruma veya varlığını sürdürme amacı güttüğünü, yaptığı hareketin mührü sökmeye ya da konuluş amacına aykırı hareket etmeye yönelik bulunduğunu bilmesi ve bu hareketi istemesi gerekli ve yeterlidir. 

Failin mührü koyan kişi ya da makamın yetkisiz olduğunu veya kendisinde mührü sökme yetkisinin bulunduğunu zannetmesi durumlarında hataya ilişkin hükümler çerçevesinde değerlendirme yapılmalıdır. 

MÜHÜR BOZMA SUÇUNUN İŞLENİŞ BİÇİMLERİ

Mührün kaldırılması: Yetkili makamın veya kanunun emri neticesinde konulmuş olan mührün kaldırılması haline, mühür kaldırma suçu oluşur. Mühür kaldırma suçunda fiilin, sökerek, yırtarak, yakarak vb. Şekillerde kaldırılmasının bir önemi bulunmamaktadır. 

Mührün Konuluş Amacına Aykırı Kullanılması: Mührün bozulması veya kaldırılması söz konusu olmadığı durumlarda, konulma amacına aykırı hareket edilmesi de mühür bozma suç tipini oluşturmaktadır. Mühür bozulmadan, kırılmadan mühürlü yere ya da nesneye yapılan işlemlerde mühür konuluş amacına aykırı kullanımı ifade eder. Bir kimse mühürlü bir eşyaya mührüne zarar vermeden içindekilere ya da işleyişine dair bir işlem yapıyorsa bu yaptığı işlem mühür bozma suçunu oluşturur ve ceza gerektirir. 

SUÇLA KORUNAN HUKUKİ YARAR

Mühür bozma suçunda korunan hukuki yarar kamu gücünün eşya üzerindeki muhafaza iradesini ortaya koyan mühre ilişkin bir yarardır. Bu yarar da suç tipinin yer aldığı bölüm de göz önünde tutularak kamu gücünün uygulandığı mühürleme iradesine karşı kamunun güven duymasıdır. 

MÜHÜR BOZMA SUÇUNUN UNSURULARI

Mühür bozma suçunda fail açısından herhangi bir özellik aranmamaktadır. Bu nedenle bu suçun faili herkes olabilmektedir. Mühür bozma suçu kamu güvenine karşı suçlar niteliğine sahip olduğundan dolayı bu suçun mağduru kamunun ta kendisidir. Bu suç tipinde fiil konulmuş mührün kaldırılması ya da konuluş amacına aykırı hareket ederek bozulmasıdır. Hareket ya mühre dokunup onu kaldırmak ya da konuluş amacına aykırı davranmaktır. Mühür bozma suçu seçimli hareketli bir suçtur ve bundan dolayı suçun oluşması için neticenin ortaya çıkmasına gerek duyulmamaktadır. Mühür bozma suçu kasten işlenen bir suç tipidir. Kanunda taksirle işlenmesine yer verilmemiştir. Mühür bozma suçu, mühürü maddeten kaldırmanın icrasının ya da konuluş amacına aykırı hareketin icrasının tamamlanmasıyla biteceğinden, suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlandıktan sonra elde olmayan nedenlerle tamamlanamaz ise teşebbüs hükmü uygulanır. 

HUKUKA AYKIRILIK UNSURU

Türk Ceza Kanunu’nda yer alan hukuka uygunluk nedenlerinden zorunluluk halinin koşullarının varlığında fiilin hukuka aykırılığından söz edilemez. Bunun gibi somut durumda el koyma, müsadere gibi kanun hükmünü icra hukuka uygunluk nedeni de söz konusu olabilir. 

Zorunluluk Hali: Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelik olup, bilerek neden olmadığı ve başka suretle korunmak olanağı bulunmayan ağır ve muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya başkasını kurtarmak zorunluluğu ile ve tehlikenin ağırlığı ile konu ve kullanılan vasıta arasında orantı bulunmak koşulu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez. (TCK m.25/2)

MÜHÜR BOZMA SUÇUNDA SUÇLARIN BİRLEŞMESİ

Mühür bozma sonucunda, başka suç tiplerine uygun fiiller de işlenecek olursa ayrıca o suçlardan da cezalandırma söz konusu olur. Ancak mührün kırılması, yırtılması gibi doğrudan mühre zarar verici fiilde fikri içtima kuralı gereğince faile ayrıca mala zarar verme suçundan ceza verilmez. Mühür bozma suçu zincirleme suç görünümünde de işlenebilir.  Failin birden fazla mühür bozma suçunu işlediği hallerde diğer koşullar da somut olayda var ise zincirleme suç hükümleri uygulanmaktadır. 

Örnek: Hırsızlık fiilinin konusu mühür altında ise failin mührü kaldırmadan mühür altındaki şeyi alabilmesi durumunda, yalnızca hırsızlık suçu değil, aynı zamanda mühür bozma suçu da işlenmiş olur. Çünkü mühür bozma suçu yalnızca mührü kaldırmak hareketi ile değil, mührün konuluş amacına aykırı hareket ile de işlenen bir suçtur. 

USULÜNE UYGUN MÜHÜRLEME NEDİR? 

Mührün varlığından söz edebilmek için ortada usule uygun bir mühürleme bulunmalıdır. Saklanmak veya varlığının aynen korunması sağlanmak istenen şey üzerinde kamunun bu iradesinin de açıkça gösterilmiş olması gereklidir. Bu irade o şey üzerinde kimsenin tasarrufta bulunmaması ve malın varlığını koruma iradesidir. Mühürleme yapıldığına ilişkin tutanak olduğu halde olay yerinde mühürleme yapılmamışsa ortada suçun maddi konusu mühür bulunmadığından suç oluşmaz. Mührün konulması işlemi yoklukla sakat bir işlemse örneğin keyfi yapılmış bir işlemse hukuken mührün varlığından söz edilemez. 

Belediye görevlilerince tutulan Yapı Tatil Zaptında ve Yapı Tespit Tutanağı başlığını taşıyan tutanakta, Yapı Sahibinin imzasının da bulunması gerekli ve bunun için Yapı Sahibi adına açılmış imza altında bulunmadı kaydı söz konusu görevlilerce düşülmüş ve yalnızca belediye görevlilerinin imzaları bulunmakta ise ortada usulünce yapılmış bir mühürleme eylemi yoktur. Bu nedenle ortada suç yoktur çünkü suçun maddi unsuru yoktur. 

MÜHÜR BOZMA SUÇUNDA ETKİN PİŞMANLIK VAR MIDIR?

Suç işleyen kişinin işlemiş olduğu suç nedeniyle pişmanlık duyması ve suçtan oluşan zararın giderilmesi halinde etkin pişmanlık hükümleri uygulanmaktadır. Ancak etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması için kanunda suç tipine ait etkin pişmanlıktan söz edilmesi gerekmektedir. Mühür bozma suçunda kanunda bir etkin pişmanlık düzenlenmemiştir. Anlaşılacağı üzere mühür bozma suçunda etkin pişmanlık bulunmamaktadır. 

MÜHÜR BOZMA SUÇUNDA GÖREVLİ MAHKEME HANGİSİDİR?

Mühür bozma suçunun cezasının üst sınırı sebebi ile bu suç tipinde görevli mahkeme suçun işlendiği yerdeki Asliye Ceza Mahkemesidir. 

MÜHÜR BOZMA SUÇU ZAMANAŞIMI

Mühür bozma suçunda zamanaşım süresi üst sınırına binaen 8 yıldır. Suçun işlendiği tarihten itibaren dava açılmamış veya dava açılmış olsa dahi 8 yıl içerisinde dava sona ermemiş ise zamanaşım süresinin dolması nedeniyle düşme yönünde karar verilecektir. 

MÜHÜR BOZMA SUÇUNDA YAPTIRIM

Suçun yaptırımı altı aydan üç yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Seçimlik ceza öngörülen bu gibi hallerde para cezası temel ceza olarak tayin edildiğinde ne şekilde hareket edileceği Türk Ceza Kanunu’nun 61. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre adli para cezasının hapis cezasıyla seçimlik olarak öngörüldüğü hallerde, bu cezaya ilişkin gün biriminin alt sınırı o suç tanımındaki hapis cezasının alt sınırından az, üst sınırı da hapis cezasının üst sınırından fazla olamaz. 

MÜHÜR BOZMA SUÇUNDA ŞİKAYET SÜRESİ ve UZLAŞMA

Mühür bozma suçunda fail herkes olabilirken mağdur kamunun ta kendisidir demiştik yani toplumu oluşturan bireylerdir. Ceza kanununda uzlaşma suç isnadı altındaki şahıs ile suçun mağduru olan şahsın bir uzlaştırmacı aracılığıyla uzlaştırılmasıdır. Bu suç tipi uzlaşma kapsamında bir suç tipi değildir.

 Mühür bozma suçu şikâyete tabi bir suç şekli değildir. Şikâyete bağlı suç olmamasının neticesi re ’sen savcılık tarafından soruşturulmasıdır. Bu tarz suçlarda herhangi bir şikâyet süresi bulunmamaktadır. Suç dava zamanaşımı süresi içerisinde her zaman soruşturulabilmektedir. 

MÜHÜR BOZMA SUÇUNDA ADLİ PARA CEZASINA ÇEVİRME, CEZANIN ERTELENMESİ ve HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI UYGULANIR MI? 

Mühür bozma suçunda kanun metninden anlaşılacağı üzere fail hakkında adli para cezası veya hapis cezası ile cezalandırma hükümleri bulunmaktadır. Bu hüküm gereğince kişi suçtan dolayı adli para cezası yerine hapis cezasına hükmolunduysa verilen ceza adli para cezasına çevrilmemektedir. Mühür bozma suçunda cezanın ertelenmesi mümkündür. Cezanın ertelenmesi kişinin cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, sanığa 5 yıllık bir süre verilerek bu süre zarfında kendisinin gözlemlenerek tekrar suç işlememesi durumunda açıklanmayan mahkûmiyet hükmünün ortadan kaldırılması anlamına gelmektedir. Mühür bozma suçunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması mümkündür. 

MÜHÜR BOZMA SUÇU ADLİ SİCİL KAYDINA İŞLER Mİ?

Mühür bozma cezası adli sicil kaydına işler. Ceza bittikten sonra bu sicilin silinmesi için başvuru yapma hakkı doğmaktadır. Adli sicil kaydından silinen mühür kırma cezası arşivde kayda alınır ve şartlar elverirse arşivden de kaldırılır. 

MÜHÜR BOZMA SUÇU MEMURİYETE ENGEL TEŞKİL EDER Mİ?

Mühür bozma suçunda verilecek ceza 1 yılın üstünde olursa ve ceza kesinleşirse bu durum kişinin memur olmasına engel teşkil etmektedir. 

EN YAYGIN GÖRÜLEN MÜHÜR BOZMA SUÇLARI 

Mühür bozma suçu haber kanallarında, gazetelerde ve sosyal medyada karşımıza en çok elektrik mühründe çıkmaktadır. Kişilerin eve geldikleri zaman evlerinde elektrik olmaması neticesinde elektrik mührünü kırarak veya faturayı ödedikten sonra faturayı ödedim düşüncesiyle hareket ederek mühür kırmaları sonucu suç işlemeleridir. Bir diğer olay ise müteahhitlerin mühür koyulan inşaata devam etmeleridir. Bu suç tipi de bize mühür bozma suçunun ikinci fıkrasında belirtilen mührün konuluş amacına aykırı hareket etme suçunu göstermektedir. 

MÜHÜR BOZMA SUÇU YARGITAY KARARI ÖRNEĞİ

11. Ceza Dairesi         2015/3928 E., 2017/1880 K. “İçtihat Metni”

MAHKEMESİ: Asliye Ceza Mahkemesi SUÇ: Mühür bozma HÜKÜM: Mahkûmiyet Mühür bozma suçunu düzenleyen TCK’nın 203. maddesi, esasta bir şeyin saklanmasını veya varlığının olduğu gibi Mühür bozma suçunu düzenleyen muhafazasını sağlamak üzere, kanunun veya yetkili makamların emrine uyularak konulmuş mührün kaldırılmasını cezalandırmaktadır. Bu nedenle, yasaya uygun biçimde konulan bir mührün varlığı, mühür bozma suçunun ön koşuludur. Elektrik sayaçlarında bulunan ve bakanlık mührü olarak adlandırılan mühürlerin sayaçlar imal edilirken yapılması ve bu mührün üretilen sayacın standartlara uygun olarak üretildiğini gösterir mühür olup anılan yasa maddesi anlamında mühür olarak kabul edilemeyeceği gibi bu mühürlerin sayaçlara takılması işlemiyle elektrik dağıtım şirketlerinin bir ilgisinin bulunmaması, kullanılan sayaçtaki bakanlık mühürlerinin açılıp kapatılarak sayaca müdahale edilmesinde yüklenen mühür bozma suçunun yasal unsurları itibariyle oluşmadığı anlaşılmakla, unsurları oluşmayan suçtan sanığın beraatine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulması, Yasaya aykırı, sanık müdafinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün bu sebeplerden dolayı 5320 sayılı Yasanın 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’nun 321. maddesi uyarınca BOZULMASINA, 15.03.2017 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Harbiye Hukuk Bürosu

Ceza Hukuku – Harbiye Hukuk

Harbiye Hukuk, ceza hukuku konusunda uzmanlaşmış ve geniş bir perspektifle hukuki danışmanlık hizmetleri sunmaktadır. Ceza hukukuyla ilgili yasal süreçlerdeki karmaşıklığı anlamak ve müvekkillere destek olmak konusunda firmamız, deneyimli avukat kadrosuyla öne çıkmaktadır. Ceza hukuku konusundaki uzmanlığımız, savunma stratejileri geliştirmek ve müvekkillerimizi adaletle buluşturmak için titizlikle çalışmamızı gerektirir. Daha fazla bilgi için Ceza Hukuku kategorisini ziyaret edebilirsiniz. Harbiye Hukuk’un genel hizmetleri hakkında daha fazla detay için ise Anasayfa‘mızı inceleyebilirsiniz.