Çekişmeli Boşanma Davası Nedir? Nasıl Açılır? Dilekçesi

Çekişmeli boşanma davası, evlilik birliğinin sarsılması sonucunda boşanmak isteyen eşlerin boşanmak için açtığı dava türüdür. Hukuk Muhakemeleri Usulü içerisinde “İnşai Dava” türünde olan çekişmeli boşanma davası, aslında uygulamada gördüğümüz boşanma davalarının birçoğunu oluşturmaktadır. Çünkü çekişmeli boşanma davasının kapsamı çok geniştir. Buradaki çekişmeden kasıt, bir uyuşmazlık durumudur. Eşlerin boşanmaya ilişkin herhangi bir konuda anlaşamamalarından kaynaklanır.

Bu yazımızda çekişmeli boşanma davası hakkında detaylı bilgi vermek amaçlanmaktadır. Harbiye Hukuk Bürosu olarak alanlarında uzman boşanma ve aile hukuku avukatlarımızla sizlere gerek danışmanlık hizmeti gerek de avukatlık hizmeti sunmaktan onur duymaktayız. Bununla birlikte sitemizin makaleler köşesinde yer alan diğer aile hukuku makalelerimize tıklayarak bilgi alabilir veya bizlerle iletişime aşağıdaki numaradan geçebilirsiniz. Keyifli okumalar dileriz…

Boşanma Avukatı İletişim

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NEDİR?

Çekişmeli boşanma davası, kapsamı oldukça geniş bir dava türüdür. Çünkü bir boşanma davasının anlaşmalı mı yoksa çekişmeli mi olduğunu saptamak için en temelde eşlerin boşanma hususunda herhangi bir mutabakata varıp varmadıklarını baz alırız. Anlaşmalı boşanma davalarında, eşlerin boşanmanın her türlü hukuki sonucunda anlaşması beklenir. Bu anlaşma hususu velayet, mal paylaşımı veya nafaka gibi boşanmanın getireceği hukuki sonuçlar olabilir. Fakat boşanmanın sonuçları hususunda anlaşmaya varamayan eşler, anlaşmalı boşanma davası açamazlar, dolayısıyla çekişmeli boşanma davası olarak karşımıza çıkacaktır.

Bununla birlikte eşlerden biri boşanmak istemiyorsa da açılacak olan dava çekişmeli boşanma davası olur.

Türk Medeni Kanunu, Aile Hukuku 2. Kitabında 161. Madde ve devamında boşanma sebeplerini düzenlemektedir. Belirtmek gerekir ki bu boşanma sebeplerinin 166/3 (Anlaşmalı Boşanma) istisnası haricinde tamamı çekişmeli boşanma davası konusudur. Çünkü ortada her türlü bir uyuşmazlık vardır. Örneğin, Zina (m.161) dayanaklı açılan bir boşanma davasında, diğer eşin zina yaptığını öne süren davacı, bu iddiasını ispatlamak zorundadır. Burada özel hukuka ilişkin ispat kuralları geçerli olur. Bundan sebeptir ki ispatı gereken bir husus, uyuşmazlık konusudur. Uyuşmazlık içeren boşanma davaları ise çekişmeli boşanma davası kabul edilir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NASIL AÇILIR?

Çekişmeli boşanma davasında bir uyuşmazlık söz konusu olduğundan bahsetmiştik. Dolayısıyla aslında davada istenen uyuşmazlığın çözümü ve karşılığında talep edilecek edimdir. Bundan sebep, davacı eşin boşanma sebeplerini, uyuşmazlık konularını ve taleplerini, davayı açacağı dilekçede belirtmesi gerekmektedir.

Özel hukuka ilişkin olan medeni yargılama hukuku kurallarına tabi olmakla beraber, mahkeme işlemlerinde de 6100 sayılı HMK uygulanmaktadır.  Bununla birlikte Türk Medeni Kanun’u m. 184, yargılama usulüne bir açıklık getirmiştir;

Boşanmada yargılama usulü

Madde 184– Boşanmada yargılama, aşağıdaki kurallar saklı kalmak üzere Hukuk Usulü

Muhakemeleri Kanununa tâbidir:

1. Hâkim, boşanma veya ayrılık davasının dayandığı olguların varlığına vicdanen kanaat getirmedikçe, bunları ispatlanmış sayamaz.
2. Hâkim, bu olgular hakkında gerek re ‘sen, gerek istem üzerine taraflara yemin öneremez.
3. Tarafların bu konudaki her türlü ikrarları hâkimi bağlamaz.
4. Hâkim, kanıtları serbestçe takdir eder.
5. Boşanma veya ayrılığın Fer’i sonuçlarına ilişkin anlaşmalar, hâkim tarafından onaylanmadıkça geçerli olmaz.
6. Hâkim, taraflardan birinin istemi üzerine duruşmanın gizli yapılmasına karar verebilir.

Çekişmeli boşanma davası, yukarıda yazan maddede belirtilen usul kurallarıyla görülmektedir. Ayrıca çekişmeli boşanma davası açmak, aşağıdaki sırayla yapılmalıdır;

1. Dava dilekçesi hazırlamak: Dava dilekçesinde,

Tarafların kimlik bilgileri

Evlilik bilgileri

Boşanma sebebi

Nafaka, tazminat, velayet, mal paylaşımı gibi talepler detaylı bir şekilde açıklanmalıdır.

2. Dava dilekçesini ve delilleri mahkemeye sunmak: Dava dilekçesi ve deliller, boşanma davasının açılacağı aile mahkemesine sunulur.
3. Duruşmalara katılmak: Mahkeme tarafından duruşma günü belirlenir ve taraflar dinlenir. Tanıkların dinlenmesi, bilirkişi incelemesi gibi delillerin toplanması da duruşmalarda gerçekleşir.

Belirtmek gerekir ki çekişmeli boşanma davası açmak için mahkemeye dava değeri üzerinden bir harç yatırılmalıdır. Şayet ki davacı, harç ödeyemeyecek durumdaysa, mahkemeden adli yardım talep edebilir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NEREDE AÇILIR?

Çekişmeli boşanma davalarında yetkili mahkeme Aile Mahkemeleridir. Şayet Aile Mahkemesi yoksa, Asliye Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi sıfatıyla davaya bakacaktır.

Bununla birlikte çekişmeli boşanma davasında görevli mahkeme ise üç farklı şekilde olabilir. Bunlar;

• Eşlerden birinin yerleşim yeri aile mahkemesi
• Davalı eşin yerleşim yeri aile mahkemesi
• Eşlerin son altı aydan beri birlikte oturdukları yer aile mahkemesi

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI İÇİN GEREKEN EVRAKLAR NELERDİR?

Çekişmeli boşanma davası açabilmek için birtakım evrakın mahkemeye ibraz edilmesi gereklidir. Bunlar;

1. Dava Dilekçesi
2. Evlilik cüzdanı sureti
3. Nüfus cüzdanı sureti
4. Vukuatlı nüfus kayıt örneği
5. Gelir belgesi
6. Dilekçeye konu olan diğer belgeler
7. Varsa çocukların kimlik belgeleri
8. Tarafların iddialarına ait delil listesi
9. Tanık listesi
10. Varsa avukat vekâletnamesi

Bununla birlikte dava harcının ödendiğine dair makbuz veya davacının adli yardımdan yararlandığına dair belge sureti de mahkemeye ibraz edilmelidir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASININ YARGILAMA AŞAMALARI

Çekişmeli boşanma davası, usul hukukuna tabi bir davadır. Bu nedenle yargılamanın aşamaları da yine Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na tabidir. Bu aşamalar şu şekilde sıralanır;

1. DAVA DİLEKÇESİNİN HAZIRLANMASI VE GÖREVLİ MAHKEMEYE İBRAZI

Bu aşama, davayı başlatan aşamadır. Davacı eş, mahkemeye harcını yatırır, dilekçesini aşağıda yer alan evraklarla birlikte yetkili ve görevli mahkemeye ibraz eder.

• Dava dilekçesinde, boşanma sebebi, nafaka, tazminat, velayet, mal paylaşımı gibi talepler detaylı bir şekilde açıklanmalıdır.
• Dava dilekçesine ek olarak evlilik cüzdanı sureti, nüfus cüzdanı sureti, vukuatlı nüfus kayıt örneği, gelir belgesi ve dilekçeye konu olan diğer belgeler sunulur.
• Dava harcı da dava dilekçesi ile mahkemeye yatırılır.

2. ÖN İNCELEME DURUŞMASI

Ön inceleme duruşması, davanın tahkikat öncesindeki aşamasıdır. Bu aşamada mahkeme, davanın kabulüne engel bir hâl olup olmadığını inceler, tarafların uzlaşma ihtimalleri değerlendirilir. Ardından taraflar ve avukatlar dinlenir, delillerin toplanması için gerekli işlemler yapılır. Duruma göre gerektiği vakit tanıklar dinlenir. Bununla birlikte yine duruma göre mal rejimi için bir bilirkişi incelemesi istenebilir.

Ayrıca belirtmek gerekir ki, İlk itirazların da ön inceleme duruşmasında veya öncesinde sunulması gerekir. İlk itirazlar yetki ilk itirazı ve tahkim ilk itirazı olarak sınıflandırılır. Çekişmeli boşanma davalarında pek rastlanmaz.

3. TAHKİKAT AŞAMASI

Yargılamanın asıl yapıldığı aşama olarak söylenebilir. Zira tahkikat aşaması hâkimin en fazla rol oynadığı aşamadır.  Ayrıca yargılamanın en uzun süren aşaması olarak karşımıza çıkar. Tahkikat aşamasında taraflar dinlenir, savunmalar alınır. Toplanan deliller değerlendirilir. Daha öncesinde bilirkişi incelemesi talep edilmişse bilirkişi raporu hazırlanır.

4. SÖZLÜ YARGILAMA

Sözlü yargılama aşaması, hükümden önceki aşamadır. Bu aşamada taraflar ve vekilleri son kez dinlenir. Aşamanın sonunda mahkeme, dosya kapsamındaki hukuka uygun tüm delilleri ve beyanları değerlendirir ve bir sonuca ulaşır.

5. KARAR VERİLMESİ, HÜKÜM

Karar verilmesi veya hüküm aşaması, incelenen deliller, alınan beyanlar zemininde hâkimin vereceği kararı ifade eder.  Kararda boşanma, nafaka, tazminat, velayet, mal paylaşımı gibi konularda hüküm kurulur. İlgili karar taraflara tebliğ edilir.

6. KARARA İTİRAZ

Tarafların yargılama sonucunda verilen karara itiraz etme hakkı vardır. Bu itiraz, istinaf mahkemesine yapılır. Kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 haftalık bir yasal süresi vardır. Bu da yine itiraz dilekçesiyle yapılır.

7. İSTİNAF AŞAMASI

İstinaf aşamasında, istinaf mahkemesi ilk derece mahkemesinin verdiği kararı inceler.  Gerekli gördüğü durumlarda duruşma yapabilir. İstinaf aşamasında mahkeme, ilk derece mahkemesinin itiraza konu olan kararını onayabilir veya bozabilir.

8. YARGITAY AŞAMASI

İstinaf mahkemesinin kararına karşı da itiraz yolu açıktır. Bu itiraz ise Yargıtay’a temyiz dilekçesiyle sunulur. Yasal süresi, istinaf mahkemesinin verdiği kararın tebliğinden itibaren 15 gündür. Yargıtay, istinaf mahkemesinin itiraza konu olan kararını inceler. Gerekli gördüğü takdirde duruşma yapabilir.  Yargıtay, istinaf mahkemesinin de vermiş olduğu kararı onayabilir veya bozabilir. Yargıtay’ın verdiği karar kesin hüküm niteliğindedir.

Fakat belirtmek gerekir ki, olağanüstü kanun yollarıyla Yargıtay kararına itiraz etmek mümkündür, bunlar sınırlı sebeplerle olur. İtirazı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu değerlendirir. Bu karar esasen kesindir.  Fakat, şartları oluştuğu takdirde Anayasa Mahkemesi başvurusu yapılabilir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVALARINDA HANGİ DELİLLER KABUL EDİLİR?

Çekişmeli boşanma davaları genellikle ispat hukukunu da ilgilendiren vakıalardır. Çünkü ortada bir uyuşmazlık vardır ve bu uyuşmazlık bir vakıaya dayanabilir. Usul Hukukunun temel ilkelerinden biri olan “Taraflar iddialarını ispatlamalıdır.” İlkesi gereği, bir vakıayı öne süren dava tarafı, iddiasını ispatlamakla mükelleftir.

Örneğin, hayata kast (m.162) sebebine dayalı bir boşanma davasında, hayatına kastedildiğini iddia eden taraf, bu iddiasını ispatlamalıdır. Şurası önemlidir ki hayata kastın ceza hukuku boyutu ayrıdır, ceza ve ceza muhakemeleri hukukunda delilleri taraf değil, savcı toplar. Şu anda örnekteki somut olayın boşanma hukuku kapsamında değerlendirmesi yapılmaktadır. Buna binaen savcılığın topladığı ve ceza kovuşturmasını ilgilendiren deliller, pekâlâ boşanma davasında da öne sürülebilir.

Bir başka önemli husus da delillerin hukuka uygun biçimde toplanmasıdır. Bir başka örnekten yola çıkarsak, zina sebebiyle boşanma davası açan eş, diğer eşin zina yaptığını ispatlamakla yükümlüdür. Bu iddiayı uygulamada ispatlamak bir hayli zordur. Örneğin eşinin kendisini aldattığını ispat etmek isteyen (A), bunu ispat etmek için eşi (B)’nin iş yerine gizli kamera yerleştirirse ve görüntülerde (B) gerçekten de (A)’yı aldatıyorsa, bir başka deyişle zina yapıyorsa, eldeki kamera görüntüleri açılacak olan boşanma davasında delil olarak kullanılamaz. Çünkü delil, hukuka uygun elde edilmemiştir. Hatta burada (A)’nın TCK-134 (Özel Hayatın Gizliliğini İhlal) suçu kapsamında cezai sorumluluğu dahi gündeme gelebilir.

Fakat, Yargıtay bu hususta yeni bir içtihat geliştirmiştir. Buna göre başka türlü elde edilmesi mümkün olmayan deliller ve tesadüfi elde edilmiş olan deliller, hukuka uygun kabul edilebilmektedir. Bunun uygulaması gerçekten de hayli zor olabilmektedir. Az önceki örnekten devam edecek olursak (A), telefonuyla rastgele fotoğraf çekerken eşi (B)’nin kendisini aldattığını kayda almıştır. Bu durumda delil hukuka uygun kabul edilebilir. Çünkü burada bir tesadüf söz konusudur.

Bunun dışında kıymetli evraklar (çek, senet, bono) senetle ispat kapsamına girebileceğinden özel hukuk vakıalarında kesin delil olarak kabul görürler. Örneğin eşinin haysiyetsiz hayat sürdüğü iddiasıyla (m.163) boşanma davası açan (A), eşi (B)’nin kendisini borç altına soktuğunu bir çekle birlikte ispat etmiştir. Bu durumda (A)’nın kesin delili vardır ve iddiasını ispat etmiş sayılacaktır.

Bunun dışında, çekişmeli boşanma davalarında delil olarak kullanılabilecek deliller şunlardır;

• Tanık Beyanı: Tanıklar, dava ile ilgili bilgi ve görgülerini mahkemede beyan edebilirler.
• Bilirkişi Raporu: Bilirkişiler, mahkemenin talimatı doğrultusunda, davayla ilgili konularda inceleme ve araştırma yaparak rapor hazırlarlar.
• Yazılı Deliller: Yazılı deliller; fotoğraflar, videolar, ses kayıtları, mesajlaşmalar, e-postalar, mektuplar, resmî belgeler gibi delillerdir.
• Somut Deliller: Somut deliller; olayla ilgili el konulan veya mahkemeye sunulan delillerdir. Örneğin, hayata kast sebebiyle açılan bir boşanma davasında suç aleti olarak kullanılan “silah” somut delil sayılabilir.
• Kayıtlara Geçmiş Deliller: Kayıtlara geçmiş deliller; nüfus kayıtları, tapu kayıtları, sicil kayıtları gibi delillerdir.

Boşanma Davasında Aldatma Delilleri (Zinanın İspatı)

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINDA NAFAKA

Çekişmeli boşanma davasında nafaka, yoksulluğa düşecek veya düşme riski taşıyacak olan eşin geçimini sağlayabilmek için diğer eşten talep ettiği bir maddi, ekonomik yardımdır. Nafaka miktarı, süresi gibi hususları mahkeme, yapmış olduğu incelemeler sonucunda çeşitli faktörlere bağlı olarak belirler ve bu yönde hüküm kurar.

Nafaka, olaya ve talebe göre üç çeşittir;

• YOKSULLUK NAFAKASI: Boşanma sonrası yoksulluğa düşecek olan eşin geçimini sağlamak için ödenen nafaka türüdür. Burada önemli olan, eşin yoksulluk nafakası talep etmek için yoksulluğa düşme ihtimali olmasıdır. Yoksulluğa düşme ihtimali taşıyan eş, davanın tarafı diğer eşten yoksulluk nafakası talep edebilir. Ayrıca belirtmek gerekir ki, yoksulluk nafakası talep eden eşin kusurunun, diğer eşin kusurundan ağır olmaması
• TEDBİR NAFAKASI: Tedbir nafakası, boşanma davası sürerken talep edilebilir bir nafaka türüdür. Tedbir nafakasına hâkim, çiftin mal varlıklarını araştırdıktan sonra hükmeder. Boşanma davası süresince maddi açıdan güçsüzlüğe düşen tarafa diğer eş tarafından tedbir nafakası ödenmesine hükmedilebilir. Burada önemli bir husus vardır ki, tedbir nafakasında hâkim, davayı kimin açtığına ve kusuruna bakılmaz. Önemli olan dava süresince maddi güçsüzlüğe düşülmesidir. Kadın veya Erkek ayrımı yapılmaz. Bununla birlikte tedbir talebinde bulunmak için;
• Eşlerin boşanma süresince ayrı yaşaması gerekir.
• Resmî bir evliliğin bulunuyor olması gerekir.
• Nafaka talebinde bulunan ve ayrı yaşayan eşin, ayrı yaşaması için bir sebebi (örneğin şiddetli geçimsizlik) olması gerekir.
• Mahkemeden talep edilmelidir.
• İŞTİRAK (KATILIM) NAFAKASI: İştirak nafakası veya diğer bir adıyla katılım nafakası, açılmış olan çekişmeli boşanma davası sonucunda boşanma kararı verilmesi durumunda, çocukların velayetini almamış olan eşin, çocuğun eğitim ve bakım giderlerini karşılamak için ödediği nafakadır. Hemen belirtelim ki iştirak nafakasına çocuğun üstün yararı için ödeme yapılmaktadır. Bu nedenle eşlerin kusurunun bir önemi yoktur. Kural olarak iştirak nafakası aksi kararlaştırılabilir olmakla beraber çocuğun 18 yaşını doldurması, çocuğun evlenmesi veya çocuğun TMK m.12 gereği 15 yaşını doldurup mahkeme kararıyla ergin kılınması durumunda, mahkeme kararıyla son bulur.
• YARDIM NAFAKASI: Yardım nafakası ise diğerlerinden farklıdır. Zira yardım nafakası, evlilik veya boşanma hususuyla ilgili değildir. TMK m.364’te düzenlenen yardım nafakası, “yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür.” Şeklinde düzenlenir.

Nafaka hususunda sıkça bahse konu olan yoksulluk teriminin anlamı da çok önemlidir. Yoksulluk, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu içtihatları dikkate alındığında, zorunlu giderlerini karşılayacak düzeyde gelire sahip olmama durumu olarak tanımlanabilir. Zorunlu giderlerden kasıt, yeme, barınma, eğitim gibi bireye elzem olan harcamalardır.

Nafaka genel olarak, eşin yeniden evlenmesi, nafaka alan eşin mali durumunun düzelmesi, nafaka yükümlüsünün maddi durumunun nafaka ödemeye elverişli olmaktan çıkması ve nafaka yükümlüsünün ölümü halinde mahkeme kararıyla son bulur. Bu sebeplere dayalı olarak ölüm hariç olmak üzere nafakanın son bulması talebini nafaka yükümlüsü, nafaka alacaklısının yerleşim yerindeki aile mahkemesine sebepleri ve delilleriyle birlikte yöneltmelidir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINDA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT

Çekişmeli boşanma davasında, kusurlu olan eşin kusuruna bağlı olarak maddi ve manevi tazminat talep edilebilir. Tazminat, kelime anlamından yola çıkılarak tanzim, bir zararı yerine getirmek şeklinde kısaca belirtilebilir. Buradan anlamamız gereken husus şudur ki ortada bir “zarar” olmalıdır ve bu zarar ve tazminat talep edilen eşin arasında bir nedensellik bağı olmalıdır.  Zararın türüne göre tazminat talebi değişebilir. Zarar maddi veya manevi ölçüde olabilir.

MADDİ TAZMİNAT

Maddi tazminat, boşanma nedeniyle kusursuz veya daha az kusurlu eşin mevcut veya beklenen menfaatlerinin zedelenmesi halinde talep edilebilir. Maddi tazminatın miktarı, tazminat talep eden eşin uğradığı maddi zarara göre belirlenir. Eşin evlilik birliği süresince maddi bir katkıda bulunmaması, eşin aile mallarını zayi etmesi, eşin evlilik birliği içerisinde borçlanması, maddi zarara yönelik örneklerdir.

MANEVİ TAZMİNAT

Manevi tazminat, boşanma nedeniyle kusursuz veya daha az kusurlu eşin onur, saygınlık ve kişilik değerlerinin zedelenmesi halinde talep edilebilir. Manevi tazminatın miktarı, tazminat talep eden eşin yaşadığı manevi üzüntü ve ıstıraba göre belirlenir. Eşin aldatması, şiddete başvurması, hakaret ve küfretmesi gibi örnekler manevi tazminat bahsinde verilebilir.

Belirtmek gerekir ki çekişmeli boşanma davasında tazminat talep eden eş, diğer eşin zararını ve zararla arasındaki nedenselliği ispat etmelidir. Ayrıca tazminat talebi, boşanma davası ile görülebileceği gibi ayrı bir tazminat davası şeklinde de görülebilir. Boşanmaya ilişkin tazminat talepleri, boşanma davasının görüldüğü aile mahkemesinde ileri sürülebilir.

Dava kesinleşmeden önce veya dava kesinleştikten sonra tazminat davaları açılabilir. Zamanaşımı süresi 1 yıldır, bu süre boşanma davasında hükmün kesinleşmesinden itibaren 1 yıldır.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA HALİNDE EVLİLİK MALLARININ PAYLAŞILMASI

Çekişmeli boşanma halinde evlilik mallarının paylaşılması, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen mal rejimine göre yapılır. Ülkemizde uygulamada en sık görülen mal rejimi, edinilmiş mallara katılma rejimidir.

Edinilmiş mallara katılma rejiminde;

• Evlilik birliği içerisinde edinilen mallar, eşlerin ortak malvarlığıdır.
• Eşlerin kişisel malları, ortak malvarlığına dahil değildir.
• Kişisel mallar; evlilik öncesi edinilen mallar, miras yoluyla veya hibelerle edinilen mallar, kişisel kullanıma özgülenmiş mallar ve manevi tazminat alacaklarıdır.
• Boşanma halinde, edinilmiş mallar eşit olarak paylaşılır.
• Eşlerden birinin kusuru varsa, kusurlu eşin payı azaltılabilir.

Bununla birlikte mal paylaşımı hususunda anlaşamayan eşler, ayrı bir dava türü olan mal paylaşımı davası da açabilir. Malların paylaşımı hususunda bir diğer yöntemdir.  Mal paylaşımı davası, boşanma davasıyla birlikte açılabileceği gibi ayrı bir dava olarak da açılır. Fakat mal paylaşımı davasında da yetkili mahkeme aile mahkemeleridir. Bu davada eşlerin malvarlığıyla ilgili tüm deliller sunulur, mahkeme delilleri değerlendirerek bir sonuca varır.

Mahkeme varacağı sonuçta;

• Hangi malların ortak malvarlığına dahil olduğu belirtilir.
• Malların değeri belirlenir.
• Kural olarak mallar eşit olarak paylaştırılır.
• Kusurlu eşin payı azaltılabilir.

Mal paylaşımı davasının ise zamanaşımı süresi 10 yıldır.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMANIN ANLAŞMALIYA ÇEVRİLİR Mİ?

Çekişmeli boşanma davasının anlaşmalı boşanma davasına çevrilmesi mümkündür. Zira çekişmeli boşanma davasındaki uyuşmazlığın bir sınırı yoktur. Bundan sebep, her türlü konuda uyuşmazlık olabilir. Örneğin eşler, anlaşmalı boşanma protokolüne göre boşanmanın her türlü hukuki sonucunda uzlaşmış, fakat mal paylaşımı hususunda uzlaşamamışlarsa, bu durumda bir uyuşmazlık söz konusu olur. Uyuşmazlık olan boşanma davası ise çekişmeli haline gelmiş olacaktır. Fakat tarafların ilerleyen zamanda uyuşmazlığı çözmesi durumunda dava anlaşmalı boşanmaya çevrilir. Bunu madde halinde sıralamak gerekirse;

• Her iki eşin de boşanmanın her türlü hukuki sonucunda (nafaka, mal paylaşımı, velayet vd.) anlaşmış olması gerekir,
• Anlaşmalı boşanma protokolünün hazırlanması gerekir,
• Anlaşmalı boşanma protokolünün mahkemeye sunulması gerekir.

Mahkeme, protokolü inceler ve bir karar verir. Hâkim, protokolün adaletsiz olduğuna kanaat getirirse protokolde hakkaniyete uygun olacak ölçüde düzenleme yapma yetkisine sahiptir. Tüm bunların sonucunda hâkim, tarafların anlaşmalı boşanması kararını verebilir.

Şöyle bir detay vardır, anlaşmalı boşanma protokolü iki nüsha haline getirilmeli ve protokolde her iki eşin de imzası olmalıdır.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINDA AİLE KONUTUNU KİM KULLANIR?

Çekişmeli boşanma davasında aile konutunu kimin kullanacağı, mahkeme tarafından verilecek karara göre belirlenir. Hâkim bu kararı verirken şu hususları göz önünde bulundurur;

• Eşlerin mali durumu: Maddi imkânı daha iyi olan eş, aile konutundan ayrı bir konut kiralayabilecek durumda ise, aile konutunun kullanımı yoksulluk nafakasına muhtaç olan eşe tahsis edilebilir.
• Çocukların durumu: Küçük yaştaki çocuklar ile bakıma muhtaç engelli çocuklar aile konutunda yaşıyorsa, aile konutunun kullanımı velayet sahibi olan eşe tahsis edilebilir.
• Eşlerin aile konutuna olan ihtiyacı: Eşlerin ikisi de aile konutuna ihtiyaç duyuyorsa, konutun kullanımı eşler arasında belirli günler veya haftalar şeklinde paylaşılabilir.
• Aile konutunun durumu: Aile konutu kira ise, kira bedeli ve diğer masraflar nasıl karşılanacağı da göz önünde bulundurulur.

Aile konutunun kullanımına ilişkin talepler, halihazırda açık olan boşanma davasında sunulabildiği gibi ayrı bir davanın konusu da olabilir. Ayrı bir dava konusu olacaksa bu dava da konutun bulunduğu yerde bulunan aile mahkemesinde açılmalıdır. Sunulacak olan talepte, aile konutunu kullanımına ilişkin sebepler yer almalıdır.

Aile konutunun kimin kullanacağı belli olana kadar eşlerin bu konutu birlikte kullanması mümkündür. Ayrıca eşlerden biri, aile konutunu amacı dışında kullanırsa diğer eşe karşı tazminat sorumluluğu gündeme gelebilir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI AÇMAK İÇİN AVUKAT ŞART MIDIR?

Çekişmeli boşanma davası, tıpkı anlaşmalı boşanma davası gibi avukatsız da görülebilir. Fakat özel hukuk alanı, çok sıkı bir prosedüre bağlanmıştır. Bu sıkı prosedürleri bilmek, bahse konu davada tarafların elini güçlendirecektir. Hukuk eğitimi almamış bir kimsenin bu prosedürleri bilmesi uygulamada sık rastlanmaz. Bu nedenle bir avukat desteği almak her zaman için tavsiye edilmektedir.

Çekişmeli boşanma davası, uyuşmazlığın konusuna bağlı olarak kimi zaman hayli karışık vakıalardan oluşabilmektedir. Tarafların bu süreci tek başına yürütmesi kimi zaman oldukça yorucu olmaktadır. Hatta öyle ki, avukatlar dahi kendi çekişmeli boşanma davalarında kimi zaman avukat tutabilmektedir. Hâl böyle olunca, çekişmeli boşanma davasında bir avukat tutmak tarafların yükünü azaltabilir. Fakat esas soruya dönecek olursak, boşanma davalarında çekişmeli veya anlaşmalı olması fark etmeksizin boşanma avukatı tutmak şart değildir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI İLE ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASI ARASINDAKİ FARKLILIKLAR

Çekişmeli boşanma davası ile anlaşmalı boşanma davası arasındaki farklılıkları bir tablo yardımıyla anlatmak, konunun daha rahat anlaşılmasını sağlayabilir.

	ÇEKİŞMELİ BOŞANMA	ANLAŞMALI BOŞANMA
Davayı Başlatan Olay	Eşlerden biri veya her ikisi tarafından dava açılmasıyla başlar.	Eşlerin boşanma konusunda ve boşanmanın sonuçları konusunda anlaşması ile başlar.
Kusur ve Sebep	Boşanma sebebi ve kusur detaylarıyla araştırılır.	Boşanma sebebi ve kusur araştırılmaz.
Tazminat	Tazminat talepleri değerlendirilir.	Tazminat talep edilmez.
Boşanmanın Maddi Sonuçları	Velayet, nafaka, mal paylaşımı gibi konulara hâkim karar verir.	Velayet, nafaka, mal paylaşımı gibi konularda taraflar anlaşmışlardır, kendileri karar vermiştir.
Dava Süreci	Dava uzun ve yorucu bir süreçtir.	Dava süreci daha kısa ve meşakkatsiz bir süreçtir.
Protokol	Hazırlanmaz, ortada bir anlaşma yoktur.	Protokol hazırlanıp mahkemeye ibraz edilmelidir.
Ortalama Dava Süresi	Olaya bağlı olarak değişir. Ortalama 1.5 ile 2 yıl arası değişir.	Genellikle tek celsede bitirilir. 1 ay gibi kısa bir süre ortalaması vardır.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI ADLİ TATİLDE AÇILABİLİR Mİ?

20 Temmuz-31 Ağustos arasında olan adli tatil süreci, yaygın bilinenin aksine dava açılmasını engellemez. Bir başka deyişle adli tatil süresi içerisinde de mahkemelerde dava açılabilir. Dolayısıyla çekişmeli boşanma davası adli tatilde de açılabilir. Fakat adli tatil süresi içerisinde duruşmalar yapılmaz. Cevap verme, dilekçelerin takibi gibi işlemler yapılabilir.

Fakat üstün yararın gözetildiği acil durumlarda nöbetçi aile mahkemesi duruşma yapabildiği gibi davayı hükme kavuşturabilir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI TEK CELSEDE BİTER Mİ?

Çekişmeli boşanma davasında bir celse alt veya üst limiti yoktur. Kural olarak davalarda böyle bir limit yapılmaz. Örneğin, anlaşmalı boşanma davasında taraflar boşanmanın her türlü sonucunda anlaşmış oldukları için genellikle tek celsede biter fakat bazen daha uzun sürebilir.

Çekişmeli boşanma davasında celse limiti olmadığından bahsetmiştik fakat uygulamada tek celsede bitmesi çok nadir bir durumdur. Çünkü taraflar, çoğu zaman uyuşmaya yanaşmayabiliyor, hâkim olayı tüm detaylarıyla bir hükme bağlamaya çalışıyordur. Bu çalışma çok titiz bir çalışmadır ve bu nedenle süre uzayabilir. Ayrıca çekişmeli boşanma davasının kaç celse süreceği, uyuşmazlık konusu vakıanın ne kadar karmaşık olduğuyla ilgilidir. Örneğin bir uyuşmazlıkta bir sürü tanık vardır, bilirkişiye tevdi edilen birçok husus vardır veya ekonomik durumlarının araştırılması gerekir. Tüm bunlar vakıanın çözümü ve hayat olayının berrak bir şekilde çözümünü sağlamaya yararken aynı zamanda davanın süresini de uzatmaktadır.

Fakat, bir çekişmeli boşanma davasının tek celsede bitmesi için uyuşmazlığın tek celsede çözülebilmesi gerekir. Örneğin, taraflar halihazırda boşanmanın her türlü hükmü ve sonucunda birbiriyle uzlaşmış fakat velayet konusunda bir türlü uzlaşma sağlayamamış olabilir. Bu durumda da bir uyuşmazlık her ne kadar ufak çapta olsa da mevcuttur ve dava çekişmeli boşanma davasıdır. İlk celseden önce veya duruşma sırasında tarafların velayet hususunda anlaşması halinde ve bu anlaşma hakkaniyete de uygun, adil bir anlaşma ise pekâlâ uyuşmazlık çözülmüş olup çekişmeli boşanma davası tek celsede bitebilir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NE KADAR SÜRER?

Çekişmeli boşanma davasının ne kadar süreceğini net olarak söylemek pek mümkün değildir. Zira uyuşmazlık konusunun karmaşıklığı, mahkemenin iş yükü, delillerin toplanması gibi hususlar davanın süresini etkileyen faktörlerdir. Fakat ortalama olarak çekişmeli boşanma davaları, 1.5-2 yıl arası sürmektedir. Ancak 4-5 yıl gibi uzun süren çekişmeli boşanma davaları da vardır.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI KAÇ CELSEDE BİTER?

Çekişmeli boşanma davasının kaç celsede biteceğini söylemek de tıpkı süresini söylemek gibi pek mümkün değildir. Birçok faktöre bağlı olarak celse sayısı değişebilir. Davanın karmaşıklığı, mahkemenin iş yükü, delil sayısı ve delillerin toplanması celse sayısını etkileyen hususlara örnektir.

Ortalama olarak 5-6 celsede hükme bağlanan çekişmeli boşanma davaları, 10-15 celse gibi çok uzun süreçlere de girebilir.  Dava ne kadar karmaşık olursa ve taraflar arasında uzlaşma sağlanmazsa, celse sayısı da o kadar artar.

YURTDIŞINDA YAŞAYAN VATANDAŞLARIN TÜRKİYE’DE AÇACAKLARI ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI

Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları, Türkiye’de çekişmeli boşanma davası açabilirler. Dava süreci hemen hemen aynı işler. Bu davada görevli ve yetkili mahkeme, eşlerin Türkiye’ye geldiklerinde kaldıkları yerde bulunan aile mahkemeleridir. Örneğin, devamlı olarak İspanya’da yaşamakta olan bir çift Türkiye’ye geldiklerinde Antalya’daki ailelerinin yanında veya buradaki bir otelde kalıyorlarsa Antalya Aile Mahkemeleri yetkili olacaktır.

Şayet bu yoksa, yani eşlerin Türkiye’ye geldiklerinde sıklıkla kaldıkları yer yoksa (Mutat Mesken) yurt dışına taşınmadan önce Türkiye’de yaşadıkları yer aile mahkemesi olur. Doğma büyüme yurt dışında yaşanmışsa da davanın İstanbul, Ankara veya İzmir’de bulunan aile mahkemelerinde açılması mümkündür.

YURT DIŞINDA BOŞANMANIN TÜRKİYE’DE TANINMASI

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI MAHKEME MASRAFLARI NE KADAR?

Çekişmeli boşanma davasının mahkeme masrafları;

• Dava harçları
• Gider avansı
• Bilirkişi ücreti
• Tercüman ücreti
• Tanık ücretleri
• Avukatlık ücreti

Gibi kalemlerden oluşur.  Masrafların ne kadar olacağı, tebligat ücreti, bilirkişi masrafları, varsa tercüman ücreti gibi hususlarda değişiklik gösterir. 2024 yılı için dava harcı (mahkeme veznesine ödenecek tutar) 427,60 TL’dir. Fakat ücrette değişiklikler olabilir.

Mahkeme masraflarının içerisinde Avukatlık ücreti de yer almaktadır. Bu ücret ise aşağıda detaylıca gösterilecektir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI AVUKATLIK ÜCRETLERİ

Türkiye Barolar Birliği, avukatlık ücretlerini asgari tutar üzerinden belirler. Bu tutar, illere göre farklılık göstermektedir. Aşağıdaki tabloda nüfus yoğunluğuna göre 5 büyük ilin avukatlık asgari ücret tarifesinin çekişmeli boşanma ücretleri yer almaktadır.

İL	Çekişmeli Boşanma Davası Asgari Ücreti
İstanbul	78.000,00 TL (Tazminat istemliyse, + dava değerinin %15’i)
Ankara	70.600,00 TL (Tazminat istemliyse, + dava değerinin %16’sı)
İzmir	72.728,00 TL (Tazminat istemliyse, + dava değerinin %16’sı)
Bursa	50.250,00 TL (Tazminat istemliyse, + dava değerinin %16’sı)
Antalya	75.000,00 TL (Tazminat istemliyse, + dava değerinin %15’i)

                                                                                               Ahmet Eren SOLMAZ

• YURT DIŞINDA BOŞANMANIN TÜRKİYE’DE TANINMASI
• BOŞANMA AVUKAT ÜCRETLERİ 2024 YILI
• Anlaşmalı Boşanmanın Çekişmeli Boşanmaya Dönüşmesi
• BOŞANMADA EV EŞYALARININ PAYLAŞIMI
• TERK NEDENİYLE BOŞANMA DAVASI
• BOŞANMA DİLEKÇESİ NASIL YAZILIR?
• BOŞANMADA MAL PAYLAŞIMI DAVASI
• ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NE KADAR SÜRER? 2024
• ÇEKİŞMELİ BOŞANMA AVUKATI
• ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASI