Çıraklık ve staj mağdurları için kademeli emeklilik düzenlemesi Meclis’e sunuldu. Düzenlemeyle, staj ve çıraklık süreleri sigorta başlangıcı olarak kabul edilecek. Bu durumda, staj ve çıraklık süreleri de emeklilik için gerekli olan prim gün sayısına dahil edilecek.
1 Ocak 2008 tarihinden önce staj veya çıraklık yapan kişiler, belirlenen süre ve prim şartlarını tamamladıklarında emekli olabilecekler. Staj ve çıraklık süreleri için herhangi bir borçlanma şartı aranmayacak. Düzenlemeyle, staj ve çıraklık sigortası mağdurlarının mağduriyeti giderilecek ve bu kişilerin emeklilik yaşı düşürülecek.
Düzenleme, TBMM’de kabul edilirse, staj ve çıraklık sigortası staj mağdurları, kademeli olarak emekli olma hakkına sahip olacaklar. Emekli olmak için başkaca bir sorun yaşıyor iseniz web sitemizde bulunan avukata sor kısmına tıklayarak mail ile sorununuzu yazabilirsiniz
İÇİNDEKİLER
EMEKLİLİKTE ÇIRAK VE STAJ MAĞDURİYETİ NEDİR?
Çıraklar ve stajyerler, staj ve çıraklık kurumunun niteliği gereği çalışma hayatına erken bir dönemde başlamaktadırlar. Çıraklar, Mesleki Eğitim Kanunu gereğince bir çırak sözleşmesi altında çalışırlar. Staj gören veya çırak olarak çalışan kişiler bu çalışmaları karşılığında ücrete hak kazanırlar ve alacakları ücret de yine bu sözleşmede belirlenir. Bu kişilerin çalışmaya başlamalarıyla birlikte Sosyal Güvenlik Kurumuna gereken bilgiler iletilir ve sigorta başlangıçları yapılır.
3380 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu “Ücret ve Sosyal Güvenlik” kenar başlıklı 25’inci maddesinde öngörüldüğü üzere, “Aday çırak, çıraklar, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında okumakta iken staja, tamamlayıcı eğitime veya alan eğitimine tabi tutulan öğrencilerin sigorta primleri asgari ücretin yüzde ellisi üzerinden, Bakanlık ile mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumlarının bağlı olduğu üniversitelerin bütçesine konulan ödenekten karşılanır.”. Bu hüküm açıkça staj ve çıraklık durumunun başlangıcıyla birlikte sigorta kaydının yapıldığı ve sigorta primlerinin ödendiğine işaret etmektedir.
Fakat, hükümetçe yapılan Erken Yaşta Emeklilik düzenlemelerinde, staj ve çıraklıkla başlayan çalışma hayatında staj ve çıraklıkta geçen sürelerin hesaplamaya dahil edilmediği, primlerin ödenmesine rağmen bu kişilerin emeklilikten faydalanamaması mağduriyeti ortaya çıkmıştır. Kamuoyunda da büyük yankı uyandıran staj ve çıraklık mağduriyeti, 90’ların başına dayanan bir problem olup mağdur sayısı iki yüz kırk bini aşmaktadır. Ancak aradan neredeyse 3o yıl geçmesine rağmen bu kişilerin mağduriyetlerinin giderilmesi adına henüz yasal bir düzenleme yapılmamıştır.
İşe giriş tarihi 8 Eylül 1999 ve öncesi olan kişiler için 01.03.2023 tarihinde kabul edilen Sosyal Sigortalar ile Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile emeklilikte yaş koşulu dışında diğer koşulların sağlanması halinde yaş sınırı kaldırılmış ve kısaca EYT denilen Emeklilikte Yaşa Takılanlar kişiler için emekli olmanın yolu açılmıştır. Fakat söz konusu EYT kanunu kapsamına staj ve çıraklık süreleri alınmamış ve çalışma hayatına staj ve çıraklıkla başlayan kişiler diğer koşulları sağlamalarına rağmen emekli olamamışlardır.
ÇIRAKLIK ve STAJ MAĞDURLARININ EMEKLİLİKTE YAŞADIKLARI SORUNLAR NELERDİR?
Çıraklık ve staj mağdurlarının yaşadığı sorunlar tek bir kategoriye sığdırılamayacak niteliktedir. Öncelikle staj ve çıraklık sigorta süresinin emeklilik süresinden sayılmaması, prim ödemelerinin yeterli günü karşılamasına rağmen emekli olamayan pek çok staj mağdurunun ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Bununla birlikte, staj ve çıraklık sigorta primlerinin ödenmesinde işverenlerin ve kurumların sigorta eksiklikleri ve ihmalleri ortaya çıkmaktadır. Stajyerler ve çıraklar yeterli prim ödenmemesi sebebiyle iş kazaları veya meslek hastalıklarında yeterli sosyal güvenceye sahip olmadıklarından çeşitli mağduriyetler yaşamaktadırlar.
Bir diğer önemli sorun ise staj ve çıraklık kurumunda stajyer ve çırak ihtiyacının her geçen gün artmasıdır. Çıraklık ve staj mağdurlarının sigorta hesaplamalarında ortaya çıkan problemler ve yaşanan hak kayıpları neticesinde bu alanlara yönelim gittikçe azalmakta ve çırak bulunamadığı için bakırcılık, el dokuma sanatları, hattatlık gibi tarihi meslekler yok olmakla karşı karşıya kalmaktadır.
ÇIRAKLIK VE STAJ MAĞDURLARI NE İSTİYOR?
Çıraklık ve staj mağdurları 2023 yılında emeklilikte yaşa takılanlar için yapılan düzenlemelerden yararlanamadıkları gerçeğiyle yüzleştikten sonra “Çıraklık ve Staj Sigortası Mağdurları Federasyonu”, “Çıraklık ve Staj Mağdurları Platformu” gibi çeşitli sosyal platformlar kurarak seslerini duyurmak ve taleplerini yetkililere iletmek istemektedirler.
Çıraklık ve staj mağdurlarının temel talebi, emeklilik hesaplamasında staj ve çıraklık sigortalarının başlangıç tarihinin esas alınmasıdır. Staj ve çıraklık sürelerin emeklilik hesaplamasına dahil edilmesi için tıpkı EYT’lilerde olduğu gibi özel bir yasal düzenlemenin Çıraklık ve staj Mağdurları için de yapılması gerekmektedir.
Bununla birlikte, çıraklık ve staj mağdurları örgütlendikleri çeşitli sosyal gruplar ve platformlar aracılığıyla borçlandırma yöntemi ile de emeklilik hesaplamalarının yapılmasına sıcak baktıklarını dile getirmişlerdir. Borçlandırma yöntemi emekli olabilmek için eksik prim ödemesi olan çalışanların emeklilik borçlanması ile geriye dönük eksik primlerini ödeyip emeklilik prim koşulunu sağlamalarıdır. çıraklık ve staj mağdurlarının yasal bir düzenleme ile emeklilik borçlanması yapabilecek kişilerin arasına dahil edilmeleri gerekmektedir.
ÇIRAK VE STAJ MAĞDURİYETİNİN ÇÖZÜM YOLLARI NELER OLABİLİR?
En etkili çözüm yolu hiç şüphesiz çıraklık ve staj mağdurları için gereken yasal düzenlemeleri yapmak olacaktır. Hayatlarının baharında, çok erken yaşlarda çalışmaya başlayan ve deyim yerindeyse kişiliğinden ödün vererek iş gören staj ve çırakların ileriki yaşlarında emekliye ayrılma arzularının sigorta primleri hesaplamalarından kaynaklanan çok teknik bir sebepten ötürü yerine getirilmemesi ve ciddi hak kaybının yaşanması derin bir hayal kırıklığı ile birlikte beraberinde pek çok psikolojik sorunu da getirecektir.
Staj ve çıraklık sigorta mağdurlarına hukuki destek sağlamak, bilgilendirici faaliyetler düzenlemek ve talep ve şikayetlerini yetkili kişilere ulaştırmaları için gereken etkili kanalları oluşturmak da çözümün bir diğer parçası olacaktır.
Yapılacak düzenlemelerle staj ve çıraklık kurumunda çalışan her bir gencin güvence altında çalışması sağlanmalı, mağduriyetlerin giderilerek ilerisi için staj ve çıraklık kurumunun devamlılığı sağlanmalıdır.
STAJ MAĞDURLARI EYT’DEN YARARLANABİLECEK Mİ?
Bu konuda henüz bir yasal düzenleme getirilmemiş olup, Staj ve Çıraklık Sigorta Mağdurları Federasyonu gibi sosyal platformlar aracılığıyla yetkili kurumlar ile staj mağdurları arasında talep, görüş, öneri diyaloglarının devam ettiği bilinmektedir. Her seçim öncesi dönemde gündeme gelen emeklilik konusunun önümüzdeki seçim öncesi dönemde staj mağdurları için gündeme gelmesini ve bu durumun bir an evvel mağduriyetlerin giderileceği yasal düzenlemelerle sonuçlanmasını ümit ediyoruz.
Merve Sara Muğlu
İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE FESİH HAKKI
ZORLA İSTİFA ETTİRİLEN İŞÇİNİN HAKLARI
SİGORTASIZ İŞÇİ ÇALIŞTIRMA CEZASI NEDİR?
İşçi Hakları Nelerdir? İşçi Avukatı
ASKERLİK SONRASI İŞE BAŞLATMAMA TAZMİNATI
İSTANBUL İŞ HUKUKU AVUKATI – İŞÇİ VE İŞVEREN AVUKATI
Staj hakkımız verilecektir çünkü haklıyız Adalet yerini bulacaktır
Üstadım tabi ki verilsin. bir gidip sadece bi işyerinde staj defteri doldurtmadık. ben 1 sene boyunca haftada 3 gün fabrikaya gittim eşek gibi çalıştım bunun nasıl iş başlangıcı sayılmadığını bir türlü anlayamıyorum..
ben inşaat haftada 3 gün amale gibi çalıştım 2 yıl hakkımızi istiyorum sonunda adelet yerini bulacak
merhaba bende 1989 da iki yil haftada birgun ciraklik egitime gitdim ozaman ssk karnesi verilmisti yillar gecti tabi onu kaybetdim ama o no ssk numaram olmali dediler ben e devletden baktigimda ciraklik egitimle ilgili bir giris goremiyorum normalmi normal ssk girisim 2008 onu goruyorum lutfen girisimiz sayilsin yoksa emeklilik hayal
Biz hakkmizi istiyoruz mezarda emeklilik istemiyoruz. İki sene bir işçi gibi çalıştık. Bize dedikleri kırmızı kararlarımızın ileride bize müthiş avantaj sağlayacak olması idi. Şimdi bakıyorum da avantaj değil mağduriyet yaşıyoruz. Bu işi çözün hakkımızı verin
Benim çıraklık yaptığım yıllarda çalışma saatleri uzundu tatil bölgesinde izinsiz bir şekilde sabah 8 gece 12 berber çıraklığı yaptım bu şartlarda çocuk işçi çalıştırıyorsanız haklarını vermek zorundasınız.